Omzetbelasting, intrekking Mededeling 12, overgangsregeling

Voor de prestaties die een maatschap of vennootschap onder firma in het economische verkeer verricht, wordt die maatschap of vennootschap als ondernemer voor de omzetbelasting aangemerkt en niet de maten of vennoten die deel uitmaken van de maatschap of vennootschap (hierna: maat en maatschap). Indien ondernemers niet aan de maatschap maar aan één van de maten goederen leveren of diensten verrichten, kan de voor die leveringen of diensten aan de maat in rekening gebrachte omzetbelasting door de maatschap op de voet van artikel 15 van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet) in aftrek worden gebracht, indien en voor zover die goederen en diensten in het kader van de gezamenlijke onderneming worden gebezigd én de betrokken maat ter zake geen vergoeding ontvangt in de zin van de Wet. Dit volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 5 januari 1983, nr. 20 808 (BNB 1983/76), bezien in samenhang met het arrest van het Hof van Justitie van 27 januari 2000, C-23/98 (Heerma; BNB 2000/297).

Een maat dient ook zelf als ondernemer in de zin van de Wet te worden aangemerkt als deze, naast activiteiten die hij in zijn hoedanigheid van maat voor de maatschap verricht, zelfstandig een bedrijf uitoefent. Zo blijkt uit het hiervoor genoemde arrest van het Hof van Justitie dat een maat, die tegen vergoeding een onroerende zaak verhuurt aan de maatschap waarin hij deelneemt, kwalificeert als belastingplichtige in de zin van de Zesde richtlijn en derhalve als ondernemer in de zin van de Wet. Dezelfde conclusie heeft te gelden indien de maat hem in eigendom toebehorende roerende zaken en/of rechten tegen vergoeding ter beschikking stelt aan de maatschap waarin hij deelneemt. Deze exploitatie is, behoudens de gevallen waarin artikel 11 van de Wet van toepassing is, aan de heffing van omzetbelasting onderworpen.

Gebleken is dat met een beroep op Mededeling 12 heffing van omzetbelasting terzake achterwege is gebleven. In die mededeling was namelijk het standpunt ingenomen, dat in het geval door een maat aangeschafte bedrijfsmiddelen worden gebezigd door de maatschap die daarvoor een vergoeding aan de maat toekent, niet gesproken kan worden van een belastbare prestatie van de maat jegens de maatschap. Door de intrekking van Mededeling 12 is de behoefte ontstaan bestaande overeenkomsten tussen de maat en zijn maatschap aan de gewijzigde situatie aan te passen, zodanig dat niet langer sprake is van exploitatie in vorenbedoelde zin.

De aanpassing van de bestaande contracten kan op verschillende wijze gestalte worden gegeven. In de onderdelen 2.1 en 2.2 wordt daarop nader ingegaan.

Indien, ten tijde van de intrekking van Mededeling 12, de prestaties van een vennootschap aan de heffing van omzetbelasting zijn onderworpen en de exploitatie van een onroerende zaak door de maat jegens zijn maatschap met een beroep op die mededeling buiten de heffing van omzetbelasting is gebleven, heeft dit tot gevolg dat in ieder geval vanaf de datum van intrekking (1 oktober 2002) sprake is van vrijgestelde verhuur. Dit kan ertoe leiden dat eerder in aftrek gebrachte omzetbelasting dient te worden herrekend en/of herzien (artikelen 11 e.v. van de Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968). Herrekening en/of herziening blijft evenwel achterwege indien is geopteerd voor belaste verhuur (artikel 11, eerste lid, onderdeel b, ten vijfde, van de Wet).

Naar mij is gebleken zijn deze, aan de intrekking van Mededeling 12 verbonden, consequenties niet steeds tijdig onderkend, respectievelijk is een optieverzoek achterwege gebleven in afwachting van het resultaat van met diverse branche-organisaties gevoerd overleg ná de intrekking van Mededeling 12. Dit geeft mij aanleiding goed te keuren dat, indien vóór 1 mei 2004 een verzoek voor belaste verhuur wordt ingediend, voor de periode gelegen tussen de datum van intrekking van Mededeling 12 en het tijdstip waarop de belaste verhuur aanvangt, herrekening of herziening van omzetbelasting achterwege blijft.

Het voorgaande kan ook worden toegepast met betrekking tot de exploitatie van onroerende zaken die ná 1 oktober 2002 is aangevangen en terzake waarvan op overeenkomstige wijze als hiervoor beschreven is gehandeld.

Indien optie voor belaste verhuur niet meer mogelijk is omdat de maatschap ná 1 oktober 2002 prestaties is gaan verrichten waarvoor geen volledig of nagenoeg volledig recht op aftrek van voorbelasting bestaat, kan herrekening of herziening van omzetbelasting achterwege blijven met betrekking tot de periode gelegen tussen 1 oktober 2002 en het moment waarop de situatie is ontstaan dat de maatschap geen aanspraak kan maken op volledige of nagenoeg volledige aftrek van voorbelasting.