Aanwijzing inbeslagneming bij verkeersdelicten

In twijfelgevallen en wanneer inbeslagneming aangewezen lijkt, maar de aanwijzing voorziet daarin niet, moet vóórdat tot inbeslagneming wordt overgegaan altijd overleg plaatsvinden tussen het OM en de opsporingsambtenaar.

Op basis van artikel 160 lid 4 WVW 1994 kunnen de in artikel 159 WVW 1994 genoemde opsporingsambtenaren een voertuig tijdelijk uit de macht van de bestuurder of eigenaar/houder nemen voor nader technisch onderzoek, zonder dat tot inbeslagneming van het voertuig wordt overgegaan. Dit technisch onderzoek moet plaatsvinden onmiddellijk, of korte tijd nadat het voertuig uit het verkeer is genomen. In principe wordt een termijn van 24 uur gehanteerd.1 Als in gecompliceerde gevallen een langere termijn noodzakelijk is, dan heeft het de voorkeur om het voertuig in belang van het onderzoek in beslag te nemen.

Voertuigen of onderdelen daarvan die niet voldoen aan de wettelijke vereisten, worden in beslag genomen als redelijkerwijs kan worden aangenomen dat herstel niet mogelijk is, of als herstel door de (hoge) kosten niet te verwachten is. Te denken valt hierbij aan reparatiekosten die de waarde van het voertuig of het onderdeel overstijgen. Als de demontage van het betrokken onderdeel op een eenvoudige wijze kan gebeuren, beperkt de inbeslagneming zich tot dat onderdeel. Met nadruk, ter voorkoming van misverstanden, wordt opgemerkt dat het van belang is duidelijk, schriftelijk, vast te leggen wat wél en wat níet in beslag wordt genomen. Ter verduidelijking kan een en ander met behulp van (digitale) fotografie visueel worden vastgelegd.

Inbeslagneming van het gehele voertuig komt ook in aanmerking als de verkeersveiligheid dat vereist, bijvoorbeeld als een verdachte (bij herhaling) met een voertuig een ernstig verkeersdelict pleegt (zie verder paragraaf 10).

Bij inbeslagneming van voertuigen worden ook het kentekenbewijs deel I en II ingenomen, of deel I A en B of indien van toepassing een combinatie van deel I en I B, én de bij het voertuig horende sleutels. Als zich in het voertuig losse voorwerpen bevinden die geen relatie hebben met het strafbare feit, worden deze voorwerpen niet in beslag genomen.

Als herstel van het voertuig of vervanging van een onderdeel daarvan redelijkerwijs mogelijk en te verwachten is, kan van inbeslagneming worden afgezien. De opsporingsambtenaar vordert in een dergelijke situatie op grond van artikel 60 lid 1 onder b WVW 1994 de overgifte van het kentekenbewijs. Hij behoudt – tegen afgifte van een ontvangstbewijs – deel I/I A en geeft deel II/I B terug.

De opsporingsambtenaar geeft de verdachte een redelijke termijn van ten hoogste vier weken (artikel 39 lid 4 KR) om het voertuig te repareren en bij de politie ter controle aan te bieden. Het onder zich houden, respectievelijk het teruggeven van het kentekenbewijs, moet de politie aan de Dienst Wegverkeer (RDW) doorgeven. Dit om de volledigheid van het kentekenregister te waarborgen. Voldoet de verdachte binnen de gestelde termijn niet aan de afspraak om het voertuig te repareren, dan wordt het kentekenbewijs, onder vermelding van de reden van invordering, naar de RDW gezonden.

Wanneer de rechthebbende op het in beslag te nemen voorwerp bereid is mee te werken aan een oplossing zodat het voorwerp niet meer aan het verkeer op de weg deelneemt, kan eveneens van inbeslagneming worden afgezien. In zo’n geval moet een voor vernietiging in aanmerking komend voorwerp, bijvoorbeeld een personenauto, naar een erkend bedrijf worden gebracht om daar – na afgifte van een vrijwaringsbewijs voor de kentekenhouder – onder toezicht van de politie te worden vernietigd.

Ook in dit geval moet de politie een eventueel aanwezig kentekenbewijs op de manier als hiervoor omschreven innemen en aan de RDW zenden, onder vermelding van de reden van invordering. De RDW zal het kentekenbewijs ingevolge artikel 37 lid 3 aanhef en onder a KR ongeldig verklaren.

In het op te maken proces-verbaal wordt het verslag van de vernietiging opgenomen. Ook worden de eventueel gemaakte kosten om tot vernietiging (sloop) te komen vermeld, zodat daarmee bij de berechting rekening kan worden gehouden. Om te voorkomen dat de verdachte de indruk krijgt dat hij strafvervolging ontloopt door reparatie of vernietiging van het voorwerp, wordt hem ook in die gevallen uitdrukkelijk proces-verbaal aangezegd.

Als verwacht kan worden dat verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer zal volgen, verdient het aanbeveling de beslagene te verzoeken om afstand van het in beslag genomen voorwerp te doen (artikel 116 lid 2 WvSv). De beslagene doet afstand door een schriftelijke verklaring te ondertekenen.

De verdachte zal in de meeste gevallen zowel beslagene als rechthebbende op het voorwerp zijn. Als de beslagene niet ook rechthebbende is, dan is van belang dat ook de rechthebbende schriftelijk afstand doet van het in beslag genomen voorwerp. Zonder afstandverklaring van de rechthebbende is teruggave aan rechthebbende uitgangspunt, tenzij die wist of kon weten van het illegale gebruik. De kennisgeving van inbeslagneming en de door de rechthebbende ondertekende afstandsverklaring moeten met het proces-verbaal aan het OM worden gezonden. Het OM geeft, tenzij het belang van de strafvordering zich daartegen verzet, schriftelijk opdracht tot afwikkeling van het beslag. Ter voorkoming van oplopende opslagkosten wordt die opdracht zo spoedig mogelijk gegeven. Er moet voor worden gewaakt dat de verdachte de indruk krijgt dat hij strafvervolging ontloopt door afstand te doen van het in beslag genomen voorwerp. De verdachte wordt steeds proces-verbaal aangezegd.

Als inbeslagneming heeft plaatsgevonden bij verkeersdelicten die zijn begaan door minderjarigen, is terughoudendheid geboden bij het laten doen van afstand. Afstand dient pas definitief plaats te vinden na overleg van de opsporingsambtenaar met de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige, die het akkoord met de afstand schriftelijk bevestigt, door de afstandverklaring (mede) te ondertekenen.

De in beslag genomen voorwerpen worden onder de hoede gesteld van de bewaarder die daartoe in artikel 1 van het Besluit inbeslaggenomen voorwerpen (Biv) is aangewezen, tenzij de officier van justitie op grond van artikel 117 lid 2 WvSv machtiging tot vernietiging geeft. Het in bewaring geven vindt plaats op last van het OM en gebeurt schriftelijk na ontvangst van het proces-verbaal. Totdat het OM heeft beslist, blijft het voorwerp onder de hoede van de betreffende opsporingsinstantie, die voor een voorlopige opslag zorgt en daarvan de kosten draagt.

Overigens is in artikel 10 lid 3 van het Besluit inbeslaggenomen voorwerpen het volgende bepaald: onder de voorwerpen, als bedoeld in artikel 117 lid 2 onder b WvSv, waarvan de kosten van de bewaring niet in een redelijke verhouding staan tot hun waarde, worden ook verstaan motoren en auto’s of onderdelen daarvan met een waarde van minder dan € 450 en fietsen en bromfietsen of onderdelen daarvan met een waarde van minder dan € 90. In het vierde lid van dit artikel is bepaald dat onder de voorwerpen, bedoeld in artikel 117 lid 2 onder c WvSv, die vervangbaar zijn en waarvan de tegenwaarde op eenvoudige wijze kan worden bepaald, in ieder geval motoren en auto’s zijn begrepen met een waarde van meer dan € 450 en minder dan € 2 250.

Om de kosten van de opslag zoveel mogelijk te beperken wordt daarom aanbevolen, dat de opsporingsambtenaar die een inbeslaggenomen voertuig van geringe waarde als bedoeld in artikel 10 lid 3 Biv onder zich heeft, onverwijld contact opneemt met het Openbaar Ministerie, met het verzoek tot het verlenen van een machtiging tot vernietiging van het voertuig. Dit geldt in het bijzonder voor motorvoertuigen, die niet zijn toegelaten tot het verkeer op de weg en die ook niet in aanmerking komen voor een individuele toelating. Hierbij kan worden gedacht aan de enige tijd populaire minibikes2 en motorsteps.

De politie maakt bij inbeslagneming steeds zo spoedig mogelijk proces-verbaal op. Dat geldt ook als van inbeslagneming wordt afgezien omdat het voorwerp is hersteld of vernietigd. De politie zendt het proces-verbaal uiterlijk binnen vijf werkdagen aan het OM samen met de kennisgeving van inbeslagneming en een eventuele afstandsverklaring van de rechthebbende conform de werkwijze volgens het Landelijk Beslaghuis. Als het niet mogelijk is om het proces-verbaal binnen deze termijn op te maken, dan stuurt de politie in ieder geval de kennisgeving van inbeslagneming binnen vijf werkdagen aan het OM.

Een snelle inzending is nodig om op korte termijn een beslissing te kunnen verkrijgen over de afwikkeling van het beslag dat in verkeerszaken soms met hoge opslagkosten gepaard gaat. Om te bevorderen dat het proces-verbaal op het parket de vereiste aandacht krijgt, vermeldt de opsporingsambtenaar op de voorzijde daarvan met rood het woord BESLAG. Eventuele bijzonderheden worden steeds in het proces-verbaal vermeld. Daarbij valt te denken aan de reparatie van een voertuig, nadat deel I/I A van het kentekenbewijs is ingenomen, het afzien van inbeslagneming omdat het voorwerp is vernietigd, het doen van afstand of een verzoek tot teruggave van het beslag.

De politie vermeldt in het proces-verbaal de staat waarin het voorwerp zich bevindt (voertuigschets, eventueel ondersteund met een foto) evenals het bedrag dat het voorwerp bij vernietiging – bijvoorbeeld door sloop – heeft opgebracht. In de kennisgeving van inbeslagneming wordt de geschatte waarde van het voorwerp opgenomen.

Opmerking: Bij inbeslagneming op grond van artikel 30 WAM is het uitgangspunt dat verbeurdverklaring (al dan niet met de compensatie van artikel 33c WvSr) op de terechtzitting wordt geëist. Het OM dient zich dan ook in het algemeen en specifiek bij dit soort zaken terughoudend op te stellen ten aanzien van verzoeken tot teruggave.

Als een verdachte verschillende wettelijke bepalingen overtreedt, zal steeds het meest verstrekkende voorschrift worden gevolgd.

In paragraaf 10 van deze aanwijzing moet onder (bekende) recidive en herhaald plegen verstaan worden:

• a. voor de politie de wetenschap dat al eerder tegen de verdachte proces-verbaal is opgemaakt (HKS-meldingen onder vermelding in het proces-verbaal);

• b. voor het OM de situatie dat er sprake is van eerdere onherroepelijke veroordelingen, strafbeschikkingen of betaalde transacties.

• c. ten aanzien van het gestelde over de maximumconstructiesnelheid geldt als voorwaarde voor inbeslagneming dat er bij de politie twee eerdere onder het strafrecht vallende identieke overtredingen van dit strafbare feit staan geregistreerd en dat hiervoor proces-verbaal is opgemaakt.