Inkomstenbelasting, kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning, overgangsrecht KEW

Bij de herziening van de fiscale behandeling van de eigen woning per 1 januari 2013 is er in een aantal situaties een verschil ontstaan tussen de toepassing van het overgangsrecht voor de bestaande eigenwoningschuld en het overgangsrecht voor de KEW, SEW en BEW (hierna tezamen aangeduid als KEW). Het gaat hierbij om de volgende situaties:

• a. bij tijdelijke huur na 2012 in de periode tussen twee eigen woningen;

• b. bij terugkeer naar een voormalige eigen woning na een periode van vóór 2013 aangevangen verhuur van die woning;

• c. bij terugkeer naar een voormalige eigen woning na een periode van ná 2012 aangevangen verhuur van die woning;

• d. bij terugkeer naar een voormalige eigen woning na een periode van vóór 2013 aangevangen buitenlandse belastingplicht;

• e. bij terugkeer naar een voormalige eigen woning na een periode van ná 2012 aangevangen buitenlandse belastingplicht;

• f. bij een vóór 2013 gesloten onherroepelijke schriftelijke overeenkomst tot het verrichten van onderhoud of verbetering van de eigen woning.

In de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 4 maart 2013 aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal1 is toegezegd dat vooruitlopend op wetgeving, in een beleidsbesluit het overgangsrecht voor de KEW zal worden uitgebreid, zodat de verschillen die zich voordoen onder a, b, d, en f niet meer bestaan. In dit besluit wordt hierin voorzien (paragrafen 2, 3, 4 en 5).

In de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 11 maart 20132 aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal is uitleg gegeven aan de fiscale behandeling van de eigenwoningschuld bij terugkeer in de eigen woning na een periode van leegstand of verhuur, welke is aangevangen na 2012. Op de KEW wordt in die brief niet ingegaan, maar deze uitleg geldt in beginsel ook voor de KEW (de verschillen die zich voordoen onder c en e). In dit besluit wordt hierin voorzien (paragrafen 3 en 4).

Een belastingplichtige kan met behoud van het overgangsrecht voor de eigenwoningschuld zijn eigen woning verkopen, vervolgens enige tijd een woning huren (in die periode is er geen eigen woning en geen eigenwoningschuld) en uiterlijk het volgende kalenderjaar weer een woning kopen. De nieuwe schuld voor de eigen woning kwalificeert voor ten hoogste het oude bedrag als een bestaande eigenwoningschuld in box 1 (artikel 10bis.1, derde lid, van de Wet IB 2001).

De behandeling van een KEW in zulke tijdelijke huursituaties is echter anders. Bij verkoop van de eigen woning zonder dat meteen een nieuwe eigen woning wordt gekocht, kwalificeert de KEW niet langer als zodanig. Bij de verkoop van de eigen woning wordt er fictief een uitkering van de KEW in aanmerking genomen. Op deze uitkering is een vrijstelling van toepassing (artikel 10bis.6, tweede lid, onderdeel a, van de wet IB 2001). Als de belastingplichtige ervoor heeft gekozen om de kapitaalverzekering na de verkoop te laten doorlopen, gaat dit product behoren tot de rendementsgrondslag van box 3. Koopt de belastingplichtige uiterlijk in het volgende kalenderjaar een nieuwe eigen woning, dan gaat het product niet terug naar box 1, omdat voor het herleven van de KEW onder het overgangsrecht geen voorziening is getroffen. Dit verschil in behandeling tussen de bestaande eigenwoningschuld en de KEW is onwenselijk. Daarom keur ik vooruitlopend op wetgeving het volgende goed.

Het overgangsrecht voor de eigenwoningschuld geldt voor belastingplichtigen die op 31 december 2012 de voormalige eigen woning verhuren en die vóór 1 januari 2021 weer terugkeren naar de voormalige eigen woning (artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel d, van de Wet IB 2001). In de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 11 maart 2013 is verduidelijkt dat het overgangsrecht voor de eigenwoningschuld ook geldt voor belastingplichtigen die na 31 december 2012 de voormalige eigen woning tijdelijk verhuren en die op enig moment terugkeren naar de voormalige eigen woning. In de periode van verhuur behoren zowel de woning als de schuld die doorloopt in die periode, tot de rendementsgrondslag van box 3. Als de belastingplichtige in de woning terugkeert, kwalificeert de woning weer als eigen woning. De schuld kan dan opnieuw kwalificeren als een bestaande eigenwoningschuld in box 1.

De aan deze schuld gekoppelde KEW, die men tijdens de verhuurperiode als kapitaalverzekering laat doorlopen in box 3, valt echter niet onder het overgangsrecht. Bij de verhuur van de eigen woning komt de KEW fictief tot uitkering. Op deze uitkering kan een vrijstelling van toepassing zijn (artikel 10bis.6, tweede lid, onderdeel a, van de wet IB 2001). Dit product gaat vervolgens behoren tot de rendementsgrondslag van box 3. Keert de belastingplichtige terug in de voormalige eigen woning, dan gaat het product niet terug naar box 1, omdat voor het herleven van de KEW onder het overgangsrecht geen voorziening is getroffen. Dit verschil in behandeling tussen de bestaande eigenwoningschuld en de KEW is onwenselijk. De in paragraaf 2 opgenomen goedkeuring biedt alleen soelaas als de verhuurperiode uiterlijk in het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar van de start van de verhuur zou eindigen. Dit is onvoldoende. Daarom keur ik vooruitlopend op wetgeving het volgende goed.

Het overgangsrecht voor de eigenwoningschuld geldt voor belastingplichtigen die op 31 december 2012 een eigen woning en een eigenwoningschuld hadden (artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel d, van de Wet IB 2001). Een leegstaande woning kan onder voorwaarden ook tijdens de buitenlandperiode als eigen woning aangemerkt blijven (artikel 3.111, zesde lid, van de Wet IB 2001). De eigenwoningschuld blijft dan bestaan. Als de belastingplichtige op enig moment buitenlands belastingplichtig wordt (emigreert) en zijn leegstaande woning aanhoudt, heeft dit in zoverre geen gevolgen voor de bestaande eigenwoningschuld, omdat de woning ook dan als eigen woning aangemerkt kan blijven.

Voor de KEW heeft de emigratie wel gevolgen, aangezien deze door het ophouden van de binnenlandse belastingplicht geacht wordt tot uitkering te zijn gekomen. Op deze uitkering kan een vrijstelling van toepassing zijn (artikel 10bis.6, tweede lid, onderdeel b, van de wet IB 2001). De kapitaalverzekering loopt tijdens het buitenlandverblijf niet door in box 1. Als de belastingplichtige op enig moment weer binnenlands belastingplichtig wordt en terugkeert naar de eigen woning, dan is het bedrag van de vrijstelling voor de KEW weer hetzelfde als het bedrag van de vrijstelling voordat de kapitaalverzekering tot uitkering is gekomen (artikel 10bis.6, zesde lid, van de Wet IB 2001). Het product gaat echter niet terug naar box 1 onder het overgangsrecht, omdat voor het herleven van de KEW in de wetgeving zoals deze luidt sinds 2013 geen voorziening is getroffen. Dit is onwenselijk. De in paragraaf 2 opgenomen goedkeuring biedt alleen soelaas als uiterlijk in het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar van de start van de buitenlandse belastingplicht zou worden teruggekeerd naar de voormalige eigen woning. Dit is onvoldoende. Daarom keur ik vooruitlopend op wetgeving het volgende goed.

Het overgangsrecht voor de eigenwoningschuld is van toepassing als een belastingplichtige uiterlijk op 31 december 2012 onherroepelijk en schriftelijk overeengekomen onderhouds- of verbeteringsverplichtingen in verband met een eigen woning is aangegaan. Het overgangsrecht geldt uitsluitend voor zover in 2013 ten gevolge van de in 2012 overeengekomen verplichting een hogere schuld is ontstaan ten opzichte van de op 31 december 2012 bestaande eigenwoningschuld. Daarnaast is bepaald dat het overgangsrecht uitsluitend van toepassing is voor zover het onderhoud of de verbetering in 2013 is voltooid (artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001).

Een in verband met dat onderhoud of die verbetering aangegane schuld hoeft niet aan de vanaf 1 januari 2013 geldende nieuwe aflossingsvoorwaarden te voldoen om te kwalificeren voor het recht op aftrek van eigenwoningrente. Het is echter niet meer mogelijk om voor deze schuld een KEW aan te gaan, een bestaande KEW te verhogen, of de looptijd van de KEW te verlengen. Dit verschil in behandeling tussen de bestaande eigenwoningschuld en de KEW acht ik onwenselijk. Daarom keur ik vooruitlopend op wetgeving het volgende goed.

Dit besluit treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst en werkt terug tot en met 1 januari 2013.