Vaststellingsbesluit beleidsvoornemen subsidiëring op grond van Subsidieregeling Ministerie van Buitenlandse Zaken

Het beleid op het gebied van reproductieve en seksuele gezondheid richt zich op het mogelijk maken dat mensen (mannen en vrouwen) een gezond en veilig seksueel en reproductief leven kunnen leiden zonder angst voor seksueel geweld en besmetting met seksueel overdraagbare ziekten; dat ze in vrijheid kunnen bepalen of ze kinderen willen, wanneer en hoeveel en dat ze deze op veilige en gezonde wijze kunnen krijgen; dat er goede, vakkundige begeleiding is voor, tijdens en na de zwangerschap; dat jongeren toegang hebben tot informatie en diensten die zijn toegesneden op hun behoeften.

Activiteiten die voor subsidie in aanmerking komen, dienen aan te sluiten bij het hierboven omschreven beleid en geven ook specifieke aandacht aan jongeren. De activiteiten zijn innovatief en dragen bij aan nieuwe inzichten en programma’s op gebied van:

• – reproductieve en seksuele rechten, inclusief de bestrijding van seksuele uitbuiting en misbruik;

• – safe motherhood and care for the newborn, inclusief malaria preventie en de verbetering van de voedingstoestand van meisjes, vrouwen en zuigelingen;

• – family planning;

• – voorkómen van onveilige abortus en bestrijden van de gevolgen;

• – stimuleren public-private partnerships op het gebied van reproductieve gezondheid.

Het beleid en ook de beleidsvoornemens 2002–2004 zijn vastgelegd in de notitie: ‘Gevecht tegen AIDS: de derde ronde 1998–2001’. De doelstellingen van het HIV/AIDS-beleid omvatten enerzijds het voorkomen van de verdere verspreiding van de HIV/AIDS-epidemie en anderzijds het verminderen van de nadelige gevolgen van de epidemie voor het individu en samenleving.

Activiteiten die voor subsidie in aanmerking komen, dienen aan te sluiten bij het hierboven omschreven beleid, zijn innovatief en dragen bij aan nieuwe inzichten op gebied van:

• – destigmatisering;

• – HIV-preventie, inclusief ‘harm reduction’, en met speciale aandacht voor jongeren;

• – zorg en behandeling, inclusief behandeling van tuberculose en opportunistische infecties alsmede voeding;

• – opvang van maatschappelijk gevolgen, met aandacht voor de meest kwetsbare groepen, waaronder Orphans and other Vulnerable Children (OVC’s);

• – stimuleren public-private partnerships op het gebied van HIV/AIDS.

Functionerende voorzieningen voor basisgezondheidszorg zijn een noodzakelijke voorwaarde voor dienstverlening op gebied van reproductieve gezondheid en HIV/AIDS. Speciale nadruk ligt daarbij op de toegang van arme bevolkingsgroepen tot gezondheidsvoorzieningen. Tevens wordt aandacht gegeven aan gezondheidsproblemen die arme mensen onevenredig zwaar treffen.

Activiteiten die voor subsidie in aanmerking komen, dienen aan te sluiten bij het hierboven omschreven beleid, zijn innovatief, versterken de armoedefocus in de gezondheidssector en dragen bij aan nieuwe inzichten en capaciteitsopbouw op gebied van:

• – vergroten van de rol van maatschappelijk middenveld in beleidsprocessen;

• – institutionele versterking van de gezondheidssector met speciale aandacht voor kwaliteit van en toegang tot gezondheidszorg, financiering en menskracht.

Het beleid ten aanzien van basic education is verwoord in het sector-beleidsdocument ‘Onderwijs is een recht van iedereen’ (1999) en in de beleidspaper ‘Basic education and poverty reduction’ (2001). In aansluiting op internationaal gemaakte afspraken omvat basic education de volgende onderdelen:

• – de algehele vorming en ontwikkeling van zeer jonge kinderen;

• – formeel en non-formeel basis of primair onderwijs van kinderen;

• – volwassenonderwijs gericht op het versterken van de economische, politieke en sociale weerbaarheid;

• – lager beroepsonderwijs en alternatieve onderwijsvormen voor buitenschoolse kinderen en ongeschoolde jongeren in basiskennis en -vaardigheden.

Doel van het sectorbeleid is bijdragen aan de verbetering van de toegang, kwaliteit en relevantie van basic education; het bevorderen van gelijke kansen voor kansarme bevolkingsgroepen en het terugdringen van de genderongelijkheid in de deelname aan onderwijs.

De uitvoering van het beleid richt zich voornamelijk op het ondersteunen van overheden door middel van de sectorale benadering, zodat deze in staat zijn om uitvoering te geven aan het nationale onderwijshervormingsbeleid. Financiering verloopt vooral via sectorale of sub-sectorale programma- of begrotingssteun.

Activiteiten die voor subsidiëring in aanmerking komen dienen te voldoen aan de onderstaande punten:

• • Aansluiten bij het hierboven genoemde beleid en dus deel uitmaken van het onderwijssectorplan van de overheid en, meer specifiek, ondersteunen van de door hen gestelde prioriteiten daarbinnen.

• • Activiteiten dienen uitgevoerd te worden met lokale, regionale en/of nationale overheden.

• • Activiteiten zijn innovatief en leveren relevante ervaringen en belangrijke nieuwe inzichten op, die bijdragen aan inhoudelijke kwaliteitsverbetering van het onderwijs binnen het door de betreffende overheden uit te voeren beleid.

• • Activiteiten dragen bij aan capaciteitsopbouw van de civil society met het doel hun rol in de beleidsdialoog met de overheid te versterken.

• • Activiteiten bieden garanties van duurzaamheid door middel van een geïntegreerde aanpak.

• • Specifieke aandacht voor de meest kansarme groepen heeft prioriteit.

Het programma Cultuur en Ontwikkeling gaat uit van twee doelstellingen:

• 1. Het versterken van de culturele identiteit en de bevordering van het cultureel zelfbewustzijn van gemeenschappen in ontwikkelingslanden (met respect voor de autonomie van individuen).

• 2. Het bevorderen van begrip tussen verschillende culturen.

Activiteiten, die voor subsidiëring in aanmerking willen komen, moeten strekken tot of dienstig zijn aan:

• – bevordering van culturele activiteiten en samenwerking in en met ontwikkelingslanden die een bijdrage kunnen leveren aan de wisselwerking tussen cultuur en ontwikkeling, of

• – versterking en/of ontwikkeling van de culturele identiteit en het cultureel zelfbewustzijn van gemeenschappen in ontwikkelingslanden en bevordering van begrip tussen culturen.

Het programma Cultuur en Ontwikkeling richt zich bij voorkeur op activiteiten in die landen waarmee structureel wordt samengewerkt.

Daarnaast kunnen activiteiten worden gesteund die een regionaal of wereldwijd karakter hebben, indien deze op een of andere wijze gerelateerd zijn aan onderwerpen en landen zoals hierboven aangegeven

Het beleid is erop gericht communicatieprocessen in ontwikkelingslanden te bevorderen die de participatie vergroten van burgers in het publiek debat en in het vaststellen van prioriteiten voor ontwikkeling, enerzijds door onafhankelijke en professionele media te stimuleren en anderzijds door het bevorderen van toegang tot en gebruik van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT) ten behoeve van ontwikkelingsprocessen.

Daartoe worden activiteiten gesubsidieerd gericht op of ter bevordering van:

• • Professionalisering en kwaliteitsverbetering van media en training van media-professionals.

• • Onafhankelijkheid van het medialandschap en vrijheid en pluriformiteit in de meningsuiting.

• • Innovatief gebruik van moderne informatie- en communicatietechnologie voor ontwikkelingsprocessen door lokale organisaties, beleidsmakers en stakeholders.

• • Bevorderen dat media tevens als communicatieplatform fungeren voor burgers en het maatschappelijk middenveld.

Vraaggerichtheid en lokaal ownership staan als beleidsuitgangspunten centraal. Opbouw van institutionele capaciteit op bovengenoemde terreinen in ontwikkelingslanden zelf is dan ook een belangrijk criterium.

Hoofddoel van het beleid is bevordering van het respect voor en de naleving van mensenrechten. Een uitwerking van het beleid is vastgelegd in de Mensenrechtennotitie 2001.

De subsidiefondsen voor mensenrechtenactiviteiten vinden hun oorsprong in zowel het non-ODA als ODA-deel van de begroting van Buitenlandse Zaken. Het Programma TMF richt zich alleen op het ODA-deel van de begroting.

Voor subsidie komen in aanmerking activiteiten die op zo direct mogelijke wijze een bijdrage leveren aan de bescherming en de bevordering van de naleving van mensenrechten. Met in achtneming van bovenstaande kan met name worden gedacht aan:

• 1. Verbetering van de bescherming van mensenrechten:

  • – bieden van juridische, medische of psychologische hulp aan slachtoffers van schendingen;

  • – verrichten van onderzoek naar mensenrechtenschendingen;

  • – documenteren van schendingen;

  • – bestrijden van straffeloosheid.

• 2. Bevordering van de mensenrechten

  • – voorlichting over mensenrechten;

  • – mensenrechteneducatie;

  • – trainingen in het hanteren van mensenrechtennormen;

  • – steunen van onafhankelijke media;

• 3. Institutionele versterking

  • – instandhouding en versterking van institutionele capaciteit van overheden;

  • – instandhouding en versterking van institutionele capaciteit van NGO’s;

  • – advocacy met betrekking tot mensenrechten.

In de subsidieaanvraag dient te worden geëxpliciteerd op welke concrete wijze vorm wordt gegeven aan een samenwerkingsverband tussen Noord en Zuid gebaseerd op meer gelijkwaardige relaties en wederzijdse ‘accountability’. Tevens zal door een toenemende overdracht van beheers-, projectmatige en institutionele verantwoordelijkheden het streven naar capaciteitsopbouw en verzelfstandiging van zuidelijke organisaties moeten blijken. Om voor subsidiëring in aanmerking te komen, dienen activiteiten zich bovendien zo veel als mogelijk in ontwikkelingslanden af te spelen en zich te richten op:

• 1. Democratisering

  • • Beleidsontwikkeling: het gaat hier om ondersteuning van beleidsontwikkeling inzake de bevordering van formele politieke democratiseringsprocessen en in het bijzonder van een inclusief politiek bestel.

  • • Capaciteitsopbouw: de activiteiten dienen bij te dragen aan capaciteitsopbouw van de verschillende actoren in het politieke democratische proces.

  • • Monitoring: maatschappelijke organisaties kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de monitoring van het politieke democratische proces.

• 2. Anti-corruptie

  • • Beleidsontwikkeling: activiteiten dienen bij te dragen aan de ontwikkeling van beleid en/of (beleids)instrumenten ter voorkoming en bestrijding van corruptie.

  • • Capaciteitsopbouw: activiteiten dienen bij te dragen aan de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van actoren die een rol (dienen te) vervullen bij anti-corruptie.

• 3. Rechterlijke macht

  • • Capaciteitsopbouw: het betreft hier capaciteitsopbouw die direct en structureel bijdraagt aan verbetering van de rechtszekerheid van de burger: toegang tot rechtsspraak, transparante rechtsregels en redelijke afhandelingstermijnen. Het accent ligt daarbij op opleiding en training in het ontvangende land.

• 4. Versterking lokaal bestuur

  • • Participatief lokaal bestuur: het gaat hier met name om de ondersteuning van initiatieven ter bevordering van een evenredige vertegenwoordiging van alle bevolkingsgroepen in het lokale bestuur.

  • • Capaciteitsopbouw lokaal bestuur: het betreft de capaciteitsopbouw van lokale organisaties, besturen en verenigingen.

  • • Versterking van ‘accountability’ en transparantie van lokaal bestuur.

In de subsidieaanvraag dient te worden geëxpliciteerd op welke concrete wijze vorm wordt gegeven aan een samenwerkingsverband tussen Noord en Zuid gebaseerd op meer gelijkwaardige relaties en wederzijdse ‘accountability’. Tevens zal door een toenemende overdracht van beheers-, projectmatige en institutionele verantwoordelijkheden het streven naar capaciteitsopbouw en verzelfstandiging van zuidelijke organisaties moeten blijken Om voor subsidiering in aanmerking te komen, dienen activiteiten zich bovendien zo veel als mogelijk in ontwikkelingslanden af te spelen en zich te richten op:

• Betrokkenheid van cruciale maatschappelijke organisaties bij het vredesproces

Maatschappelijke organisaties kunnen een belangrijke rol spelen bij de ondersteuning van formele vredesprocessen door het entameren van informele vredesdialogen, opbouw van de benodigde capaciteit en beïnvloeding van de deelnemers aan het officiële vredesproces.

• Versterking van representativiteit en met name de inclusiviteit van bestuur

Een belangrijke oorzaak van interne gewelddadige conflicten is het bestaan van grieven over verschillende vormen van uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen. NGO’s kunnen zowel op centraal als decentraal niveau een belangrijke positieve bijdrage leveren.

• Betrokkenheid van vrouwen bij vredesopbouw

Interventies in het kader van vredesopbouw die geen rekening houden met ‘gender’verschillen, lopen het risico minder of niet effectief te zijn. Vrouwenorganisaties dienen worden te versterkt om als volwaardige partners te kunnen participeren in het vredesopbouwproces.

• Ondersteuning media in conflictgebieden

De media kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan positieve ontwikkelingen voor, tijdens en na conflicten door onafhankelijke en objectieve berichtgeving. Het betreft hier niet alleen traditionele maar ook elektronische media.

• Tegengaan van financiering van conflicten

Conflicten kunnen zowel ontstaan uit als bestendigd worden door de aanwezigheid van natuurlijke hulpbronnen (bijv. olie, diamanten, bossen). Activiteiten die zich richten tegen gebrek aan transparantie of misbruik van exploitatie-inkomsten kunnen voor subsidie in aanmerking komen.

• Democratische controle veiligheidssector

In een aantal gevallen kunnen maatschappelijke organisaties een bijdrage leveren aan noodzakelijke discussies ter bevordering van het democratisch toezicht op de veiligheidssector en de formulering van de hiervoor benodigde hervormingen.

Het beleid inzake rehabilitatie is vastgelegd in de aan de Tweede Kamer (april 2002) aangeboden notitie ‘Wederopbouw na conflict’. Mede gezien de financiële beperkingen en de prioriteit die aan Afrika wordt toegekend, zal Nederlandse steun aan rehabilitatie in het kader van het Programma TMF zich noodzakelijkerwijs moeten beperken tot de volgende landen: Burundi, DRC, Somalië en Soedan.

Activiteiten die voor financiering in aanmerking komen, betreffen uitsluitend wederopbouw na beëindiging van een gewelddadig conflict en dienen zich te richten op:

• – herstel basisvoorzieningen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en water & sanitatie;

• – herstel voedselzekerheid;

• – herstel huisvesting.

Bij de uitvoering van bovengenoemde activiteiten dient lokale capaciteitsopbouw een belangrijke rol te spelen. In de subsidieaanvraag dient te worden geëxpliciteerd op welke concrete wijze vorm wordt gegeven aan een samenwerkingsverband tussen Noord en Zuid gebaseerd op meer gelijkwaardige relaties en wederzijdse ‘accountability’. Tevens zal door een toenemende overdracht van beheers-, projectmatige en institutionele verantwoordelijkheden het streven naar capaciteitsopbouw en verzelfstandiging van zuidelijke organisaties moeten blijken.