Aanwijzing handhaving vuurwerkregelgeving

Aan de hand van de hier beschreven handhavingsstrategie bepalen het bestuurlijk bevoegd gezag, het OM, toezichthouders en opsporingsambtenaren hun wijze van optreden tegen geconstateerde overtredingen. In de strategie zijn de geldende bepalingen onderscheiden in kernbepalingen en niet-kernbepalingen. Kernbepalingen zijn de bepalingen die de kern vormen van de bescherming van de belangen waartoe de betreffende regelgeving strekt. De kernbepalingen van de vuurwerkregelgeving zijn hieronder opgesomd (zie b).

In de volgende gevallen wordt procesverbaal opgemaakt en/of een bestuursrechtelijke sanctiebeschikking getroffen. Er is sprake van:

• • overtreding van een kernbepaling, of

• • een voortdurende overtreding, of

• • directe aantasting van milieu, openbare gezondheid, geloofwaardigheid van de overheid, eerlijke concurrentie, of mogelijkheden van overheidscontrole, of

• • calculerend of malafide gedrag, of

• • kans op navolging, of

• • cumulatie, of

• • een internationale verplichting tot handhavend optreden.

In de volgende gevallen wordt gewaarschuwd en een hersteltermijn gesteld:

• • eerste overtreding van een niet-kernbepaling, of

• • overtreding kernbepaling die

  • – gering van omvang is, en

  • – kennelijk een incident betreft, en

  • – niet doelbewust is begaan, en

  • – een overigens goed nalevende overtreder betreft, en

  • – maatregelen zijn getroffen.

Het bestuurlijk bevoegd gezag informeert de politie en het OM over geconstateerde overtredingen van kernbepalingen. Voor een effectieve en efficiënte werkwijze is een meldingsformulier ontwikkeld (zie bijlage F van het Handhavingsdocument Vuurwerk 2005). Een juist en volledig ingevuld meldingsformulier bevat voldoende informatie om het strafrechtelijk optreden te kunnen bepalen.

Aangifte is over het algemeen niet meer nodig, wat aanmerkelijk tijd kan besparen.

Van de hier beschreven strategie kan gemotiveerd worden afgeweken, wanneer de situatie daartoe aanleiding geeft. Vanwege de invloed die een dergelijke keuze kan hebben op het optreden van handhavingspartners, is het van belang dat dezen hiervan op de hoogte worden gesteld.

Overigens moet hierbij worden bedacht dat de ruimte om handhavend optreden achterwege te laten waar dit redelijkerwijs geboden is, de laatste jaren door jurisprudentie van diverse rechters kleiner is geworden. In de literatuur wordt daarom gesproken van een beginselplicht tot handhaving. Vermeldenswaard in dit verband is de (nog niet onherroepelijke) uitspraak van de rechtbank Rotterdam d.d. 26 mei 2004 inzake CMI Containers Masters Nederland BV. Deze rechtbank heeft geconcludeerd dat ingevolge artikel 18.2 Wet milieubeheer het bestuursorgaan dat verantwoordelijk is voor de vergunningverlening tevens de taak heeft te zorgen voor de bestuurlijke handhaving van de gestelde voorschriften. Deze regeling leidt volgens de rechtbank in dit geval tot een plicht tot handhaven aan de zijde van de gemeente als vergunningverlener en van de gemeenschappelijke milieudienst als toezichthouder. Bij de beantwoording van de vraag of beide in dit geval hebben gehandeld in strijd met die verplichting en dus sprake is van onrechtmatig handelen, dient volgens de rechtbank als maatstaf of gedaagden, als de met handhaving belaste overheidslichamen, in redelijkheid konden volstaan met de mate van handhaving die zij hebben betracht. Een onrechtmatige daad kan aan de overheid worden toegerekend indien zij het risico kende of behoorde te kennen en het risico had kunnen of behoren te vermijden. De rechtbank heeft uiteindelijk geoordeeld dat de gemeente en de milieudienst onrechtmatig hebben gehandeld en daarom hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de vermogensschade die derden hebben geleden ten gevolge van de brand bij CMI. Tegen de uitspraak is hoger beroep ingesteld.

De volgende overtredingen worden aangemerkt als overtredingen kernbepalingen:

Tegen overtredingen van kernbepalingen wordt in beginsel direct opgetreden. Niet elke bepaling is echter relevant voor elke handhavingsinstantie. Hieronder is geschematiseerd per kernbepaling aangegeven: het bestuurlijk bevoegd gezag, het doel van handhavend optreden en de wenselijke bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhavingsactie.

Afstemming tussen het bestuursrechtelijk en strafrechtelijk optreden is noodzakelijk. Met name wanneer met zowel het bestuursrechtelijk als het strafrechtelijk optreden beoogd wordt de overtreding onmiddellijk ongedaan te maken (bestuursdwang, inbeslagname, voorlopige maatregel), is van groot belang dat wordt afgestemd wie wat doet. Uitgangspunt in het hierna volgend schema is dat zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk wordt opgetreden. Op het optreden tegen de opslag van consumentenvuurwerk in een inrichting waarbij de veiligheid niet is gewaarborgd, bijvoorbeeld door het ontbreken van een goedgekeurde en deugdelijk werkende sprinklerinstallatie, wordt hierna onder d een toelichting gegeven.

Een uitgebreide beschrijving van de strafrechtelijke inbeslagname is opgenomen in hoofdstuk 2, onder f.

² Als overtreder is de eerste normadressaat genoemd. Strafrechtelijk zijn varianten van medeplegen mogelijk.

³ Behoudens vuurwerk dat binnen de daarvoor gestelde termijnen wordt doorgevoerd.

⁴ Onder GS OT wordt verstaan het College van GS dat de ontbrandingstoestemming heeft verleend. Omdat tevens sprake is van overtreding van een voorschrift verbonden aan een toepassingsvergunning, is ook het College van GS dat die vergunning heeft verleend, bevoegd gezag (GS TV). Daarom is het van belang dat GS TV telkens schriftelijk door de vuurwerkcoördinator van GS OT wordt geïnformeerd over geconstateerde overtredingen.

⁵ Deze mogelijkheid veronderstelt een mandatering aan toezichthouders door het College van GS. Dit laat zich rechtvaardigen door de noodzaak direct op te treden tegen acuut gevaar, in situaties waarin het moeilijk is (vaak in de avonduren) daartoe fiat van bestuur of hoger ambtelijk echelon te krijgen. De Awb-regel dat in noodsituaties eventueel achteraf een beschikking op schrift kan worden gesteld, volstaat bij het tot ontbranding brengen van professioneel vuurwerk doorgaans niet in die gevallen waarin de controlerend ambtenaar zelf de bevoegdheid niet heeft om ter plekke een besluit te nemen.

⁶ Onder GS TV wordt verstaan het College van GS dat de toepassingsvergunning heeft verleend.

⁷ Indien geen ontbrandingstoestemming is verleend, is mogelijk ook geen evenementenvergunning afgegeven. Dit is een overtreding van de APV.

⁸ Onder GS OT wordt verstaan het College van GS dat de ontbrandingstoestemming heeft verleend. Omdat tevens sprake is van overtreding van een voorschrift verbonden aan een toepassingsvergunning, is ook het College van GS dat die vergunning heeft verleend, bevoegd gezag (GS TV). Daarom is het van belang dat GS TV telkens schriftelijk door de vuurwerkcoördinator van GS OT wordt geïnformeerd over geconstateerde overtredingen.

⁹ Deze mogelijkheid veronderstelt een mandatering aan toezichthouders door het College van GS. Dit laat zich rechtvaardigen door de noodzaak direct op te treden tegen acuut gevaar, in situaties waarin het moeilijk is (vaak in de avonduren) daartoe fiat van bestuur of hoger ambtelijk echelon te krijgen. De Awb-regel dat in noodsituaties eventueel achteraf een beschikking op schrift kan worden gesteld, volstaat bij het tot ontbranding brengen van professioneel vuurwerk doorgaans niet in die gevallen waarin de controlerend ambtenaar zelf de bevoegdheid niet heeft om ter plekke een besluit te nemen.

¹⁰ Indien geen ontbrandingstoestemming is verleend, is mogelijk ook geen evenementenvergunning afgegeven. Dit is een overtreding van de APV.

¹¹ Onder GS TV wordt verstaan het College van GS dat de toepassingsvergunning heeft verleend.

Sinds 1 maart 2005 moeten alle inrichtingen waar consumentenvuurwerk wordt opgeslagen of verkocht, voldoen aan de in bijlage 1 van het Vuurwerkbesluit opgenomen eisen. Kern van deze eisen vormen voorzieningen en gedragsvoorschriften die ertoe strekken de kans op het ontstaan en verspreiding van brand of explosies tot een minimum te beperken. In het licht van de belangrijkste aanleiding voor het maken van een nieuw Vuurwerkbesluit – de vuurwerkramp in Enschede in 2000 – staat het Landelijk Overleg Milieuhandhaving op het standpunt dat alle vuurwerkondernemingen de maatschappelijke plicht hebben om zich te onthouden van de opslag of verkoop van consumentenvuurwerk in een inrichting die vanuit veiligheidsoogpunt niet op orde is.

Gelukkig voldoen inmiddels de meeste vuurwerkinrichtingen inderdaad aan de veiligheidseisen. Een deel echter nog niet, met als gevolg dat er in het vuurwerkseizoen nog steeds onveilige situaties kunnen voorkomen en bovendien de ondernemingen die wel de nodige inspanningen hebben verricht, in hun concurrentiepositie kunnen worden geschaad. Daarom moet het ook als een maatschappelijke plicht van alle betrokken overheidsinstanties worden beschouwd om zulke onveilige situaties te voorkomen.

In verband hiermee wordt van alle betrokken overheidsinstanties verwacht dat zij zich bij de uitoefening van hun handhavingstaak laten leiden door de volgende uitgangspunten en hieruit de volgende, logische consequenties trekken.

Op basis van voorschrift 5.1, Bijlage 1, Vuurwerkbesluit dienen de bewaarplaats, de bufferbewaarplaats en de verkoopruimte van een vuurwerkinrichting te zijn voorzien van een brandbeveiligingsinstallatie, d.i. een automatische sprinklerinstallatie en brandmeldinstallatie. Dit voorschrift is gerelateerd aan de artikelen 2.2.1 en 2.2.2 Vwb en geldt ook in een situatie dat er (tijdelijk) geen vuurwerk is opgeslagen.

In het algemeen zal er geen onduidelijkheid zijn over de vraag wanneer er sprake is van ‘het drijven van een vuurwerkinrichting’ als bedoeld is de artikelen 2.2.1 en 2.2.2 Vwb. Dat kan wel het geval zijn bij de start van een nieuw bedrijf of de beëindiging van een bedrijf. Het bevoegd gezag doet er daarom verstandig aan om bij de handhaving ervan uit te gaan dat aan voorschrift 5.1 moet worden voldaan vanaf het moment dat een vuurwerkinrichting geheel of gedeeltelijk in werking is gebracht tot aan het moment dat een vuurwerkinrichting definitief buiten werking is gesteld. In de praktijk blijkt het enkele feit dat er geen vuurwerk wordt opgeslagen regelmatig aanleiding te zijn om af te zien van handhaving voor wat betreft de sprinklerinstallatie of andere essentiële veiligheidsvoorzieningen. Dit is derhalve niet juist. Ook het feit dat er nog een procedure loopt voor wijziging van de vergunning of dat bepaalde fysieke aanpassingen (bijvoorbeeld verbouwing van bewaarplaatsen) nog niet zijn afgerond, is op zichzelf geen belemmering om te handhaven op basis van het Vuurwerkbesluit. Wel kunnen deze omstandigheden van belang zijn voor de concrete invulling van de handhavingsaanpak.

Zo zal in een dwangsombeschikking de lengte van de begunstigingstermijn moeten aansluiten op de omstandigheden in dat specifieke geval. De dwangsombeschikking, in het bijzonder de begunstigingstermijn, zal echter geen ruimte mogen bieden om vuurwerk op te slaan, voordat er een goedgekeurde of gecertificeerde brandbeveiligingsinstallatie aanwezig is. Wanneer er toch te vroeg vuurwerk wordt opgeslagen, is het bestuursorgaan aangewezen op (rauwelijkse) bestuursdwang.

In het geval dat de drijver van de inrichting schriftelijk aan het bevoegd gezag kenbaar heeft gemaakt dat er geen vuurwerk zal worden opgeslagen of verkocht, zolang de brandbeveiligingsinstallatie niet op orde is of andere essentiële veiligheidsvoorzieningen ontbreken, kan het bevoegd gezag uiteraard tot de conclusie komen dat een handhavingsbeschikking geen toegevoegde waarde heeft en derhalve achterwege kan blijven. In dat geval is het raadzaam dat het bevoegd gezag aan de drijver van de inrichting de ontvangst van diens verklaring schriftelijk bevestigt en hierbij tevens waarschuwt dat wanneer er toch vuurwerk wordt opgeslagen, (rauwelijkse) bestuursdwang zal worden toegepast.

Voor de handhaving van voorschrift 5.3, dat gaat over het vereiste certificaat (of goedkeurend inspectierapport), wordt in de praktijk vaak een koppeling gelegd met de aanwezigheid van vuurwerk. Als er geen vuurwerk opgeslagen zou zijn, zou handhaving van voorschrift 5.3 niet mogelijk zijn of niet opportuun zijn. Die opvatting berust op een verkeerde interpretatie van voorschrift 5.3. Voorschrift 5.3 bepaalt dat een (buffer)bewaarplaats of verkoopruimte niet eerder in gebruik genomen mag worden dan nadat het vereiste certificaat is afgegeven. In de Nota van toelichting bij het besluit tot wijziging van het Vuurwerkbesluit van 16 januari 2004 (Stb. 2004, 26) wordt op p. 38 het volgende gezegd over het proces van goedkeuring en certificatie: ‘Er is nu sprake van toetsing door een geaccrediteerde inspectie-instelling bij aanvang (voorschrift 5.2) en aan het einde (voorschrift 5.3) van het ontwerp- en installatieproces en periodieke toetsing van in gebruik zijnde installaties (voorschrift 5.4).’

Deze passage maakt duidelijk dat het proces van ontwerp, aanleg en oplevering wordt afgesloten met het vereiste certificaat. Pas na verlening van dat certificaat mag vuurwerk worden opgeslagen en verkocht.

De term ‘in gebruik nemen’ van voorschrift 5.3 duidt op een eenmalige handeling. Een vuurwerkinrichting waarvoor een sprinklerinstallatie is vereist, zal dus vanaf het moment dat de bewaarplaats voor het eerst in gebruik genomen is, in het bezit moeten zijn van het vereiste certificaat. Dat betekent dat bedrijven waarop de overgangsbepalingen 5.3.2 en 5.3.3 van het Vuurwerkbesluit niet van toepassing zijn – dat wil zeggen dat die bedrijven op 1 maart 2004 moesten voldoen aan het Vuurwerkbesluit – en die op enig moment vanaf 1 maart 2004 vuurwerk hebben opgeslagen of verkocht, in het bezit moeten zijn van het vereiste certificaat voor de betreffende sprinklerinstallatie. Het niet hebben van het vereiste certificaat is een voortdurende overtreding. Die overtreding wordt niet opgeheven door gedurende een bepaalde periode geen vuurwerk meer op te slaan. De bedrijven die pas op 1 maart 2005 een sprinklerinstallatie hoefden te hebben (de zogenaamde ‘uitstelbedrijven’) en tot op heden geen vuurwerk hebben opgeslagen of verkocht, hoeven nog niet in het bezit te zijn van het vereiste certificaat. Het lijkt mij echter wel gewenst deze bedrijven er (preventief) nadrukkelijk op te wijzen dat zonder het vereiste certificaat geen vuurwerk mag worden opgeslagen of verkocht en dat men tijdig moet starten met het aanvragen van een dergelijk certificaat. Tevens kan er dan op gewezen worden dat stringent zal worden gehandhaafd. Die handhaving dient erop gericht te zijn dat eventueel opgeslagen vuurwerk in een bewaarplaats zonder het vereiste certificaat, wordt verwijderd.

Voorschrift 5.4 verplicht tot een jaarlijkse keuring van de sprinklerinstallatie. Als die keuring niet tijdig heeft plaatsgevonden, mag geen vuurwerk worden opgeslagen of verkocht. Dit voorschrift dient op soortgelijke wijze gehandhaafd te worden als voorschrift 5.3.

Vuurwerkdelicten zijn veelal strafbaar gesteld in de Wed. Bij het opsporen van vuurwerkdelicten gelden de regels van Sv voorzover daarvan niet in de Wed is afgeweken (artikel 25 Wed). In Titel III van de Wed wordt een aantal bevoegdheden omschreven. Hierbij wordt steeds het begrip ‘opsporing’ gebruikt. Dit zou de indruk kunnen wekken dat deze bevoegdheden slechts kunnen worden gebruikt, indien er een concrete verdenking tegen een bepaalde persoon bestaat, als bedoeld in art. 27 Sv. Dit is onjuist. Reeds indien er een aanwijzing is dat een wettelijk voorschrift als bedoeld in artikel 1 of 1a van de Wed wordt overtreden, kunnen de betreffende bevoegdheden worden gebruikt. Het belang van de opsporing brengt dan met zich mee dat wordt nagegaan waar zich in concreto een overtreding voordoet2. De Wed-bevoegdheden kunnen dus niet alleen worden ingezet voor het vergaren van bewijs ten aanzien van een verdenking, maar ook voor strafvorderlijke controle. Omstandigheden die bij de beoordeling of sprake is van een aanwijzing kunnen meewegen zijn:

• • een melding over verkoop van verboden vuurwerk uit een bepaald pand;

• • de ervaring dat in de laatste maanden van het jaar veel verboden vuurwerk over de weg wordt vervoerd in bestelbusjes en gesloten aanhangwagens;

• • de ervaring dat bij de reguliere verkoop gedurende de laatste drie dagen van het jaar de regelgeving veelvuldig wordt overtreden.

Indien gebruik is gemaakt van opsporingsbevoegdheden, dient in het proces-verbaal te worden weergegeven op grond van welk wettelijk voorschrift en welke feiten en omstandigheden is gehandeld. Het is wenselijk om vooraf overleg met het OM te hebben over het gebruik van deze bevoegdheden.

De aanleiding om een onderzoek in te stellen naar het voorhanden hebben of afleveren van verboden consumentenvuurwerk kan zijn gelegen in een telefonische melding aan de lokale politie of de M-lijn (kliklijn). Er zijn diverse mogelijkheden denkbaar:

• • Een echte anonieme melding: dit kan voldoende zijn om een onderzoek te starten, mits inhoudelijk als voldoende betrouwbaar beoordeeld. Het tijdelijk observeren (niet stelselmatig) van een pand is mogelijk en ook het betreden van bedrijfsruimten omdat er sprake is van een aanwijzing van een vermoedelijk gepleegd economisch delict. Voor het betreden van een woning is deze tip doorgaans onvoldoende aanleiding, tenzij de tip een bevestiging is van eerdere vermoedens gebaseerd op een andere bron. Hierover dient contact te worden opgenomen met de milieu-officier (handhavingseenheid van Functioneel Parket). Een eventueel proces-verbaal vangt aan met de zinsnede ‘Op basis van een op ...... binnengekomen anonieme melding dat ....... hebben wij een nader onderzoek ingesteld.’

• • Een melding waarbij de personalia van de melder wel bekend zijn. De melder is bijvoorbeeld een buur van de verdachte en deze wil niet met naam in het proces-verbaal worden vermeld. Dit is voldoende om een onderzoek naar verdachte in te stellen. Indien de melding ook inhoudt dat gezien is dat er vuurwerk de woning is ingebracht of dat er vuurwerk werd verhandeld is dit voldoende om op grond van artikel 20 Wed een onderzoek in de woning in te stellen. Een eventueel proces-verbaal vangt aan met de zinsnede ‘Op basis van een op ...... binnengekomen melding van een persoon die anoniem wenst te blijven, maar waarvan wij verbalisanten de personalia kennen, dat ...... hebben wij een onderzoek ingesteld.’ De melder kan geen garantie worden gegeven dat hij/zij anoniem blijft, aangezien de rechter de openbaarmaking van de personalia kan bevelen. Dit is anders indien de melder de status van CIE-informant kan worden toegekend. Hierover dient contact te worden opgenomen met de CIE-officier van justitie. Zowel in het geval van de anonieme melder als van de CIE-informant kan de verstrekte informatie niet als bewijs dienen, maar wel als aanleiding voor de toepassing van opsporingsbevoegdheden.

Getuigenverklaringen zullen zoveel mogelijk op naam moeten worden gezet.

Onder reguliere verkooppunten worden verstaan de verkooppunten die het toegestaan is consumentenvuurwerk aan particulieren te verkopen. Controle van deze verkooppunten op de voorschriften verbonden aan een eventuele APV-vergunning, alsmede op de naleving van het bepaalde in/of krachtens de Wm en het Vwb vindt in de regel eenmalig plaats in de maand december en daarnaast op de toegestane verkoopdagen. De controle kan worden uitgevoerd door een gemeentelijk (bij een inrichting met niet meer dan 10.000 kg vuurwerk) of een provinciale toezichthouder in het bijzijn van een opsporingsambtenaar, maar kan ook door de opsporingsambtenaar zelfstandig worden uitgevoerd. Hij kan gebruik maken van de bevoegdheden in artikel 18 tot en met 23 Wed. Hiervoor is geen concrete verdenking vereist. Er wordt in een beperkte tijd een beperkte groep ondernemers gecontroleerd op specifieke wetgeving, waarvan bekend is dat deze veelvuldig wordt overtreden.

Een en ander geldt ook voor de controle van opslagplaatsen van professioneel vuurwerk en groothandelaren.

Op grond van artikel 23 Wed kunnen opsporingsambtenaren in het belang van de opsporing vorderen dat bestuurders van voertuigen deze stilhouden en onderzoeken (inclusief kofferbak) op de aanwezigheid van vuurwerk. Uit de wetgeschiedenis3 en jurisprudentie blijkt dat voor de uitoefening van deze bevoegdheid geen concrete verdenking vereist is. Voorbeelden waarin de bevoegdheden van artikel 23 Wed gebruikt kunnen worden zijn:

• • er bestaat een concreet vermoeden (politie ziet op de achterbank van een auto vuurwerk of verpakkingen liggen);

• • er zijn aanwijzingen dat vuurwerk wordt vervoerd (bijvoorbeeld op basis van een signalement – merk en/of type en/of kleur – van een auto waarvan is gezien dat er vuurwerk is ingeladen);

• • er is geen enkel concreet vermoeden maar wel een aanleiding tot controle. Die aanleiding kan zijn de ervaring dat in de laatste maanden van het jaar met bestelbusjes en gesloten aanhangwagens veelvuldig verboden consumentenvuurwerk wordt vervoerd in bepaalde gebieden. Om die reden kan een dergelijk vervoermiddel worden stilgehouden en gecontroleerd.

De omstandigheden die aanleiding gaven tot het controleren van een motorvoertuig, dienen in een proces-verbaal te worden opgenomen.

Op grond van art. 18 Wed kunnen opsporingsambtenaren alle daarvoor vatbare voorwerpen in beslag nemen en de uitlevering van deze voorwerpen vorderen.

Vatbaar voor inbeslagname zijn (art. 94 Sv):

• • voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen;

• • voorwerpen die kunnen dienen om het wederrechtelijk verkregen voordeel aan te tonen;

• • voorwerpen die kunnen worden verbeurd verklaard;

• • voorwerpen die kunnen worden onttrokken aan het verkeer.

Dit betekent dat behalve het op een locatie aangetroffen vuurwerk, ook bijvoorbeeld in beslag genomen kunnen worden: agenda’s, schrijfblokken, bestellijsten, mappen, papieren, GSM’s, buzzers, computers, faxen en voertuigen. Art. 18 Wed biedt echter geen basis om naar dergelijke voorwerpen te zoeken.

De officier van justitie bepaalt welke voorwerpen in beslag blijven, welke worden teruggegeven en op welke voorwerpen (zoals bijvoorbeeld een auto) eventueel conservatoir beslag wordt gelegd. De afhandeling van het beslag staat beschreven in hoofdstuk 5.

Op grond van art. 18 Wed kan aan een verdachte of aan anderen uitlevering worden gevorderd van voor inbeslagname vatbare voorwerpen. Niet duidelijk is of op grond van art. 18 Wed uitlevering van aan hen toevertrouwde poststukken kan worden gevorderd van vervoerders van poststukken zoals PTT-Post. In de literatuur wordt hierover verschillend gedacht. Het verdient daarom aanbeveling om de procedure van art. 100, 101 en 114 Sv te volgen, waarbij voor het openen van de stukken voorafgaande machtiging van de rechter-commissaris nodig is.

Het verdient aanbeveling bij een onderzoek waarbij naar verwachting vuurwerk zal worden aangetroffen, altijd één persoon verantwoordelijk te laten zijn voor het in beslag te nemen vuurwerk. Deze persoon is dan verantwoordelijk voor:

• • inventarisatie van het aantal in beslag genomen stuks per type vuurwerk;

• • het maken van foto’s van elk type aangetroffen vuurwerk;

• • het vastleggen van het gewicht van het aangetroffen vuurwerk per locatie en per type;

• • het opmaken van de kennisgeving van inbeslagname en proces-verbaal van onderzoek vuurwerk.

Het in beslag genomen vuurwerk dient altijd te worden onderzocht op de volgende uiterlijke kenmerken:

• • de aanwezigheid van de aanduiding ‘geschikt voor particulier gebruik’;4

• • de aanwezigheid van een Nederlandse gebruiksaanwijzing;

• • de aanwezigheid van een wrijvingsontsteker;

• • het gewicht van een stuk vuurwerk (zonder de transportverpakking);

• • uiterlijke kenmerken die van belang zijn om te bepalen in welke lijst van de strafvorderingsrichtlijn het vuurwerk moet worden ingedeeld.

Van de bevindingen wordt een proces-verbaal van onderzoek vuurwerk opgemaakt. Indien de aanduiding of de gebruiksaanwijzing ontbreekt of een wrijvingsontsteking aanwezig is, behoeft geen monster te worden genomen. In geval van het vermoeden van andere tekortkomingen aan het vuurwerk dient een monster te worden genomen (zie hierna onder h).

Bij de keuze voor het al dan niet in beslag nemen van vuurwerk wordt rekening gehouden met de mogelijkheid van het corrigeren van de overtreding en de uit inbeslagneming voortvloeiende kosten voor de overheid. Overtredingen met betrekking tot aanduidingen en dergelijke zijn relatief eenvoudig te herstellen. Het ligt dan ook in de rede om bij dergelijke overtredingen een mogelijkheid tot herstel te bieden, voordat tot inbeslagneming wordt overgegaan. Bij het overschrijden van de toegestane hoeveelheid opgeslagen toegestaan vuurwerk kan de mogelijkheid worden geboden om vrijwillig het vuurwerk elders op te slaan of terug te sturen naar de importeur. Middels een voorlopige maatregel kan dit worden bevolen. Anders ligt het bij overtredingen die niet eenvoudig zijn te herstellen, behalve dan door het betreffende vuurwerk van de markt te halen. Bij het van de markt halen van vuurwerk zijn er twee mogelijkheden: middels bestuursrechtelijke of strafrechtelijke actie in beslag nemen, of de verdachte het vuurwerk laten terugzenden naar de leverancier. Dat laatste kan alleen worden overwogen, indien er voldoende garantie is dat het vuurwerk ook daadwerkelijk van de markt verdwijnt. Gezien de aanmerkelijke kans dat het betreffende vuurwerk alsnog binnen Nederland wordt verkocht, zal uitgangspunt zijn dat in dergelijke situaties inbeslagname volgt.

In het algemeen kan recidive aanleiding zijn om over te gaan tot inbeslagname. In de volgende gevallen zal aanleiding zijn om tot inbeslagneming over te gaan:

Op grond van artikel 19 Wed kan te allen tijde inzage van gegevens en bescheiden worden gevorderd, niet alleen bij anderen dan de verdachte, maar ook bij de verdachte zelf. De bevoegdheid betreft ook de inzage in elektronische gegevens en bescheiden. Weigering betekent een economisch misdrijf (art. 26 Wed). Van de gegevens en bescheiden mogen kopieën worden gemaakt. Ook kunnen gegevens en bescheiden in beslag worden genomen (zie paragraaf F).

Verschoningsgerechtigden zoals advocaten en notarissen zijn gerechtigd om inzage te weigeren. Net als bij inbeslagneming op grond van art. 18 Wed is niet duidelijk of op grond van art. 19 Wed inzage van aan hen toevertrouwde poststukken kan worden gevorderd van vervoerders van poststukken zoals PTT-Post. In de literatuur wordt hierover verschillend gedacht. Veiligheidshalve kan daarom beter worden gekozen voor de procedure zoals beschreven in art. 100, 101 en 114 Sv.

In beslag genomen vuurwerk dient door de opsporingsambtenaar altijd te worden onderzocht op de uiterlijke kenmerken zoals genoemd in het proces-verbaal van onderzoek (zie bijlage H van het Handhavingsdocument Vuurwerk 2005).

In de volgende gevallen volstaat een onderzoek naar de uiterlijke kenmerken niet en dienen monsters te worden genomen van het aangetroffen vuurwerk:

• • het betreft een onbekend soort of type vuurwerk, waarvan aan de hand van de deskundigenverklaringen (zie bijlage I van het Handhavingsdocument Vuurwerk 2005) of foto-overzichten niet met zekerheid is vast te stellen of het in strijd is met de Rnev en, zo ja, op welke punten;

• • bij het afsteken van het stuk vuurwerk (of een aangetroffen zelfde type) is letsel of ernstige materiële schade ontstaan.

Indien mogelijk worden vijf exemplaren als monster genomen. Drie exemplaren zijn bestemd voor analyse door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) te Den Haag en twee worden bij Domeinen te Ulicoten bewaard voor een eventuele contra-expertise. Zie ook hoofdstuk 10, onder b (afhandeling van beslag).

In Titel IVa en Titel V Sv zijn de zogenaamde bijzondere opsporingsbevoegdheden opgenomen. In Titel IVa gaat het om de bijzondere opsporingsbevoegdheden die ingezet kunnen worden ten bate van de waarheidsvinding, tegen een persoon die wordt verdacht een misdrijf in het algemeen, of in sommige gevallen een gekwalificeerd misdrijf, te hebben gepleegd. In Titel V gaat het om bijzondere opsporingsbevoegdheden die ingezet kunnen worden ter verkrijging van inzicht in georganiseerde criminaliteit. Er moet dan sprake zijn van een redelijk vermoeden van het beramen of plegen van misdrijven in georganiseerd verband.

Sommige van deze opsporingsbevoegdheden kunnen ook worden ingezet tegen een persoon die geen verdachte is maar wel deel uitmaakt van het georganiseerd verband. Uitvoerige bespreking van al de hierna te noemen bijzondere opsporingsbevoegdheden zou te ver leiden. Uitgebreide informatie hierover kan worden gevonden in het Handboek voor de opsporingspraktijk (Aanwijzing Opsporingsbevoegdheden). Er dient rekening mee te worden gehouden dat pas na uitvoerige bespreking met de officier van justitie gebruik kan worden gemaakt van onderstaande opsporingsbevoegdheden.

De meeste vuurwerkdelicten zijn, indien opzettelijk gepleegd, economische delicten op basis van artikel 1a, 1e categorie van de Wed. Ingevolge artikel 6 lid 1 sub 1 van de Wed zijn zij bedreigd met een gevangenisstraf van maximaal 6 jaar en geldboete van de vijfde categorie. Dit houdt in dat aanhouding buiten heterdaad, inverzekeringstelling en voorlopige hechtenis mogelijk zijn. Bij overtreding van de voorschriften m.b.t. de aanduiding ‘Geschikt voor particulier gebruik’ (art. 2.1.3, 2.14 Vwb) en ‘Niet geschikt voor particulier gebruik’ (art. 3.1.1 Vwb) is aanhouding buiten heterdaad niet mogelijk, omdat dit een economisch delict is op basis van artikel 1a, 2e categorie, van de Wed. Als er sprake is van handel in verboden consumentenvuurwerk van enige omvang, dan zal de officier van justitie in de regel aanhouding buiten heterdaad bevelen.

Voorgeleiding aan de rechter-commissaris ter toetsing van de inverzekeringstelling of een vordering inbewaringstelling zal meestal slechts worden toegepast in gevallen van verdenking van handel in verboden consumentenvuurwerk op grotere schaal.

Indien tegen een verdachte ernstige bezwaren zijn gerezen en de aangetroffen situatie een onmiddellijk ingrijpen vereist met het oog op de bescherming van mens of milieu, kan de officier van justitie onder omstandigheden besluiten tot het opleggen van een voorlopige maatregel ex art. 28 Wed. Middels de voorlopige maatregel kan een verdachte worden bevolen zich te onthouden van bepaalde handelingen. Ook kan een verdachte worden bevolen zorg te dragen dat voorwerpen die vatbaar zijn voor inbeslagneming, worden opgeslagen en bewaard op een bepaalde plaats. Bij vuurwerkovertredingen kan een voorlopige maatregel worden gebruikt om te voorkomen dat vuurwerk dat niet voldoet aan de eisen, maar waarvoor inbeslagneming een te zwaar middel is (zoals bijvoorbeeld vuurwerk dat niet voldoet aan de eisen met betrekking tot aanduidingen), op de markt wordt gebracht. In zijn algemeenheid kan worden verboden om te handelen in strijd met voorschriften uit vergunning, Vwb of nadere eisen.

Een voorlopige maatregel ex art. 28 Wed mag geen feitelijke stillegging van de onderneming inhouden. Het bevel zich te onthouden van het opslaan of de verkoop van vuurwerk kan in bepaalde gevallen, met name als deze handelingen de enige bedrijfsactiviteiten zijn, leiden tot een feitelijke stillegging. In dergelijke situaties kan door de officier van justitie een voorlopige maatregel ex art. 29 Wed worden gevorderd bij de rechtbank. Een voorlopige maatregel van de rechtbank kan wel een stillegging van de onderneming inhouden. In hoofdstuk 5, onder c, is het optreden tegen overtredingen tegen kernbepalingen weergegeven. Bij een aantal overtredingen is in de kolom ‘strafrechtelijke actie’ de voorlopige maatregel als optie genoemd.

De afgelopen paar jaar hebben de Nederlandse importeurs van/(groot)handelaren in professioneel vuurwerk en de toepassers van professioneel vuurwerk (niet zijnde theatervuurwerk) hun opslagen van professioneel vuurwerk verplaatst naar het buitenland, vooral Duitsland en, in mindere mate, België. Hiervoor worden meestal voormalige munitiedepots benut. Ook de grootschalige opslag van consumentenvuurwerk is voor een deel verplaatst naar de ons omringende landen. Tegenover winst op het vlak van veiligheid staan diverse nadelen: een sterke toename van grensoverschrijdend vervoer van vuurwerk, een verschuiving van de invoer via Rotterdam naar invoer via vooral Hamburg en Antwerpen, en, mede daardoor, minder zicht op de activiteiten van Nederlandse vuurwerkbedrijven en de vuurwerkketen. De Nederlandse controle- en opsporingsdiensten zijn nu veel meer aangewezen op de informatie van hun buitenlandse collega’s en op hun medewerking bij het verrichten van toezichts- en opsporingsactiviteiten. Hierover moeten structurele afspraken worden gemaakt met de bevoegde instanties in Duitsland en België over informatie-uitwisseling en wederzijdse bijstand.

Het probleem van het verboden consumentenvuurwerk heeft eveneens een belangrijke internationale dimensie.

Verboden consumentenvuurwerk komt, voorzover bekend is, op de volgende manieren ons land binnen:

• • Het wordt vanuit (hoofdzakelijk) China rechtstreeks via de haven van Rotterdam ingevoerd of doorgevoerd.

• • Het wordt via andere Europese landen (havens van Antwerpen, Bremen, Hamburg, maar ook Zuid-Europese havens) ingevoerd.

• • Het wordt vanuit andere landen ingevoerd (vooral over de weg).

• • Het wordt door particulieren in het buitenland gekocht (vooral België en, in minder mate, Duitsland) en vervolgens door hen meegenomen naar Nederland (vooral over de weg).

De omstandigheid dat in België het gehele jaar door vuurwerk mag worden verkocht – in tegenstelling tot Nederland en Duitsland waar dit slechts op de laatste dagen van het jaar mag –, verschaft de Belgische vuurwerkhandelaren een gunstige positie om in Nederland klanten te werven. Op het internet adverteren Belgische vuurwerkwinkels veel met verboden consumentenvuurwerk. Voor alle duidelijkheid: volgens de Belgische wetgeving is het verkopen van ‘spektakelvuurwerk’ (bijvoorbeeld lawinepijlen, mortierbommen, zware strijkers, grote flowerbeds) aan buitenlanders net zo min toegestaan als aan Belgische burgers (tenzij zij beschikken over vergunning van de burgemeester).

Het is om verschillende redenen moeilijk om op deze routes zicht te krijgen. Om te beginnen wordt het verboden consumentenvuurwerk op vervoersdocumenten veelal omschreven als professioneel vuurwerk en zo een schijn van legaliteit gegeven. Bovendien zijn de controles op grensoverschrijding van de binnengrenzen van de EU opgeheven en wordt er, zeker gedurende de nacht, door de diverse controlediensten slechts beperkt gecontroleerd. Bij het binnen de EU brengen via andere dan de Nederlandse havens wordt niet altijd gecontroleerd of sprake is van verboden consumentenvuurwerk; nog afgezien van het feit dat op dat moment vaak nog niet bekend is dat het voor Nederland is bestemd. Hierbij komt dat de vuurwerkregelgeving in Europa niet is geharmoniseerd, zodat soorten of typen vuurwerk die in Nederland niet als consumentenvuurwerk zijn toegestaan, in andere landen soms vrij te koop zijn.

In het actieprogramma ter uitvoering van de Interventiestrategie verboden consumentenvuurwerk van het LOM wordt om die reden veel aandacht besteed aan het totstandbrengen van een grensoverschrijdende samenwerking bij de aanpak van het verboden consumentenvuurwerk. Aan Nederlandse kant is hierbij een rol weggelegd voor de politie, KLPD, VROM-Inspectie (Vliegende Brigade Vuurwerk en VROM-IOD), Inspectie Verkeer & Waterstaat, Douane, FIOD, Koninklijke Marechaussee en Functioneel Parket. De aanpak dient te bestaan uit een combinatie van gerichte grootschalige controleacties in de grensstreek, regelmatige controle van voertuigen waarin vaak vuurwerk wordt vervoerd en strafrechtelijke onderzoeken naar Nederlandse bedrijven en personen die zich in België, Duitsland of Luxemburg hebben gevestigd om de Nederlandse wetgeving te ontduiken. Een goede informatievoorziening en -uitwisseling is noodzakelijk. Hierbij speelt het in hoofdstuk 4 besproken Landelijk Meld- en Informatiepunt een belangrijke rol.

Op het terrein van het strafrecht is het maken van zulke afspraken vermoedelijk gemakkelijker, omdat hierbij gebruik kan worden gemaakt van de bestaande rechtshulpverdragen in Europees en Beneluxverband. Bovendien bestaat er reeds geruime tijd een geregeld overleg over vuurwerkzaken tussen het Federale Parket te Brussel en het Functioneel Parket, waarbij ook de politie en de douane van beide landen, alsmede de Dienst der Springstoffen van het Belgische ministerie van Economische Zaken zijn betrokken. Dit heeft geleid tot een stelselmatige grensoverschrijdende samenwerking bij het tegengaan van de verkoop van verboden consumentenvuurwerk in België aan ingezetenen van Nederland. De grondslag hiervoor een jaarlijks ingediend en geaccordeerd rechtshulpverzoek dat betrekking heeft op alle arrondissementen in België die aan Nederland grenzen.

De justitiële autoriteiten van landen waar gerichte controleacties zullen plaatsvinden, dienen van tevoren op de hoogte te worden gebracht. Observatie in deze landen door Nederlandse opsporingsambtenaren is uitsluitend toegestaan na toestemming van de bevoegde autoriteiten in het kader van een rechtshulpverzoek. Rechtshulpverzoeken in verband met observaties in het buitenland dienen te worden verzonden via het Landelijke contact grensoverschrijdende observatie (LCGO), onderdeel van de Dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI) van de KLPD. Telefoonnummer LCGO: 079-3459214, faxnummer: 079-3458750.

Overtreding van de vuurwerkregelgeving levert in veel situaties verschillende strafbare feiten op. In hoofdstuk 1 is aangegeven voor welke overtredingen kan worden vervolgd. Standaard tenlasteleggingen zijn in het automatiseringssysteem van het Openbaar Ministerie opgenomen.

Om tot een veroordeling te kunnen komen van een verdachte van vuurwerkdelicten, moeten in het opgemaakte proces-verbaal in ieder geval per omschreven situatie de volgende vragen worden beantwoord:

Het Nederlands Forensisch Instituut heeft acht standaard deskundigenverklaringen opgesteld met betrekking tot diverse soorten verboden consumentenvuurwerk. Zij bevatten een beschrijving van het vuurwerk en de specifieke gevaarsaspecten ervan. De deskundigenverklaringen kunnen (in combinatie met het proces-verbaal van onderzoek vuurwerk) als bewijs dienen dat aangetroffen vuurwerk niet voldoet aan de eisen gesteld bij het Vwb.

Alle deskundigenverklaringen staan op de website van het Nederlands Forensisch Instituut en het LMIP.

Origineel getekende exemplaren zijn aanwezig bij alle vestigingen van het Functioneel Parket en de ressortsparketten, zodat in voorkomende gevallen een conform origineel getekend exemplaar in het strafdossier kan worden gevoegd.

Indien of voorzover niet aan de hand van de deskundigenverklaringen kan worden vastgesteld of aangetroffen vuurwerk voldoet aan de Rnev, zal dat vuurwerk specifiek moeten worden onderzocht door het NFI.

De hoofdregel is dat een proces-verbaal wordt gestuurd naar de handhavingseenheid van het Functioneel Parket, dat is belast met de zaken in het gebied waar de verdachte woont of is gevestigd.

Uitzonderingen

In de volgende gevallen wordt het proces-verbaal gestuurd naar een arrondissementsparket:

• 1. De verdachte is minderjarig. Pv gaat naar het parket van het arrondissement waar de verdachte zijn of haar wettig domicilie heeft. Zie hierna bij ‘afdoening minderjarigen’.

• 2. Het betreft (één van) de volgende feiten uit de Tekstbundel voor misdrijven, overtredingen en Muldergedragingen, afdeling C. Milieu:

  • • Voorhanden hebben van maximaal 300 strijkers (feitcodes H 161 a/b)

  • • Afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijd (feitcode H 171), tenzij die zijn begaan in samenhang met andere economische milieudelicten. Pv gaat naar het parket van het arrondissement waar de overtreding is gepleegd.

• 3. Het betreft een overtreding van bepalingen met betrekking tot vuurwerk in de gemeentelijke APV. Pv gaat naar het parket van het arrondissement waar de overtreding is gepleegd.

Op basis van het proces-verbaal (in situaties die direct optreden vereisen kan dat een beknopt proces-verbaal van bevindingen zijn) bepaalt het OM de strafrechtelijke reactie. De Wed en het Sr bieden een aantal mogelijkheden:

• • Dagvaarden: als een overtreding dusdanig is dat deze niet in aanmerking komt voor afdoening middels een transactievoorstel, dan wordt de verdachte gedagvaard voor een zitting van de (economische) politierechter of de (economische) meervoudige strafkamer. Ter zitting kunnen als straf worden geëist vrijheidsstraffen, taakstraffen en geldboetes.

• • Transactievoorstel: de officier van justitie kan een verdachte ter voorkoming van verdere strafrechtelijke vervolging een transactievoorstel doen. Bij betaling van het transactiebedrag vervalt de vervolgingsmogelijkheid van het OM. Aan het transactievoorstel kunnen voorwaarden worden verbonden, bijvoorbeeld om een situatie in overeenstemming met de regelgeving te brengen. Zie de strafvorderingsrichtlijn (bijlage B van het Handhavingsdocument Vuurwerk 2005). Voor enkele (lichtere) vuurwerkovertredingen is het mogelijk dat de politie een transactievoorstel doet (zie hieronder).

• • (Voorwaardelijk) sepot: als er onvoldoende bewijs is, als de verdachte of het begane feit niet strafbaar is of als er omstandigheden zijn waaronder de officier van justitie vervolging niet opportuun acht, kan een zaak worden geseponeerd. Aan de beslissing kunnen voorwaarden worden verbonden, bijvoorbeeld de eis dat de situatie in overeenstemming met de voorschriften te brengen (voorwaardelijk sepot).

• • Voorlopige maatregel(en): wanneer direct optreden noodzakelijk is en een strafproces niet kan worden afgewacht, kan de officier van justitie een voorlopige maatregel opleggen waarin (bijv.) bepaalde handelingen worden verboden. Ook kan de officier van justitie de rechtbank vragen een verdergaande voorlopige maatregel op te leggen, bijvoorbeeld het stilleggen van een onderneming. In hoofdstuk 7, onder k, zijn de mogelijkheden van een voorlopige maatregel ex art. 28 Wed besproken.

• • Bijkomende straffen: naast vrijheidstraffen en geldboetes kunnen bepaalde bijkomende straffen door de rechtbank worden opgelegd. Zo kan op grond van artikel 7 sub f van de Wed als bijkomende straf worden opgelegd het ontzeggen van bepaalde voordelen. Bijvoorbeeld het ontzeggen van de mogelijkheid gebruik te maken van een verleende verkoopvergunning gedurende een periode van maximaal twee jaar. Verbeurdverklaring van in beslag genomen voorwerpen is ook een bijkomende straf (art. 33 Sr).

• • Maatregelen: onttrekking aan het verkeer van in beslag genomen voorwerpen (art. 36b Sr). Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel (art. 36e Sr).

Voor vuurwerkdelicten is geen politietransactie mogelijk.

Voor een beperkt aantal vuurwerkdelicten is het mogelijk om een miniproces-verbaal op te maken en in te sturen naar het Centraal Juridisch Incassobureau (CJIB) te Leeuwarden:

• • Feitcode H 161a: voorhanden hebben van 1 t/m 100 strijkers

• • Feitcode H 161b: voorhanden hebben van 101 t/m 300 strijkers

• • Feitcode H 166: vuurwerk is niet voorzien van aanduiding geschikt voor particulier gebruik (uitgezonderd handel)

• • Feitcode H 171: vuurwerk afsteken buiten toegestane tijd

• • Feitcode H 176: vuurwerk voorhanden hebben buiten inrichtingen. Bij niet-betaling van de OM-transactie dient een volledig proces-verbaal aan het OM te worden ingezonden. Met name in de TOBIAS pv’s dient extra aandacht aan de omschrijving van de feitelijke waarnemingen van verbalisanten te worden besteed. De standaard TOBIAS omschrijvingen zijn erg summier hetgeen bij het concipiëren van de telasteleggingstekst voor de dagvaarding problemen oplevert.

In de gevallen waarin een minderjarige een vuurwerkdelict heeft begaan dat via de Halt-procedure kan worden afgedaan (zie hieronder bij afdoening minderjarigen), wordt een mini-pv alleen opgemaakt, indien de verdachte zijn Halt-afdoening niet heeft volbracht of geen Halt-afdoening wenst.

Op grond van het Transactiebesluit milieudelicten zijn de hieronder genoemde gemeenten bevoegd om voor een beperkt aantal vuurwerkdelicten een bestuurlijke transactie aan te bieden:

• 1. Veere

• 2. Vlissingen

• 3. Beverwijk

• 4. Heemskerk

• 5. Velsen.

De transactiebevoegdheid geldt voor de volgende vuurwerkdelicten:

• • Feitcode M 161a: voorhanden hebben van 1 t/m 100 strijkers

• • Feitcode M 161b: voorhanden hebben van 101 t/m 300 strijkers

• • Feitcode M 162: voorhanden hebben van toegestaan vuurwerk dat niet voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van de etikettering, gebruiksaanwijzing en/of de aanduiding ‘voor particulier gebruik’; max. 20 kg

• • Feitcode M 166: vuurwerk is niet voorzien van de aanduiding: geschikt voor particulier gebruik (uitgezonderd handel)

• • Feitcode M 167: afleveren van toegestaan vuurwerk aan particuliere gebruiker buiten toegestane dagen

• • Feitcode M 168: bedrijfsmatig afleveren van toegestaan vuurwerk aan particuliere gebruiker buiten toegestane ruimte

• • Feitcode M 170a: afleveren van toegestaan vuurwerk aan minderjarige personen t/m 11 jaar

• • Feitcode M 170b: afleveren van toegestaan vuurwerk aan minderjarige personen 12 t/m 15 jaar

• • Feitcode M 171: vuurwerk afsteken buiten de toegestane tijden

• • Feitcode M 176a: als particulier vuurwerk voorhanden hebben anders dan in een inrichting als bedoeld in art. 1.1.4, 2.2.1, 2.2.2 of 3.2.1 van het Vuurwerkbesluit, t/m 10kg (buiten de ingevolge 2.3.2 en 2.3.6 Vwb toegestane periode)

• • Feitcode M 176b: idem, 11 t/m 50 kg

• • Feitcode M 176c: idem, 51 t/m 100 kg

• • Feitcode M 176d: idem, meer dan 100 kg

De hoogte van het bijbehorende transactiebedrag is te vinden in de Richtlijn voor Strafvordering Bestuurlijke Transactie Milieudelicten.

Er kan geen bestuurlijke transactie worden aangeboden aan personen jonger dan 18 jaar.

Indien de bestuurlijke transactie niet wordt betaald, dient de buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) van de gemeente alsnog volledig proces-verbaal op te maken. Dit proces-verbaal wordt via het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) naar het Openbaar Ministerie gestuurd. Het wordt dus niet direct door de BOA naar het Functioneel Parket gestuurd, maar altijd via het CJIB. Bij het gebruik van het zogenaamde ‘bonnenboekje’ dient daarom altijd rekening te worden gehouden met de mogelijkheid dat verdachte niet betaalt. Er dienen derhalve voldoende gegevens (eigen waarneming verbalisant, verklaring verdachte, verklaring getuige, etc.) te worden genoteerd, zodat achteraf een kwalitatief goed proces-verbaal kan worden opgesteld.

De bestuurlijke transactiebevoegdheid wordt vermoedelijk in 2007 of 2008 vervangen door een strafbeschikkingsbevoegdheid (wetsvoorstel OM-afdoening, Kamerstuk 29 849).

Met behoud van de mogelijkheid voor de officier van justitie om ten aanzien van bepaalde delicten en/of opsporingsdiensten (deels) het hanteren van de lik-op-stukaanpak uit te sluiten, is de lik-op-stukaanpak milieudelicten bruikbaar ten aanzien van alle milieudelicten, mits aan de volgende voorwaarden wordt voldaan8:

• • Het betreft een eenvoudig feit.

• • Het betreft een op heterdaad geconstateerde overtreding, dan wel een overtreding waarbij de betrokkenheid van de verdachte ter plaatse direct kan worden vastgesteld.

• • Het betreft een bekennende verdachte die direct dan wel onmiddellijk aansluitend kan worden gehoord.

• • De transactie gaat een bedrag van € 2.500,– niet te boven, voorzover het gaat om inrichtinggebonden delicten. Voor overige delicten geldt een maximum van € 1.250,–.

De procedure voor lik-op-stuk bij vuurwerkzaken is als volgt:

• 1. De politie maakt binnen een week na de overtreding een verkort pv op waarin behalve de geverifieerde personalia van verdachte in elk geval per overtreding de vragen, genoemd in hoofdstuk 9, onder B, worden beantwoord. Dat volstaan kan worden met een verkort pv, betekent niet dat het onderzoek onvolledig kan zijn: alle noodzakelijke bewijsmiddelen moeten worden verzameld en in het politiesysteem vastgelegd.

• 2. In geval van verboden consumentenvuurwerk wordt een pv van onderzoek vuurwerk bijgevoegd.

• 3. De politie faxt een verkort pv, de kennisgeving van inbeslagneming, de afstandsverklaring (indien van toepassing) en het pv van onderzoek naar het Functioneel Parket.

• 4. De officier van justitie biedt een transactie aan.

• 5. Bij betaling is de zaak afgedaan. Bij niet betaling volgt een verzoek van het parket om alsnog een volledig pv op te maken.

• 6. De niet-betaalde zaak wordt met voorrang op een zitting aangebracht.

In de ‘Aanwijzing Halt-afdoening’ d.d. 01-12-04, Stcrt 2004, 215 hanteert het College van Procureurs-Generaal als vertrekpunt dat de pedagogische benadering die aan het jeugdstrafrecht inherent is, vooral tot haar recht komt door de jeugdigen zelf de verantwoordelijkheid voor de gepleegde delicten te laten inzien en aanvaarden. Zodra het niet meer gaat om een bagatelzaak die met een reprimande van de politie kan worden afgedaan, zal een strafrechtelijke reactie moeten volgen. Het gaat bij vuurwerkdelicten zelden om een bagatelzaak, daarom zal afdoening door middel van een waarschuwing ook een uitzondering moeten zijn.

Indien is geconstateerd dat een vuurwerkdelict door een minderjarige is gepleegd, krijgt de verdachte de mogelijkheid de zaak af te doen via een Halt-procedure, indien is voldaan aan de volgende voorwaarden:

• • het gaat om een eenvoudige vuurwerkzaak:

  • – voorhanden hebben toegestaan vuurwerk buiten toegestane tijd;

  • – voorhanden hebben van maximaal 300 strijkers;

  • – afsteken vuurwerk buiten de toegestane tijd;

  • – kleinschalige verkoop strijkers;

• • verdachte moet bekennen;

• • verdachte doet afstand van in beslag genomen vuurwerk;

• • verdachte is in de leeftijd van 12 tot 18 jaar;

• • de wettelijke vertegenwoordigers van de verdachte worden in kennis gesteld van de verwijzing naar Halt.

Indien verdachte naar het oordeel van Bureau Halt de Halt-procedure niet (volledig) heeft volbracht, wordt alsnog proces-verbaal opgemaakt en ingestuurd naar het bevoegde arrondissementsparket (ter attentie van de jeugdofficier van justitie). Dit moet snel gebeuren, want zaken die ouder zijn dan zes maanden, worden niet meer in behandeling genomen.

Wenst de verdachte niet aan de Halt-afdoening mee te werken, dan wordt een (mini-)proces-verbaal opgemaakt en ingestuurd naar het arrondissementsparket ter attentie van de jeugdofficier van justitie.

Een apart, maar veel voorkomend vuurwerkdelict bij minderjarigen is het afsteken of voorhanden hebben van zelfgefabriceerde (strijker)bommen. Vanwege de extreme gevaarzetting van dit ‘vuurwerk’ komen verdachten van dit soort delicten in beginsel niet in aanmerking voor afdoening via Halt.

Ook vormen van baldadigheid met vuurwerk, zoals het gooien van vuurwerk naar voorbijgangers en het bewust kwellen van dieren door hen met vuurwerk te bestoken, komen in beginsel niet in aanmerking voor Halt.

Jeugdigen onder 12 jaar die, al dan niet in groepsverband, Halt-waardige vuurwerkdelicten plegen, kunnen met toestemming van de ouders worden doorverwezen naar Halt voor een STOP-reactie (zie Aanwijzing 12-minners inclusief STOP-reactie, Stcr. 2004, 27).

Indien een 18- tot 21-jarige samen met een minderjarige een vuurwerkdelict begaat, kan de officier van justitie in het belang van effectieve en evenwichtige aanpak beslissen deze persoon samen met de minderjarige aan een Halt-project te laten deelnemen.

Vuurwerkzaken tegen een minderjarige worden (als ze vanwege de zwaarte van het delict niet transigeerbaar zijn9 of als de verdachte niet wenst te schikken) aangebracht bij de kinderrechter. Het verdient aanbeveling om bij de voorbereiding van complexe zaken een milieuspecialist van het Functioneel Parket (handhavingseenheid) te betrekken.

In hoofdstuk 2, onder j, is het aanhouden van minderjarigen besproken.

In verband met een doelmatige procesgang worden verdachten van vuurwerkdelicten – in afwijking van de afspraak met betrekking tot gewone milieudelicten – vervolgd in het arrondissement dat op grond van de woon- of verblijfplaats bevoegd is. Voor bedrijven geldt dit met betrekking tot de vestigingsplaats. Een keten van winkelbedrijven wordt vervolgd in het arrondissement dat bevoegd is op grond van de vestigingsplaats van de hoofdvestiging. Het proces-verbaal wordt ingediend bij de vestiging van het FP binnen wiens werkgebied het betreffende arrondissement valt.

Bij overtredingen die binnen een rechtspersoon zijn gepleegd, is het voor het OM ook van belang om een goed beeld te hebben van de rol van natuurlijke personen daarin. Naarmate hun als (mede)plegers of feitelijke leidinggevers een groter verwijt kan worden gemaakt, zal er reden zijn om hen naast of in plaats van de rechtspersoon te vervolgen, vooral ook met het oog op de preventie.

Om een veilige, efficiënte en wettige afhandeling van inbeslaggenomen vuurwerk te kunnen waarborgen, hebben de Raad van Hoofdcommissarissen, het College van procureurs-generaal en de Directie der Domeinen (bewaarder van vuurwerk) hierover in 2005 de hieronder weergegeven afspraken gemaakt. Zie ook het stroomschema op p. 107 van het Handhavingsdocument Vuurwerk 2005. Het is van groot belang dat alle betrokkenen bij de politie en andere opsporingsinstanties, het OM en Domeinen hiervan kennis nemen en dienovereenkomstig handelen.

Met de handel in verboden consumentenvuurwerk kan veel geld worden verdiend. Dat betekent dat bij de strafrechtelijke aanpak eventuele criminele winsten moeten worden ontnomen. Voor een betrouwbare berekening van het verkregen voordeel is het noodzakelijk te beschikken over de administratie van handelaars, chauffeurs of anderen die bij de handel betrokken zijn. Bij elk onderzoek dient hiermee rekening te worden gehouden. Alles wat in- en verkoopprijzen of aanduidingen van een bepaald type vuurwerk kan bevatten dient daarom in beslag te worden genomen.

Het wederrechtelijk voordeel wordt berekend door de omzet van het verkochte vuurwerk te berekenen, minus de voor dat vuurwerk betaalde inkoopprijs en eventueel gemaakte kosten.

Het is dus van belang te achterhalen hoeveel van elk type vuurwerk is verkocht en welke prijzen daarvoor zijn berekend. Indien de werkelijke verkoopprijs niet meer is te achterhalen, mag worden uitgegaan van een gemiddelde verkoopprijs in vergelijkbare gevallen. De regionale politievuurwerkteams zullen meestal beschikken over informatie over de in hun regio gehanteerde prijzen. Van de berekende omzet wordt de inkoopprijs afgetrokken. Verder kunnen als kosten worden afgetrokken, die kosten die in een redelijk verband staan met de vuurwerkhandel. Te denken valt aan gemaakte advertentiekosten, benzinekosten en huur van transportmiddelen. Een en ander is nader uitgewerkt in de Aanwijzing ontneming van het College van procureurs-generaal (reg. nr. 2005A002; Stcrt. 2005, 21).

Ook bij het opslaan van meer of zwaarder vuurwerk dan toegestaan in vergunde of gemelde inrichtingen, wordt economisch voordeel behaald. Te denken valt aan het opslaan voor een ander, waarbij de opbrengst van de verhuur van opslagruimte als wederrechtelijk verkregen voordeel kan worden aangemerkt. Ook besparingen op kosten van het huren van opslagruimte en het doen van benodigde investeringen kunnen worden aangemerkt als wederrechtelijk verkregen voordeel. Het ontbreken van een financiële zekerheidstelling levert ook economisch voordeel op.

Bij grotere zaken verdient het aanbeveling contact op te nemen met de afdeling binnen de politieregio die zich met financieel rechercheren bezighoudt, het Bureau Ontnemingen OM (BOOM) en/of de milieuofficier.

Bij het vaststellen van een vervolgingsbeslissing dient de richtlijn voor de strafvordering vuurwerkovertredingen, reg. nr. 2005R008, d.d. 24-1005, als uitgangspunt.

Een belangrijk verweer dat in vuurwerkzaken wordt gevoerd, is het verweer dat van het aangetroffen vuurwerk niet is bewezen dat het gaat om verboden consumentenvuurwerk. Naast de standaard deskundigenverklaringen kunnen verklaringen van deskundigen ter zitting een zaak versterken. Daarbij kan onder andere worden gedacht aan mensen van het Nederlands Forensisch Instituut.