Heffing van omzetbelasting ten aanzien van het uitvoeren van straatwerken ten behoeve van openbare nutsbedrijven

In het Besluit van 15 september 1998, nr. VB 98/2045, is aangegeven dat publiekrechtelijke lichamen voor het opbreken en/of herstellen van de bestrating of de verharding van bij die lichamen in beheer zijnde openbare straten, wegen e.d. ten dienste van door openbare nutsbedrijven te verrichten werkzaamheden aan gasbuizen, elektrische leidingen, waterleidingbuizen en centrale antenne- en telefoonkabels buiten de heffing van omzetbelasting blijven, omdat de onderwerpelijke verrichtingen het karakter dragen van in de overheidssfeer verrichte handelingen.

Naar aanleiding van vragen over de reikwijdte van dit Besluit is het hiervoor verwoorde standpunt opnieuw bezien. In verband hiermee behoeven de in het hiervoor genoemde Besluit gegeven richtlijnen aanpassing.

Met ingang van 1 januari 2004 geldt voor de heffing van omzetbelasting ten aanzien van het (laten) uitvoeren van straatwerken door publiekrechtelijke lichamen ten behoeve van openbare nutsbedrijven het volgende.

De bedragen die publiekrechtelijke lichamen (zoals gemeenten, provincies en waterschappen) van openbare nutsbedrijven ontvangen voor het opbreken en/of herstellen van de bestrating of de verharding van bij die lichamen in eigendom of beheer zijnde openbare straten, wegen e.d. ten dienste van door openbare nutsbedrijven te verrichten werkzaamheden aan gasbuizen, elektrische leidingen, waterleidingbuizen en centrale antenne- en telefoonkabels, zijn niet aan de heffing van omzetbelasting onderworpen. Dit omdat de onderhavige bedragen het karakter dragen van een schadevergoeding, die aan de publiekrechtelijke lichamen in de hoedanigheid van eigenaar van vorenbedoelde infrastructuur wordt betaald.

Het vorenstaande betekent dat publiekrechtelijke lichamen over de hiervoor bedoelde bedragen geen omzetbelasting zijn verschuldigd. Anderzijds hebben deze lichamen geen recht op aftrek of teruggaaf van de omzetbelasting die betrekking heeft op het opbreken en/of herstellen van de bestrating (zoals de belasting die aan de betrokken lichamen in rekening is gebracht door de leverancier van de verwerkte materialen of door de aannemer aan wie de lichamen de feitelijke uitvoering van de straatwerken hebben opgedragen). Publiekrechtelijke lichamen zijn ingevolge de Wegenwet verplicht openbare wegen te onderhouden en zijn in de hoedanigheid van overheid eigenaar van openbare wegen. Als zodanig verrichten deze lichamen bij het (laten) uitvoeren van de onderhavige straatwerken geen prestaties in het economisch verkeer. Verder is het aan de betrokken lichamen niet toegestaan het bedrag van de niet aftrekbare voorbelasting afzonderlijk als verschuldigde omzetbelasting in rekening te brengen op de facturen of declaraties die terzake worden uitgereikt aan de openbare nutsbedrijven.

Voorzover op de publiekrechtelijke lichamen de Wet op het BTW-compen-satiefonds (Stb. 2002, 399) van toepassing is (m.n. provincies en gemeenten), komt de ter zake van het (laten) uitvoeren van de onderhavige straatwerken aan deze lichamen in rekening gebrachte omzetbelasting op de voet van laatstgenoemde wet voor compensatie in aanmerking.

In afwijking van het in onderdeel 2 ingenomen standpunt keur ik goed, dat publiekrechtelijke lichamen die geen recht hebben op een bijdrage uit het BTW-compensatiefonds (in het bijzonder waterschappen), ter zake van de uitvoering van straatwerken ten dienste van werkzaamheden aan gas-, elektriciteits- en waterleidingen en centrale antenne- en telefoonkabels als ondernemer omzetbelasting voldoen en die belasting aan de exploitanten van die leidingen en kabels in rekening brengen overeenkomstig het bepaalde in artikel 35 van de Wet op de omzetbelasting 1968. Bij de periodieke aangifte voor de omzetbelasting kunnen de betrokken lichamen de op de onderhavige straatwerken drukkende voorbelasting in aftrek brengen.

In verband met vorenstaande heeft het Besluit van 15 september 1998, nr. VB 98/2045, zijn belang verloren. Het Besluit wordt met ingang van 1 januari 2004 ingetrokken.