Het Handhavingsbeleid van het Bureau Financieel Toezicht

Het financiële toezicht op de gerechtsdeurwaarder en de waarnemend gerechtsdeurwaarder (gerechtsdeurwaarder) is gericht op een adequaat beheer door een gerechtsdeurwaarder van de derdengelden.1 Het normenkader dat van toepassing is op dit financiële beheer is bedoeld om risico’s voor rechthebbenden van derdengelden te beperken. Deze bescherming van derdengelden is onlosmakelijk verbonden met het maatschappelijk belang en veronderstelde vertrouwen in de beroepsgroep (dat door een enkele gerechtsdeurwaarder kan worden geschaad).

Het toezicht op de notaris, toegevoegd notaris en de kandidaat-notaris (notaris) bestaat uit het financieel toezicht en het toezicht op de kwaliteit en integriteit van het handelen of nalaten van de notaris.

Het financiële toezicht is primair gericht op een adequaat beheer door de notaris van de derdengelden. Het normenkader dat van toepassing is op dit financiële beheer is bedoeld om risico’s voor rechthebbenden van derdengelden te beperken. Ook voor het notariaat geldt dat de bescherming van derdengelden onlosmakelijk is verbonden met het maatschappelijk belang en veronderstelde vertrouwen in de beroepsgroep (dat door een enkele notaris kan worden geschaad).

Het toezicht op kwaliteit is gericht op het deskundig en zorgvuldig handelen door de notaris. Het vertrouwen op de geboden rechtszekerheid die ontleend wordt aan de dienstverlening van de notaris is hier leidend.

Het integriteitstoezicht richt zich op cultuuraspecten als houding en gedrag en in hoeverre het normenkader door de notaris wordt nageleefd. Integriteitstoezicht omvat ook het toezicht op de naleving van de WWFT (zie paragraaf 1.3).

De WWFT heeft tot doel het witwassen van opbrengsten uit misdrijven en de financiering van terrorisme tegen te gaan teneinde de integriteit van het financiële stelsel te waarborgen. Het BFT is aangewezen als toezichthouder op de naleving van de WWFT door de ondertoezichtstaande. Hieronder vallen onder meer notarissen, belastingadviseurs, accountants(-kantoren), administratiekantoren en juridische of financieel-economische advieskantoren. Het handhavingsbelang kan zowel betrekking hebben op de integriteit op cliënt- en/of dossierniveau, als in brede zin de integriteit van het financiële stelsel.

• – schriftelijke waarschuwing;

• – normoverdragend gesprek;

• – pré-tuchtrechtelijk gesprek.

Bij de keuze voor de inzet van een handhavingsinstrument in een concrete zaak houdt het BFT rekening met relevante omstandigheden van het geval en wegen de volgende elementen mee:

• 1. Incident of structureel

  Een normschending kan incidenteel of structureel van aard zijn.

• 2. Duur van de normschending

  De duur van een normschending kan het gevolg zijn van niet-optimale of falende controlemechanismen bij de ondertoezichtstaande, dan wel het onvoldoende adequaat optreden door de ondertoezichtstaande na ontdekking van een normschending.

• 3. Opzet en Verwijtbaarheid

  Opzet en verwijtbaarheid, laakbaar nalaten daar tevens onder begrepen, zijn elementen die meewegen in de keuze voor de inzet van een handhavingsinstrument.

• 4. Inkeer

  Inkeer is de situatie dat voordat een normschending bekend is geworden bij het BFT de ondertoezichtstaande de situatie herstelt naar een normconforme situatie. Daarbij speelt tevens mee of sprake is van een eigen melding aan het BFT (al dan niet ingevolge artikel 25a Wna).

• 5. Medewerking

  De mate van openheid, waarheidsgetrouwheid en medewerking van de ondertoezichtstaande richting het BFT wordt meegewogen in de keuze voor de inzet van een handhavingsinstrument.

• 6. Impact waaronder marktverstoring (zoals bijvoorbeeld inbreuk op rechtszekerheid)

  De ernst van de inbreuk op het normenkader is een element. Hierbij moet gedacht worden aan:

  • – Betreft het enkel de ondertoezichtstaande of is daarnaast sprake van externe impact? Bijvoorbeeld: een effect op één of meer cliënten, of (een) andere ondertoezichtstaande(n) of maatschappelijke impact.

  • – Is er sprake van marktverstoring en wat zijn de implicaties daarvan?

• 7. Nadeel / Voordeel

  Onder nadeel wordt verstaan dat door het handelen van de ondertoezichtstaande een cliënt, een derde of de maatschappij is (of kan zijn) benadeeld. Dit kan zijn in geld, in rechtspositie en/of anderszins.

  Voordeel betreft bijvoorbeeld enig voordeel voor de ondertoezichtstaande door zijn/haar handelen.

• 8. Status ondertoezichtstaande / voorbeeldfunctie

  Bij de status van de ondertoezichtstaande moet gedacht worden aan personen die beroepsmatig invloed hebben op het handelen van derden of op de financiële integriteit van geldstromen (notarissen, gerechtsdeurwaarders, accountants, adviseurs, etc).

• 9. Recidive

  Er is sprake van recidive indien eerder in de afgelopen zeven jaar wegens een normschending een handhavingsinstrument is ingezet. Het gaat daarbij om de tijd tussen het moment dat een reeds ingezet handhavingsinstrument onherroepelijk is geworden en de (vermoedelijke) datum waarop de nieuwe normschending is begaan.

• 10. Herstel

  Eigen initiatief en bereidheid tot voortvarend, volledig en tijdig herstel in combinatie met maatregelen ter voorkoming van herhaling van de normschending wegen als element mee. Herstel vindt plaats nadat het BFT bekend is geworden met de normschending.

• 11. Combinatie normschending met andere normschendingen

  Als er sprake is van een combinatie van normschendingen, weegt dit als element mee.

• 12. Samenspanning

  Indien sprake is van enige vorm van samenspanning (al dan niet binnen of buiten het kantoor van de ondertoezichtstaande) kan dit een element in de keuze voor de inzet van een handhavingsinstrument zijn.

Opgemerkt wordt dat deze opsomming niet uitputtend is.

Naast of in plaats van de inzet van bovengenoemde handhavingsinstrumenten kan het BFT bij het vermoeden van een strafbaar feit aangifte bij het Openbaar Ministerie doen. Bij de afweging voor het doen van aangifte spelen onder meer de volgende aspecten een rol: de complexiteit van de (strafrechtelijke) normschending, de noodzaak tot inzet van strafrechtelijke (dwang-)middelen, de samenloop met commune delicten, de verwijtbaarheid, maatschappelijke onrust en/of impact en het te verwachten effect van tucht-, bestuursrechtelijke dan wel strafrechtelijke afdoening.