Saneringsregeling Wet bodembescherming: beoordeling en afstemming

Op 10 mei 1994 resp. 1 januari 1995 zijn de bepalingen van de saneringsregeling van de Wet bodembescherming in werking getreden. Op 22 december 1994 werd de Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming (tweede fase) aan u toegezonden met als doel beschrijving van het interimbeleid – in afwachting van een aantal uitvoeringsregelingen – en ter verduidelijking van de wetsbepalingen.

In vervolg op de inwerkingtreding van de saneringsregeling, is door mijn ministerie in samenwerking met het Interprovinciaal Overleg, het grote-stedenoverleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een proces van beleidsvernieuwing bodemsanering (BEVER) gestart met als doel verbetering van het milieurendement van en draagvlak voor bodemsanering.

Daarnaast besloot het kabinet in 1996 tot de uitvoering van een interdepartementaal beleidsonderzoek bodemsanering (Heroverweging), met als doel een rendementsverbetering van de beschikbare middelen.

Deze processen hebben geleid tot een kabinetsstandpunt over de vernieuwing van het bodemsaneringsbeleid (BEVER/IBO). Daarin is een koerswijziging aangegeven die het volgende inhoudt:

• – het goedkoper maken van saneren door de saneringsmaatregelen af te stemmen op het gewenste gebruik (functiegericht en kosteneffectief saneren); de saneringsbenadering ’herstel multifunctionaliteit, tenzij’ wordt hiermee voor gevallen van verontreiniging die zijn ontstaan vóór 1 januari 1987, verlaten;

• – vergroting van de marktdynamiek door het financieringsstelsel te wijzigen en ook anderszins stimulansen voor meer marktinvesteringen in bodemsanering te creëren;

• – verbreden van het draagvlak voor saneren door bodemsanering te integreren in maatschappelijke processen en zo de betrokkenheid en bijdragen van doelgroepen te stimuleren (externe integratie) en procedures te stroomlijnen.

In een totaalpakket van beleidsmaatregelen wordt de koerswijziging nader uitgewerkt. De aanbevelingen uit het interdepartementaal beleidsonderzoek (Heroverweging) bodemsanering en het gedachtegoed van BEVER staan daarbij centraal. De uitwerking van de nieuwe saneringsdoelstelling vindt plaats in relatie tot de ontwikkeling van actief bodembeheer. De uitwerking gaat gepaard met (externe) integratie en verdere ontwikkeling van flankerend financieel, fiscaal en juridisch instrumentarium alsmede met een veranderende organisatie en verdeling van taken tussen overheden.

Actiepunt 7 uit kabinetsstandpunt BEVER/IBO houdt onder meer in het aanpassen van de ’Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming (tweede fase)’. Dit actiepunt dient ter ondersteuning van de bepleite verbreding van het draagvlak voor de saneringsoperatie. In het BEVER-proces is naar voren gekomen dat behoefte bestaat aan eenvoudiger procedures en aan het expliciteren van de ruimte die binnen de huidige wetgeving bestaat. De wens was de Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming (tweede fase) – voor zover mogelijk binnen de huidige wetgeving – aan de gewijzigde inzichten en aan de praktijk aan te passen. De voorliggende circulaire dient derhalve ter vervanging van de Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming (tweede fase) en is de eerste concretiseringsstap van genoemd kabinetsstandpunt.

Het kader voor deze circulaire is de vigerende wetgeving.

In deze circulaire kan op de verdere uitwerking van het kabinetsstandpunt derhalve nog niet worden vooruitgelopen.

De verdere uitwerking van het kabinetsstandpunt vergt immers een aanpassing van wet- en regelgeving en deze dient in zorgvuldig overleg tussen alle betrokken partijen tot stand te komen. Hierop vooruitlopen zou een inbreuk op dit proces betekenen. Wel is getracht deze circulaire in de ’geest’ van het kabinetsstandpunt te formuleren.

Concretisering van de overige actiepunten van het kabinetsstandpunt wordt in overleg met diverse actoren uitgevoerd. Zodra dit mogelijk is, zal ik u daarover nader informeren.

Hoewel de strekking van deze circulaire een beperkte is, moet de waarde ervan voor de bodemsaneringspraktijk niet worden onderschat. Door middel van deze circulaire wordt immers, binnen de bestaande wettelijke regeling, ruimte gegeven aan het bevoegd gezag om bij de milieuhygiënische beoordeling van bodemverontreiniging rekening te houden met lokale omstandigheden en met de behoefte aan maatwerk. Daardoor is deze circulaire ook van belang voor derden die sanering in eigen beheer uitvoeren. Tegelijkertijd wordt van het bevoegd gezag verwacht dat zij concreet invulling geven aan de hen geboden beleidsruimte. Die invulling kan plaats hebben in de vorm van een gezamenlijk document van het bevoegd gezag, dan wel in afzonderlijke documenten per bevoegd gezag. Het betreft met name de volgende onderwerpen: de te volgen besluitvormingsprocedures, inspraak, ongewone voorvallen, de projectmatige aanpak van bodemverontreiniging in relatie tot de gevalsdefinitie, het toepassen van het beleid ten aanzien van locatiespecifieke omstandigheden en de wijze waarop gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid tot cofinanciering. Het ligt voor de hand dat bij de bedoelde invulling van de beleidsruimte door het bevoegd gezag, ook andere actoren worden betrokken.

De rol van ondergetekende met betrekking tot deze circulaire is de rol van politiek verantwoordelijke voor de saneringsoperatie en dan met name het behalen van de NMP-3 doelstelling.

In het kabinetsstandpunt is een beleidswijziging voorgesteld die zich richt op het wegnemen van stagnatie en het bevorderen van het milieurendement van de bodemsaneringsoperatie. Minder stagnatie draagt bij aan economische groei waarmee middelen gegenereerd worden die toekomstige generaties in staat stellen – met eventueel ontwikkelde goedkopere saneringstechnieken – de bodemkwaliteit verder te verbeteren. Op het moment dat de bodem geschikt moet zijn voor een gevoeliger bestemming kan aanvullende sanering noodzakelijk zijn. Zo wordt in die gevallen op termijn de bodem verder schoon gemaakt.

Voor 2005 moet de bodemkwaliteit landsdekkend in kaart worden gebracht (bijvoorbeeld door middel van bodemkwaliteitskaarten) als onderdeel van actief bodembeheer en dat de bodem blijvend wordt beheerd.

Vanuit die rol worden, onder meer in deze circulaire, kaders gesteld voor het bevoegd gezag aan de hand waarvan zij saneringen en de daaraan voorafgaande onderzoeken beoordelen.

Deze circulaire is tot stand gekomen in overleg tussen het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, vertegenwoordigers van provincies (IPO), de vier grote gemeenten en overige gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen. De circulaire is vervolgens geaccordeerd in de Stuurgroep Bodem (StuBo) en het DUIV-overleg (het overleg tussen DGM/Unie van Waterschappen/IPO/VNG).

Deze circulaire bevat beleidsregels die voortvloeien uit bevoegdheden van ondergetekende, en die van de Minister van Verkeer en Waterstaat. Deze beleidsregels stellen kaders voor de provincies, de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht en de Directeur-Generaal Rijkswaterstaat als bevoegd gezag voor de (waterbodem-)saneringsregeling. De beleidsregels hebben betrekking op de afstemming van de Wet bodembescherming met andere wettelijke regelgeving en op de milieuhygiënische beoordeling van bodemverontreiniging, het onderzoek en de sanering. Waar nodig wordt verwezen naar reeds bestaande uitvoeringsregelingen.

De in deze circulaire gepubliceerde beleidsregels zijn aanvullingen op reeds bestaande (beleids)regels die gelden voor het bevoegd gezag voor de saneringsregeling. In hoofdstuk 1 van de circulaire wordt nader ingegaan op de relatie van deze circulaire tot de overige reeds vastgestelde of nog vast te stellen regelgeving. Als bijlage bij de circulaire is een overzicht toegevoegd van de meest relevante, reeds tot stand gebrachte uitvoeringsregelingen in het kader van de saneringsregeling Wet bodembescherming. De verdere activiteiten met betrekking tot de nog tot stand te brengen uitvoeringsregelingen hangen sterk samen met de verdere uitwerking van het kabinetsstandpunt. Tezamen met de verdere uitwerking van het kabinetsstandpunt zal ik u dan ook informeren over de stand van zaken met betrekking tot deze uitvoeringsregelingen.

Deze circulaire geldt tot het tijdstip waarop de Wet bodembescherming wordt aangepast met regelingen, voortvloeiend uit de uitwerking van het kabinetsstandpunt BEVER/IBO, indien en voor zover deze gelden ter vervanging van (onderdelen van) deze circulaire.

Deze circulaire is aanmerkelijk minder omvangrijk dan de ’Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming tweede fase’. Achtergrond hiervan is dat enkele onderwerpen inmiddels elders zijn geregeld.

Het betreft met name de Circulaire interventiewaarden bodemsanering, de Regeling financiële bepalingen bodemsanering, de Circulaire bijdrageverlening bodemsanering en de Regeling beoordeling reinigbaarheid grond bodemsanering. Daarnaast bevatte de Circulaire inwerkingtreding saneringsregeling Wet bodembescherming (tweede fase) veel toelichtende teksten die ten tijde van de inwerkingtreding van de saneringsregeling een nuttige functie vervulden. In de praktijk blijken deze toelichtende teksten in de circulaire te kunnen worden gemist.

In deze circulaire worden doel, werkingssfeer en bevoegdhedenverdeling aangegeven. Voorts wordt de milieuhygiënische beoordeling van bodemverontreiniging behandeld. Ingegaan wordt op het uitvoeren van bodemonderzoek en op de wijze van saneren. Met name wat betreft de wijze van saneren wordt in de circulaire, binnen het bestaand wettelijk kader, ruimte geboden voor de uitvoering van bodemsanering ’in de geest van’ het kabinetsstandpunt. Daarnaast wordt in de circulaire ingegaan op de afstemming tussen de saneringsregeling Wet bodembescherming en enkele andere wetten. Achtergrond hiervan is dat de verhouding tussen de verschillende wetten die een rol spelen bij bodemsanering niet altijd duidelijk is.

Bij deze circulaire is een bijlage gevoegd met een overzicht van de inmiddels tot stand gebrachte uitvoeringsregelingen in het kader van de saneringsregeling Wet bodembescherming.

Vragen over deze circulaire kunt u richten aan bovenvermeld adres.