Overdrachtsbelasting, belastbaar feit

Dit besluit bevat het geldende beleid over het belastbaar feit in de overdrachtsbelasting.

In onderdeel 5.3 is een voorwaarde aangepast voor de goedkeuring bij verdeling van een huwelijksgemeenschap na herverkaveling. De herverkaveling moet voortaan plaatsvinden binnen vijf jaar na de ontbinding van de huwelijksgemeenschap of de verkrijging krachtens erfrecht. Hierdoor valt een scheiding van tafel en bed ook onder de goedkeuring.

Als gevolg van de inwerkingtreding per 1 januari 2012 van de Wet tot wijziging van de titels 6, 7 en 8 van Boek 1 van het BW, wordt het huwelijksvermogensrecht aangepast. De aanpassing leidt onder meer tot de invoering van een regeling betreffende vergoedingsvorderingen in het nieuwe artikel 1:87 van het BW.

In onderdeel 7 is een nieuwe goedkeuring opgenomen in verband met de invoering van artikel 1:87 van het BW. Het betreft de situatie waarin door het ontstaan van een vergoedingsvordering sprake kan zijn van de verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR.

In onderdeel 8 is een nieuwe goedkeuring opgenomen voor het aangaan van een verrekenbeding binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap waardoor sprake kan zijn van de verkrijging van economische eigendom.

Onderdeel 9 is een nieuwe goedkeuring voor ongehuwd samenwoners die in het samenlevingscontract afspraken maken analoog aan de regeling van artikel 1:87 van het BW dan wel verrekenbedingen aangaan.

De onderdelen 2, 3, 4, 5, 5.1, 5.2 en 6 bevatten het beleid zoals opgenomen in de onderdelen van het besluit van 29 juni 2011, nr. BLKB2011/137M. Hierin zijn enkele redactionele wijzigingen aangebracht waarmee geen beleidswijziging is beoogd. Het genoemde besluit wordt ingetrokken.

Het is mogelijk dat door een misverstand bij een levering de onroerende zaak niet op naam is gesteld van de persoon aan wie bedoeld was over te dragen. Als in een dergelijke situatie de tenaamstelling wordt gecorrigeerd door een nieuwe levering, is het niet wenselijk dat opnieuw overdrachtsbelasting wordt geheven. Daarom keur ik het volgende goed met toepassing van artikel 63 van de AWR (hardheidsclausule).

Goedkeuring

Ik keur onder de volgende voorwaarden goed dat bij een correctie van de tenaamstelling van een onroerende zaak, op verzoek een tegemoetkoming wordt verleend ten bedrage van de door die correctie verschuldigde overdrachtsbelasting.

Voorwaarden

Voor deze goedkeuring gelden de volgende twee voorwaarden:

• – De verkrijger toont aan dat de verkrijging onder de onjuiste tenaamstelling uitsluitend het gevolg is van een misverstand.

• – Het verzoek wordt ingediend binnen vijf jaar na de verkrijging onder de onjuiste tenaamstelling.

De oprichter van een NV of BV kan vooruitlopend op de oprichting, namens de op te richten vennootschap, onroerende zaken in eigendom verkrijgen. De oprichter is daarbij overdrachtsbelasting verschuldigd. Na oprichting is de NV of BV pas gebonden aan deze verkrijging op het moment waarop de vennootschap deze verkrijging bekrachtigt (artikel 2:203(93) van het BW). De oprichter levert daarna de onroerende zaken door aan de opgerichte NV of BV. Het is dan niet in alle gevallen wenselijk dat opnieuw overdrachtsbelasting wordt geheven. Daarom keur ik het volgende goed met toepassing van artikel 63 van de AWR (hardheidsclausule).

Goedkeuring

Ik keur onder de volgende voorwaarden goed dat aan de oprichter van een NV of BV die vooruitlopend op de oprichting onroerende zaken verkrijgt en deze vervolgens doorlevert aan de later tot stand gekomen vennootschap, op verzoek een tegemoetkoming wordt verleend ten bedrage van de bij de doorlevering verschuldigde overdrachtsbelasting.

Voorwaarden

Voor deze goedkeuring gelden de volgende vier voorwaarden.

• – Er wordt (per saldo) niet minder overdrachtsbelasting geheven over de verkrijging door de oprichter dan wanneer de NV of BV de onroerende zaken onmiddellijk zou hebben verkregen.

• – De onroerende zaken zijn geleverd aan de oprichter, uitsluitend vanwege het feit dat de NV of BV ten tijde van de eigendomsverkrijging in oprichting was.

• – De oprichter verkrijgt de onroerende zaken ten behoeve van en voor rekening van de NV of BV in oprichting.

• – De doorlevering vindt plaats binnen één jaar na oprichting van de NV of BV.

Een hypotheekhouder kan een onroerende zaak verkopen van een hypotheekgever die niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan en daardoor in verzuim is. De hypotheekhouder maakt daarbij gebruik van zijn bevoegdheid tot het uitoefenen van het recht van parate executie. De verkoop gebeurt per openbare executoriale veiling, dan wel per onderhandse executoriale verkoop (artikel 3:268 van het BW). Op de openbare executoriale veiling zijn van toepassing de veilingvoorwaarden die de notaris in overleg met de hypotheekhouder of beslaglegger heeft vastgesteld. In de regel zijn dit de AVVE, opgesteld door het Contactorgaan Hypothecair Financiers, eventueel aangevuld met bijzondere veilingvoorwaarden.

Ter gelegenheid van de openbare executoriale veiling maakt de notaris voor de koper een akte van gunning op. De geveilde onroerende zaak komt vanaf de gunning voor risico van de koper (artikel 18, eerste lid, van de AVVE). Op grond hiervan zou het standpunt kunnen worden ingenomen dat de koper op dit moment de economische eigendom van de onroerende zaak verkrijgt (artikel 2, tweede lid, van de WBR). Ik ben evenwel van mening dat dit niet het geval is. De bepaling in artikel 18, eerste lid, van de AVVE heeft het doel te voorkomen dat de executant door de koper aansprakelijk kan worden gesteld voor schade aan de zaak die na de veiling ontstaat. De bepaling regelt aldus uitsluitend de rechtsverhouding tussen de executerende hypotheekhouder en de koper. Niet kan worden gesteld dat enkel door of bij de akte van gunning een zodanig samenstel van rechten en verplichtingen overgaat op de koper dat sprake is van een verkrijging van de economische eigendom.

Bij een onderhandse executoriale verkoop geldt in veel gevallen een vergelijkbare bepaling met artikel 18, eerste lid, van de AVVE. Het risico van het verkochte gaat over op het moment dat de voorzieningenrechter van de rechtbank de koopovereenkomst goedkeurt. Ook dan verkrijgt de koper niet de economische eigendom van de onroerende zaak. De verkoop gebeurt weliswaar onderhands maar behoudt haar executoriale karakter.

Voor de overdrachtsbelasting is een aantal vormen van verkrijging van onroerende zaken uitgezonderd voor de heffing. Niet als verkrijgingen worden onder andere aangemerkt die krachtens erfrecht en die krachtens verdeling van een nalatenschap (artikel 3, eerste lid, onderdelen a en b, van de WBR).

Per 1 januari 2012 bevat Boek 1 van het BW een regeling voor vergoedingsvorderingen tussen echtgenoten (artikel 1:87 van het BW). De regeling ziet op vergoedingsvorderingen die ontstaan wanneer de ene echtgenoot uit zijn vermogen aan de andere echtgenoot gelden ter beschikking stelt voor de verwerving van of de voldoening of aflossing van een schuld ter zake van goederen die behoren tot het vermogen van de andere echtgenoot. De echtgenoot die het geld ter beschikking stelt heeft dan recht op vergoeding. De hoogte van de vergoedingsvordering wordt mede bepaald door de waardeontwikkeling van de betreffende goederen. De regeling geldt ook voor geregistreerd partners.

Als het goed een onroerende zaak of daarop gevestigd beperkt recht betreft, kan het ontstaan van de vergoedingsvordering een verkrijging zijn van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR. Het is dan niet in alle gevallen wenselijk dat er overdrachtsbelasting wordt geheven. Daarom keur ik het volgende goed met toepassing van artikel 63 van de AWR (hardheidsclausule).

Goedkeuring

Ik keur goed dat de heffing van overdrachtsbelasting achterwege blijft in de situatie waarin het ontstaan van een vergoedingsrecht als bedoeld in artikel 1:87, eerste, tweede en derde lid, van het BW leidt tot een verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR.

Toelichting

Deze goedkeuring geldt alleen als de verkrijging van economische eigendom rechtstreeks voortvloeit uit het ontstaan van een vergoedingsrecht als bedoeld in artikel 1:87, eerste, tweede en derde lid, van het BW. Echtgenoten/partners kunnen op grond van artikel 1:87, vierde lid, van het BW bij overeenkomst afwijken van de bepalingen van artikel 1:87, eerste, tweede of derde lid, van het BW. Aan de hand van alle relevante feiten en omstandigheden (samenstel van rechten en verplichtingen) wordt dan beoordeeld of er sprake is van de verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR. In dat geval geldt de goedkeuring niet.

Echtgenoten die niet zijn gehuwd in wettelijke gemeenschap van goederen kunnen binnen de huwelijksvoorwaarden een verrekenbeding overeenkomen (afdeling 2 van Titel 8 van Boek 1 van het BW). Hetzelfde geldt voor geregistreerd partners. Als een dergelijk verrekenbeding (mede) ziet op de waardeontwikkeling van een onroerende zaak, kan het aangaan dan wel de ontbinding van een verrekenbeding een verkrijging zijn van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR. Het is dan niet in alle gevallen wenselijk dat er overdrachtsbelasting wordt geheven. Daarom keur ik het volgende goed met toepassing van artikel 63 van de AWR (hardheidsclausule).

Goedkeuring

Ik keur goed dat de heffing van overdrachtsbelasting achterwege blijft als het aangaan of het ontbinden van een verrekenbeding als onderdeel van huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden leidt tot een verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR.

Toelichting

De goedkeuring geldt alleen als de verkrijging van economische eigendom rechtstreeks voortvloeit uit het aangaan of ontbinden van een verrekenbeding als onderdeel van huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden. Als de ene echtgenoot op een andere wijze een belang verkrijgt in een tot het vermogen van de andere echtgenoot behorende onroerende zaak, kan er overdrachtsbelasting zijn verschuldigd. Dit zal aan de hand van alle relevante feiten en omstandigheden (samenstel van rechten en verplichtingen) moeten worden beoordeeld. De goedkeuring geldt dan niet.

Ongehuwd samenwoners kunnen in hun samenlevingscontract een clausule opnemen analoog aan de regeling van artikel 1:87, eerste, tweede of derde lid, van het BW. Ook kunnen samenwoners een zogenoemde meerwaardeclausule opnemen in hun samenlevingscontract waardoor één van de partners een vergoedingsvordering verkrijgt met betrekking tot de waardeontwikkeling van een onroerende zaak die eigendom is van de andere partner. Dit bijvoorbeeld vanaf het moment van aangaan van het samenlevingscontract of vanaf de aankoop van de onroerende zaak. Daarnaast is het mogelijk dat samenwoners in hun samenlevingscontract een onderling verrekenbeding overeenkomen.

Als de in het samenlevingscontract opgenomen clausule of verrekenbeding (mede) betrekking heeft op de waardeontwikkeling van een onroerende zaak, kan onder omstandigheden bij het aangaan dan wel bij ontbinding van deze clausule of dit verrekenbeding sprake zijn van een verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR. Het is dan niet in alle gevallen wenselijk dat er overdrachtsbelasting wordt geheven. Daarom keur ik het volgende goed met toepassing van artikel 63 van de AWR (hardheidsclausule).

Goedkeuring

Ik keur goed dat de heffing van overdrachtsbelasting achterwege blijft als het aangaan of het ontbinden van een meerwaardeclausule of verrekenbeding in een samenlevingscontract leidt tot een verkrijging van economische eigendom in de zin van artikel 2, tweede lid, van de WBR.

Toelichting

De goedkeuring geldt alleen als de verkrijging van economische eigendom rechtstreeks voortvloeit uit het aangaan of ontbinden van een meerwaardeclausule of verrekenbeding als onderdeel van het samenlevingscontract. Als de ene partner op andere wijze een belang verkrijgt in een tot het vermogen van de andere partner behorende onroerende zaak, kan er overdrachtsbelasting zijn verschuldigd. Dit zal aan de hand van alle relevante feiten en omstandigheden (samenstel van rechten en verplichtingen) moeten worden beoordeeld. De goedkeuring geldt dan niet.

De in dit besluit opgenomen goedkeuringen worden verleend als volgens de wettelijke bepalingen overdrachtsbelasting verschuldigd is. Door deze wettelijke verschuldigdheid kan de verkrijger bij een volgende overdracht van de verkregen onroerende zaken, onder omstandigheden, formeel gezien aanspraak maken op een vermindering van overdrachtsbelasting op grond van artikel 9, vierde lid, of artikel 13 van de WBR. Voor zover een toekomstige verkrijger een beroep doet op één van de genoemde bepalingen, vervalt de verleende goedkeuring.

Het volgende besluit is ingetrokken met ingang van de inwerkingtreding van dit besluit:

• – 29 juni 2011, nr. BLKB2011/137M.

Dit besluit treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst.