Loonbelasting, inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen, bijstandsuitkeringen

Aan burgemeester en wethouders der gemeenten

Heffing van belasting/premie volksverzekeringen ter zake van bijstandsuitkeringen

In de tot u gerichte circulaire van het Ministerie van Financiën van 3 maart 2003, nr. CPP2002/3721M, heb ik een uiteenzetting gegeven van de heffing van loon- en inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen over uitkeringen ingevolge de Algemene bijstandswet (Abw). De Abw is met ingang van 1 januari 2004 vervangen door de Wet werk en bijstand (WWB).

Het Besluit bijstandverlening zelfstandigen maakt geen onderdeel uit van de WWB. Dit besluit is vervangen door het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (BBZ 2004). De bepalingen in de Abw die betrekking hadden op zelfstandigen zijn overgebracht naar het BBZ 2004.

De WWB en de BBZ 2004 beogen geen wijziging in de belastingheffing en premieheffing volksverzekeringen ten aanzien van de bijstandsuitkeringen. Wel zijn de nieuw ingevoerde vrijstelling voor een eenmalige stimuleringspremie gericht op arbeidsinschakeling en de nieuwe vrijgestelde langdurigheidstoeslag in de WWB opgenomen. Met ingang van 1 januari 2005 wijzigt wel de belasting- en premieheffing van uitkeringen aan kunstenaars doordat de Wet inkomensvoorziening kunstenaars (WIK) per januari 2005 is vervangen door de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK).

Daarnaast zijn aan de Belastingdienst enkele vragen gesteld over de gevolgen voor de inhoudingsplicht wanneer gemeenten uitkeringsbevoegdheden overdragen aan gemeenschappelijke regelingen. De invoering van de Wet werk en bijstand en het BBZ 2004 en de vragen over gemeenschappelijke regelingen zijn voor mij aanleiding de hiervoor bedoelde circulaire te vervangen door deze nieuwe circulaire.

Voor de fiscale behandeling van uitkeringen op grond van de Wet werk en bijstand zijn algemeen geldende voorschriften en specifieke richtlijnen van belang. Het ‘Handboek loonheffing en premies werknemersverzekeringen’ geeft jaarlijks voorlichting over de algemeen geldende voorschriften.

Deze circulaire voorziet in een aantal specifieke richtlijnen voor zover deze afwijken van de algemene voorschriften. Daarnaast stelt de Belastingdienst jaarlijks de tabel en het rekenvoorschrift voor de berekening van loonbelasting/premie volksverzekeringen over bijstandsuitkeringen ter beschikking. De circulaire kent de volgende indeling:

• 1. Inleiding

• 2. Wettelijke voorschriften

• 3. Belaste en onbelaste uitkeringen

• 4. Vaststelling verschuldigde loonheffing

• 5. Verrekening of terugvordering van verstrekte bijstand

• 6. Verzelfstandiging van uitkeringsrechten

• 7. Administratie

• 8. Loonbelastingkaarten

• 9. Inhoudingsplicht bij gemeenschappelijke regelingen

• 10. Verplichte aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen

• 11. Langdurigheidstoeslag, stimuleringspremie en vergoeding vrijwilligerswerk

• 12. Bijzondere Bijstand en buitengewone uitgaven

• 13. Kwijtschelding

• 14. Intrekken vorige circulaire

De uitkeringen ingevolge de WWB zijn aan de heffing van de loonbelasting/premie volksverzekeringen onderworpen. Dit is geregeld in artikel 34, aanhef en letter a, van de Wet op de loonbelasting 1964 (Wet LB 1964) en de artikelen 3a en 11, lid 1 aanhef, onderdeel g, van het Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965 (UB LB 1965).

De specifieke regeling van de heffing van de loonbelasting/premie volksverzekeringen over bijstandsuitkeringen is neergelegd in de artikelen 7, lid 1 aanhef, onderdeel b, en 12 van het Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965, de artikelen 1, 2 en 5 van de Regeling loonbelasting- en premietabellen 1990, en artikel 77 van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2001.

Vanaf 1 januari 2004 worden bijstandsuitkeringen in beginsel alleen nog maar in individuele besluiten toegekend. Dat betekent dat er geen categoriale bijzondere bijstand meer toegekend kan worden aan personen jonger dan 65 jaar. In artikel 10 van de Invoeringswet Wet werk en bijstand is overgangsrecht opgenomen voor categoriale bijzondere bijstandsuitkeringen. Dit overgangsrecht regelt het volgende:

• – Degene die op 31 december 2003 recht heeft op categoriale bijzondere bijstand (lopende uitkeringen), behoudt het recht op de uitkering tot het moment dat in desbetreffende beschikking is bepaald, maar tot uiterlijk 1 januari 2005.

• – Colleges mogen tot nader order ook na 1 januari 2004 bijzondere bijstand verstrekken als dat gaat in de vorm van een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering.

Goedkeuring overgangsrecht

Uitkeringen die op grond van het overgangsrecht van artikel 10 van de Invoeringswet Wet werk en bijstand worden gedaan, worden voor de toepassing van artikel 3.104, onderdeel f, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) aangemerkt als uitkeringen op grond van de WWB.

Belaste uitkeringen

In de artikelen 3.100 t/m 3.109 van de Wet IB 2001 staan de periodieke uitkeringen op grond van de WWB genoemd die behoren tot het verzamelinkomen in de zin van die Wet. Deze uitkeringen worden voor de heffing van de loonbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: loonheffing) als belaste uitkeringen aangemerkt. Het betreft periodieke bijstandsuitkeringen die voorzien in de algemene kosten van het bestaan.

Tot de belaste uitkeringen behoren, naast de landelijke normbijstand en de gemeentelijke toeslag voor algemeen noodzakelijke kosten, in ieder geval een tegemoetkoming in de door de bijstandsgerechtigde verschuldigde premie ziekenfondsverzekering/ziektekostenverzekering en een aanspraak op uitkeringen en verstrekkingen op grond van de Ziekenfondswet.

Onbelaste uitkeringen en verstrekkingen

In mijn besluit van 25 januari 2001, nr. CPP2000/3236M heb ik onder meer uitgebreid uiteengezet welke (categoriale) bijzondere bijstand onbelast is. Dit besluit is in heroverweging. Dat betekent dat dit besluit met ingang van 1 januari 2004 alleen met inachtneming van de wijzigingen in de relevante wettelijke regelingen kan worden toegepast. De werking van dit besluit is in hoofdlijnen als volgt.

Bijzondere bijstand is onbelast als de uitkering of verstrekking eenmalig is. Een uitkering (of verstrekking) is eenmalig als de uitkering geen deel uitmaakt en ook geen deel kan uitmaken van een reeks. Hierbij is bepalend wat de ontstaansgrond is van de uitkering en of op grond van die ontstaansgrond al eerdere uitkeringen zijn gedaan of nog kunnen worden gedaan.

Als bijzondere bijstand niet eenmalig is, kan deze toch onbelast zijn als de uitkering (of verstrekking) bedoeld is ter dekking van bepaalde noodzakelijke kosten. Het gaat dan om uitkeringen die niet draagkrachtverhogend – niet inkomensvervangend of inkomensaanvullend – zijn omdat zij bestedingsgebonden zijn.

Voor categoriale bijzondere bijstand kan worden aangenomen dat die op de bovengenoemde manier gekoppeld is aan bepaalde noodzakelijke kosten als de categorie is gedefinieerd naar kostensoort – met andere woorden er is sprake van een groep personen die dezelfde soort noodzakelijke kosten maken – en de hoogte van de uitkeringen is gerelateerd aan de te bestrijden kosten.

Ik wijs er op dat het fiscale begrip ‘bepaalde noodzakelijke kosten’ niet parallel loopt met het in de bijstandswetgeving gehanteerde begrip ‘bijzondere bijstand’. Zo voorziet bijvoorbeeld de bijzondere bijstand van artikel 20 van de WWB (voor personen van 18, 19 en 20 jaar) doorgaans in de algemene kosten van het bestaan; die bijstand is belast.

Bijstandsuitkeringen die in de vorm van een geldlening worden verstrekt, zijn onbelast. Uit administratieve bescheiden moet blijken dat het om een lening gaat.

Gemeenten die het betaalmoment van de bijstand (naar achteren) verschuiven, kunnen aan de desbetreffende bijstandsgerechtigden een overbruggingsuitkering verstrekken. Als dat in de vorm van een geldlening gebeurt, is de overbruggingsuitkering onbelast. Voor de geldleningen geldt dat lopende periodieke uitkeringen afgebouwd mogen worden.

Overzichttabellen

In de navolgende tabellen is aan de hand van de artikelen uit de WWB voor niet-zelfstandigen (Tabel 1) en het BBZ 2004 voor zelfstandigen (Tabel 2) aangegeven welke uitkeringen belast dan wel onbelast zijn.

De verstrekking van bedrijfskapitaal om niet op grond van de artikelen 22 en 26 van het BBZ 2004, is niet aan loonheffing onderworpen. Omdat over een dergelijke verstrekking wel inkomstenbelasting is verschuldigd, mag ter zake van deze verstrekkingen loonheffing worden ingehouden.

De algemene bijstand op grond van de artikelen 18, 23, 25, 27 en 28 van het BBZ 2004 (bijstand aan zelfstandigen anders dan ter voorziening in de behoefte aan bedrijfskapitaal), wordt op grond van artikel 11, eerste lid, van het BBZ 2004, verstrekt in de vorm van een renteloze lening. Op het moment dat die lening op grond van artikel 11, tweede lid, van het BBZ 2004, wordt omgezet in een bedrag om niet is de uitkering belast en moet de loonheffing worden berekend. Bij de berekening van het bedrag dat om niet kan worden verstrekt wordt uitgegaan van de zogenaamde ‘jaarnorm’. Deze jaarnorm bestaat uit de bijstandsnorm (inclusief vakantiegeld) verhoogd met de premies particuliere ziektekosten- en arbeidsongeschiktheidsverzekering en de woonkostentoeslag. Voor zover de jaarnorm wordt omgezet in een bedrag om niet, is deze volledig belast.

Voor het berekenen van de verschuldigde loonheffing ter zake van belaste bijstandsuitkeringen zijn twee fasen te onderscheiden.

De eerste fase wordt bepaald door het tijdstip waarop de uitkering wordt uitbetaald of verrekend. De verschuldigde loonheffing wordt vastgesteld met toepassing van de loonbelastingtabel voor uitkeringen ingevolge de Wet werk en bijstand, ook wel bijstandspercentagetarief genoemd. De uitkomst van deze berekening draagt een voorlopig karakter. Op basis van deze berekeningen worden de periodieke afdrachten bepaald.

De tweede fase wordt bepaald door het einde van het kalenderjaar. Aan de hand van het rekenvoorschrift voor de berekening van loonheffing ter zake van uitkeringen ingevolge de Wet werk en bijstand wordt vastgesteld welk bedrag definitief over het kalenderjaar dient te worden afgedragen.

De Belastingdienst stelt jaarlijks de tabel met het bijstandspercentagetarief en het hiervoor genoemde rekenvoorschrift ter beschikking. U kunt deze raadplegen op www.belastingdienst.nl onder ‘Tabel en rekenvoorschrift bijstand en WIK’.

Elke bijstandsuitkering die voor de loonheffing als een belaste uitkering moet worden aangemerkt, moet op het tijdstip van uitbetaling of verrekening in de loonheffing worden betrokken. Dit geldt ook indien al meteen vaststaat dat de bijstandsuitkering te zijner tijd zal worden verrekend met een aan de bijstandsgerechtigde met terugwerkende kracht toe te kennen sociale verzekeringsuitkering.

De over de bijstandsuitkering definitief vastgestelde loonheffing is als voorheffing verrekenbaar met de eventueel aan de bijstandsgerechtigde op te leggen aanslagen inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen. Bij terugvordering of verrekening van de bijstandsuitkering na afloop van het kalenderjaar kan de geheven loonheffing daarom niet door de gemeente worden gecompenseerd met latere betalingen van loonheffing, noch door de Belastingdienst aan de gemeenten worden teruggegeven.

Vereenvoudigde regeling inzake bepaalde verrekeningen

Voor de verrekening van bepaalde uitkeringen tussen bepaalde instanties is een vereenvoudigde regeling in het leven geroepen. Deze regeling geldt voor verrekening van sociale uitkeringen tussen UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen), gemeenten en de Sociale Verzekeringsbank. In mijn besluit van 11 december 2000, nr. CPP2000/2234M, heb ik goedkeuring verleend voor de toepassing van deze vereenvoudigde regeling. Bij brief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met het kenmerk BZ/IW/00/83403 bent u nader over dit besluit geïnformeerd. Dit besluit is in heroverweging. Dat betekent dat dit besluit met ingang van 1 januari 2004 alleen met inachtneming van de wijzigingen in de relevante wettelijke regelingen kunnen worden toegepast. De werking van dit besluit is in hoofdlijnen als volgt.

Voor wat betreft de bijstandsuitkeringen ziet de regeling op de volgende verrekeningen:

• – verrekening van belaste bijstand met een door UWV toegekende sociale-verzekeringsuitkering;

• – verrekening van belaste bijstand met een door een andere gemeente toegekende belaste bijstandsuitkering;

• – verrekening van belaste bijstand met een andere door de gemeente toegekende belaste uitkering;

• – verrekening van door een uitvoeringsinstelling verstrekte (voorschotten op een) sociale-verzekeringsuitkering met een toegekende bijstandsuitkering;

• – verrekening van belaste bijstand met een door de Sociale Verzekeringsbank toegekende AOW- of Anw-uitkering.

De betrokken instanties dienen in deze gevallen als volgt te handelen.

De vorderende instantie doet aan de andere instantie een schriftelijke opgaaf toekomen met het bruto bedrag van de door haar over de verrekeningsperiode verstrekte uitkering (d.w.z. met inbegrip van de daarover geheven loonheffing). De andere instantie bewaart deze opgaaf bij de loonadministratie.

De andere instantie zondert van de door haar over de verrekeningsperiode toegekende bruto uitkering ter overmaking aan de vorderende instantie af, het bruto gevorderde bedrag (met inbegrip van de daarover geheven loonheffing).

De andere instantie beschouwt dit afgezonderde bruto bedrag niet als loon en berekent de loonheffing over het resterende deel van de door haar toegekende bruto uitkering.

De vorderende instantie vermeldt op de loonbelastingkaarten van de desbetreffende jaren (inclusief die van het lopende kalenderjaar) de door haar verstrekte bruto uitkering, zonder rekening te houden met de hiervoor bedoelde verrekening.

De andere instantie vermeldt met betrekking tot de nabetaling op de loonbelastingkaart van het desbetreffende jaar het gedeelte van de bruto uitkering dat na de hiervoor bedoelde verrekening resteert.

Andere verrekeningssituaties en terugvordering

De hiervoor vermelde vereenvoudigde verrekeningsregeling geldt niet in de volgende situaties:

• – verrekening van bijstand met een andere dan de hiervoor genoemde instanties;

• – terugvordering van verstrekte bijstand;

• – verrekening van onbelast verstrekte bijstand met een door UWV dan wel de Sociale Verzekeringsbank toegekende sociale verzekeringsuitkering of met een door een andere gemeente verstrekte (belaste of onbelaste) bijstandsuitkering.

In deze gevallen vordert de gemeente de bruto bijstand (inclusief de definitief vastgestelde loonheffing) dan wel, indien het onbelast verstrekte bijstand betreft, de uitbetaalde bijstandsuitkering.

Bij verrekening beschouwt de andere instantie het volledige bedrag van de door haar toegekende uitkering als loon. Daarbij wordt dus geen rekening gehouden met het door de gemeente gevorderde bedrag.

In gevallen waarin gezinsbijstand wordt verstrekt aan gehuwden en daarmee gelijkgestelden bestaat voor beide partners een gelijke aanspraak op de (aanvullende) bijstandsuitkering. Voor beide partners is er sprake van een periodieke uitkering in de zin van artikel 3.101, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van de Wet IB 2001. Hierbij is niet van belang aan wie van de partners de bijstand daadwerkelijk wordt uitbetaald.

Dit betekent dat voor het bepalen van de verschuldigde loonheffing, de heffingspercentages van het bijstandspercentagetarief voor elk van de partners afzonderlijk moeten worden toegepast. Deze individuele benadering geldt ook met betrekking tot de definitieve vaststelling van de verschuldigde loonheffing na afloop van het kalenderjaar. Daarbij moet de loonheffingskorting (en het eventueel al gebruikte deel daarvan) per partner berekend worden.

Verder behoort na afloop van het kalenderjaar voor beide partners afzonderlijk een loonbelastingkaart te worden ingezonden en moet aan beide partners een jaaropgave van de verleende bijstand en de daarop ingehouden loonheffing worden verstrekt.

De bijstandsgerechtigde die onder het bijstandspercentagetarief valt hoeft voor de bijstand geen loonbelastingverklaring in te leveren. De gemeente is ten aanzien van deze bijstandsgerechtigde vrijgesteld van de verplichting tot het bijhouden van loonstaten.

De berekening van de verschuldigde loonheffing geschiedt aan de hand van de bijstandsadministratie. De hiervoor benodigde gegevens zijn genoemd in onderdeel 4.2 van deze circulaire.

Voor de berekening van de verschuldigde loonheffing in de loop van het kalenderjaar en de betaling daarvan op aangifte worden de percentages van het bijstandspercentagetarief toegepast op het totale bedrag aan belastbare netto bijstand per categorie bijstandsuitkeringen.

In overleg tussen de gemeente en de bevoegde inspecteur van de Belastingdienst worden voorlopige betalingen gedaan.

Gemeenten moeten de loonbelastingkaarten van bijstandsgerechtigden na afloop van het jaar, maar vóór 1 februari van het daaropvolgende jaar inleveren. De gegevens voor de loonbelastingkaarten worden ontleend aan de loonstaten c.q. de bijstandsadministratie.

Op de loonbelastingkaarten wordt als loon vermeld het totaalbedrag van:

• – de belastbare netto bijstand;

• – de eventuele vergoeding voor het werknemersaandeel in de ziekenfondspremie;

• – het werkgeversaandeel in de ziekenfondspremie;

• – de ter zake geheven loonheffing.

Op de loonbelastingkaart moet met een code worden vermeld of de loonheffingskorting is toegepast. Code 0 als dat niet het geval is en code 1 als de loonheffingskorting wel is toegepast. Voor bijstandsuitkeringen geldt dat in beginsel altijd de loonheffingskorting wordt toegepast. Alleen als de loonheffingskorting voor alle perioden in het kalenderjaar bij andere looninkomsten is gebruikt, kan deze bij de bijstand niet toegepast worden. Alleen in dat laatste geval wordt op de loonbelastingkaart code 0 ingevuld (geen loonheffingskorting). Voor alle andere gevallen wordt code 1 (wel loonheffingskorting) ingevuld, ook in de gevallen waarin over één of meer tijdvakken de loonheffingskorting niet bij de bijstand in aanmerking mag worden genomen omdat die al bij andere looninkomsten is gebruikt.

Als bij het vaststellen van de aanvullende bijstandsuitkering rekening is gehouden met een (belaste) alimentatie-uitkering gelden daarnaast voor de invulling van enkele rubrieken van de loonbelastingkaart afwijkende regels:

• – indien in de door de gemeente uitgekeerde bedragen de door haar geïnde alimentatie is begrepen, wordt vermeld in de rubriek:

  • – loon: het gezamenlijke bedrag van de aanvullende bijstand en de doorbetaalde alimentatie;

  • – speciale aanduidingen: code 25 en het bedrag van de doorbetaalde alimentatie;

• – indien de gemeente loonheffing heeft ingehouden over het gezamenlijke bedrag van de door de onderhoudsplichtige rechtstreeks aan de bijstandsgerechtigde betaalde alimentatie en de aanvullende bijstand, wordt vermeld in de rubriek:

  • – loon: het gezamenlijke bedrag van de aanvullende bijstand en de rechtstreeks aan de bijstandsgerechtigde betaalde alimentatie waarmee bij het vaststellen van de aanvullende bijstand rekening is gehouden;

  • – speciale aanduidingen: code 26 en het bedrag waarmee rekening is gehouden.

Op grond van de Gemeentewet kan de gemeente bepaalde taken delegeren, centreren of mandateren. Wanneer een gemeente voor het doen van WWB-uitkeringen en verstrekkingen gebruik maakt van deze bevoegdheid, dan heeft dit gevolgen voor de inhoudingsplicht. In de praktijk blijkt het bij WWB-uitkeringen en verstrekkingen alleen gebruik gemaakt wordt van delegeren en mandateren. De gevolgen voor de inhoudingsplicht zijn als volgt.

Delegatie

Het is gemeenten toegestaan om wettelijke taken op grond van de WWB over te dragen (te delegeren) aan een gemeenschappelijke regeling (WGR-verband).

Delegatie heeft tot gevolg dat de delegans de verantwoordelijkheid voor de uitoefening van de bevoegdheid verliest, en deze niet meer zelf mag uitoefenen. Dit leidt er toe, dat delegatie alleen met een grondslag in een wettelijk voorschrift kan worden verleend. De wettelijke delegatiebasis kan liggen in de wettelijke regeling waarop de betrokken bestuursbevoegdheid berust, of in een algemene wettelijke delegatieregeling. De Wet gemeenschappelijke regelingen biedt een algemene wettelijke basis voor het delegeren van bevoegdheden.

Het openbaar lichaam waaraan de bevoegdheden zijn overgedragen is voor deze bevoegdheden zelfstandig juridisch verantwoordelijk. Daarom is het openbaar lichaam ook degene die de arbeidsovereenkomsten aangaat en de bijstandsuitkeringen verstrekt. Op grond van artikel 6, eerste lid, onderdeel a, en artikel 6, eerste lid, onderdeel b, van de Wet LB 1964, wordt het openbaar lichaam als inhoudingsplichtige aangewezen. De Belastingdienst heeft het standpunt ingenomen dat wanneer de WWB is gedelegeerd aan een openbaar lichaam met rechtspersoonlijkheid, dit lichaam werkgever wordt. Dat betekent dat ook de afdrachtvermindering voor de loonheffing overgaan naar het openbaar lichaam. Dit standpunt is bevestigd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Voor de WWB geldt er een beperking op grond van artikel 7 van de WWB. Deze beperking ziet enkel op mandaatverlening. Artikel 7 van de WWB is niet van toepassing op de onderhavige bevoegdheidsoverdracht via delegatie. Overigens is er in casu wel sprake van mandaatverlening doch deze ziet op de situatie waarin de bevoegdheden reeds zijn overgedragen middels delegatie.

Mandaat

Bij mandaat gaat het om een bevoegdheidsuitoefening waarvoor het mandaterende bestuursorgaan verantwoordelijk blijft, en waarover het dan ook de zeggenschap blijft behouden. Rechtens geldt een in mandaat genomen besluit als een besluit van de mandaatgever: de rechtsgevolgen zijn dezelfde als wanneer de mandaatgever zelf het besluit tot stand had gebracht. Mandaat is te beschouwen als de publiekrechtelijke tegenhanger van de volmacht uit het privaatrecht. In geval van mandaat wordt de inhoudingsplicht niet overgedragen.

Vanaf 1 januari 2001 zijn de tariefgroepen en de daarbij behorende belastingvrije sommen vervangen door een systeem van heffingskortingen. Een heffingskorting is een korting op de verschuldigde belasting. Er zijn in totaal dertien heffingskortingen (tussen haakjes staat steeds het (maximale) bedrag van de heffingskorting in 2005 dat geldt voor personen jonger dan 65 jaar):

• – de algemene heffingskorting (€ 1.894);

• – de arbeidskorting (max. € 1.287 voor personen tot 57 jaar, daarboven verschillende categorieën);

• – de ouderenkorting (€ 454);

• – de aanvullende ouderenkorting (€ 287);

• – de jonggehandicaptenkorting (€ 639);

• – de alleenstaande-ouderkorting (€ 1.401);

• – de aanvullende alleenstaande-ouderkorting (4,3%; max. € 1.401);

• – de kinderkorting (€ 112);

• – de aanvullende kinderkorting (max. € 690 );

• – de combinatiekorting (max. € 228);

• – de aanvullende combinatiekorting (€ 389)

• – de korting voor maatschappelijke beleggingen (1,3% van de vrijstelling in box 3);

• – de korting voor beleggingen in durfkapitaal (1,3% van de vrijstelling in box 3);

Iedere binnenlands belastingplichtige heeft recht op de algemene heffingskorting. Afhankelijk van persoonlijke omstandigheden kan recht bestaan op één of meer van de andere heffingskortingen.

Met de eerste vijf heffingskortingen kan een werkgever of uitkeringsinstantie rekening houden bij de inhouding van loonheffing. De overige heffingskortingen kunnen maandelijks door de Belastingdienst worden uitbetaald door middel van een voorlopige teruggaaf. Een voorlopige teruggaaf is ook mogelijk voor de algemene heffingskorting van de niet of weinig verdienende partner.

Op grond van artikel 31, eerste lid van de WWB moeten heffingskortingen tot de middelen worden gerekend. In artikel 31, tweede lid, onderdeel c, van de WWB is op deze regel een uitzondering gemaakt voor de heffingskortingen, die niet tot de middelen worden gerekend:

• – voor alle belanghebbenden:

  • – kinderkorting

  • – aanvullende kinderkorting

  • – jonggehandicaptenkorting

• – uitsluitend voor alleenstaande ouders van wie het jongste kind jonger dan vijf jaar is:

  • – aanvullende alleenstaande ouderkorting

  • – combinatiekorting

  • – aanvullende combinatiekorting.

Daarbij wordt de volgende rangorde in aanmerking genomen

A. Loonheffingskortingen

• 1. arbeidskorting

• 2. algemene heffingskorting

• 3. ouderenkorting/jonggehandicaptenkorting

• 4. aanvullende ouderenkorting

B. Heffingskortingen via voorlopig teruggaaf

• 1. kinderkorting

• 2. aanvullende kinderkorting

• 3. arbeidskorting

• 4. aanvullende alleenstaande ouderkorting

• 5. combinatiekorting

• 6. alleenstaande ouderkorting/minstverdienende partnerkorting¹

De loonheffingskortingen gaan voor de heffingskortingen die via een VT lopen.

Binnen de loonheffingskortingen sluit de rangorde voor wat betreft de arbeidskorting aan op de tabellen; voor het overige is de rangorde logisch bepaald.

Binnen de VT-kortingen is de vrijlating van heffingskortingen uitgangspunt geweest voor de rangorde. Dit voorkomt dat de belanghebbende deze kortingen ‘misloopt’.

Voorlopige teruggaaf

Voor de volgende heffingskortingen kan een Voorlopige teruggaaf inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen worden gevraagd (gezien de doelgroep worden de kortingen voor maatschappelijke beleggingen en durfkapitaal hier niet behandeld).

• – Alleenstaande-ouderkorting: voor degene die meer dan zes maanden in het kalenderjaar geen partner heeft, een huishouden voert met uitsluitend kinderen die bij het begin van het kalenderjaar nog geen 27 jaar zijn, tenminste één van die kinderen in belangrijke mate onderhoudt en dat kind op zijn woonadres is ingeschreven.

• – Aanvullende alleenstaande-ouderkorting: voor degene die recht heeft op de alleenstaande-ouderkorting, inkomsten uit tegenwoordige arbeid heeft en in het kalenderjaar meer dan zes maanden een kind tot zijn huishouden behoort dat bij het begin van het kalenderjaar nog geen 16 jaar is en op zijn woonadres is ingeschreven.

• – Kinderkorting: voor degene met een (gezamenlijk) verzamelinkomen van hooguit € 60.447 (bedrag 2005) tot wiens huishouden meer dan zes maanden in het kalenderjaar tenminste één kind behoort dat op 1 januari nog geen 18 jaar is, dat gedurende die periode ingeschreven staat op het woonadres van hem of zijn partner en door hem of zijn partner in belangrijke mate wordt onderhouden. Voor partners geldt dat alleen degene met het hoogste inkomen of, bij een gelijk inkomen, de oudste partner recht heeft op de kinderkorting. Op gezamenlijk verzoek van de partners kan de kinderkorting aan de andere partner worden toegekend.

• – Aanvullende kinderkorting: voor degene die recht heeft op de kinderkorting en met zijn eventuele partner geen hoger verzamelinkomen heeft dan € 30.225 (bedrag 2005). Deze korting bedraagt standaard € 504 (bedrag 2005), maar wordt verhoogd tot € 690 (bedrag 2005) als het gezamenlijke verzamelinkomen niet hoger is dan € 28.491 (bedrag 2005). Dat laatste bedrag wordt nog eens verhoogd met € 65 (bedrag 2005) als er gedurende minstens zes maanden in het kalenderjaar drie kinderen tot het huishouden behoren die op 1 januari nog geen 18 jaar zijn, in belangrijke mate door betrokkene of partner worden onderhouden en in die periode op het adres van betrokkene staan ingeschreven. Ook de aanvullende kinderkorting geldt in beginsel voor de partner met het hoogste inkomen.

• – Combinatiekorting: voor degene die betaald werk verricht waarmee hij meer dan € 4.366 (bedrag 2005) winst uit onderneming, loon of resultaat uit overige werkzaamheden verdient, of waarvoor hij in aanmerking komt voor de zelfstandigenaftrek en in het kalenderjaar ten minste zes maanden een kind in zijn huishouden heeft, dat op 1 januari nog geen 12 jaar was en gedurende die periode op zijn woonadres is ingeschreven. Als er een partner is die ook aan de genoemde voorwaarden voldoet, dan hebben beide partners recht op de combinatiekorting. De combinatiekorting bedraagt € 228 (bedrag 2005).

• – Aanvullende combinatiekorting: voor de minstverdienende partner en de alleenstaande ouder die recht heeft op de combinatiekorting. Deze nieuwe korting bedraagt € 389 (bedrag 2005).

• – Algemene heffingskorting: voor de niet of weinig verdienende partner, dat wil zeggen voor degene met een laag verzamelinkomen (tot ruim € 5.700 in 2005) die in het kalenderjaar minimaal zes maanden een partner heeft met een inkomen dat ongeveer € 10.000 (bedrag 2005) of meer bedraagt.

Vanaf 2004 geldt de jonggehandicaptenkorting voor degene die recht heeft op een WAJONG-uitkering ook als de WAJONG-uitkering niet wordt uitgekeerd omdat de jonggehandicapte te hoge overige inkomsten heeft. Hiervoor kan echter geen voorlopige teruggaaf worden gevraagd. De jonggehandicapte kan de bij de aangifte inkomstenbelasting rekening houden met deze heffingskorting.

Indien er over 2004 een voorlopige teruggaaf was toegekend, is voor het jaar 2005 een voorlopige teruggaaf automatisch toegekend op basis van de over het jaar 2004 verstrekte gegevens. Als er nog niet eerder een voorlopige teruggaaf is aangevraagd, dan kan dat in 2005 alsnog met het formulier Verzoek of wijziging VT 2005. Hiermee kan eveneens een reeds toegekende VT gewijzigd worden. Uiteraard kan dit ook elektronisch via www.belastingdienst.nl.

Op de voorlopige teruggaaf is, voor zover die geen betrekking heeft op heffingskortingen, het bepaalde in artikel 31, tweede lid, onderdeel f, van de WWB, van toepassing. Vergoedingen en tegemoetkomingen voor, alsmede de vermindering of teruggave van, loonbelasting of inkomstenbelasting en van premies volksverzekeringen op grond van kosten die niet tot de algemeen noodzakelijke bestaanskosten behoren, tenzij voor deze kosten bijstand wordt verleend. Deze bepaling is van overeenkomstige toepassing voor het Tijdelijk besluit tegemoetkoming buitengewone uitgaven.

Verplichte aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen

Als hoofdregel voor het opleggen van aanslagen geldt dat een aanslag wordt opgelegd als de verschuldigde inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (de inkomensheffing) de ingehouden loonheffing, verminderd met het bedrag van de voorlopige teruggaven (het voorheffingssaldo), met meer dan € 40 (bedrag 2005) overtreft.

Er wordt ook een aanslag opgelegd als er aangifte is gedaan en het terug te geven bedrag meer bedraagt dan € 13 (bedrag 2005), de zogenoemde aanslag op verzoek, vaak via een T-biljet.

Uit de hoofdregel volgt dat er vaak een verplichte aanslag moet worden opgelegd als een bijstandsgerechtigde eigen inkomsten heeft die niet aan loonheffing zijn onderworpen. Daarnaast wordt over 2004 ook een aanslag opgelegd als er een voorlopige teruggaaf is verleend voor aftrekposten of voor de algemene heffingskorting.

Tot de onbelaste uitkeringen en verstrekkingen behoort, op grond van artikel art. 3:104, onderdeel f, van de Wet IB 2001, de langdurigheidstoeslag op grond van artikel 36 van de WWB.

De stimuleringspremie als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdeel j, van de WWB, is onbelast, mits in het jaar waarin de premie is verstrekt geen vrijwilligersvergoeding als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdeel k, van de WWB is verstrekt. Dit staat in artikel 11b, eerste lid, onderdeel a, van de Wet LB 1964. Bij samenloop van de stimuleringspremie en de vrijwilligersvergoeding is de stimuleringspremie belast.

Als de premie belast is, hoeft de (ex-)bijstandsgerechtigde geen loonbelastingverklaring in te leveren. De gemeente mag bij de inhouding van loonheffing op belaste premies geen rekening houden met de loonheffingskorting. Verder geldt voor werkaanvaardingspremies de witte tabel en voor premies in verband met scholing of vrijwilligerswerk de groene tabel.

Een vergoeding als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdeel k, WWB is onbelast op grond van artikel 11b, eerste lid, onderdeel b, Wet LB 1964, mits deze vergoeding ten hoogste € 21,00 per week bedraagt met een maximum van € 735,00 per jaar.

Verhouding Bijzondere Bijstand/Buitengewone uitgavenaftrek en Tijdelijk besluit tegemoetkoming buitengewone uitgaven

Vanaf 1 januari 2004 zijn de mogelijkheden om gebruik te maken van de fiscale buitengewone uitgavenaftrek (BU) aanzienlijk verruimd voor mensen met een laag inkomen. Tevens is er een regeling gekomen, het Tijdelijk besluit tegemoetkoming buitengewone uitgaven (TBU), die erin voorziet dat niet-verzilverbare buitengewone uitgaven aan betrokkenen worden uitbetaald.

Feitelijke kosten die zijn vergoed door de bijzondere bijstand kunnen niet als buitengewone uitgaven bij de aangifte inkomstenbelasting worden opgevoerd (artikel 19a van het Uitvoeringsbesluit inkomstenbelasting 2001).

Bij de buitengewone uitgavenaftrek spelen echter niet alleen feitelijke kosten een rol; er wordt ook rekening gehouden met betaalde ziektekostenpremies (werkgevers- en werknemersdeel, nominale – en aanvullende premie) alsmede met het ouderdomsforfait en het arbeidsongeschiktheidsforfait. De verlening van bijzondere bijstand staat er niet aan in de weg dat een beroep wordt gedaan op de buitengewone uitgavenaftrek voor wat betreft déze elementen – uiteraard voor zover de belanghebbende aan fiscale voorwaarden voldoet. De onderhavige belastingteruggave wordt noch bij de verlening van algemene, noch bij de verlening van bijzondere bijstand als middel in aanmerking genomen (artikel 31, tweede lid, onderdeel f, van de WWB). Datzelfde geldt voor belastingteruggaven die betrekking hebben op feitelijke kosten waarvoor geen bijzondere bijstand is verleend.

In de gevallen waarin een te betalen aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen moet worden opgelegd, blijft de mogelijkheid bestaan dat op daartoe gedaan verzoek op de voet van artikel 26 van de Invorderingswet 1990 kwijtschelding wordt verleend van het op die aanslag openstaande bedrag of een gedeelte daarvan. Of er aanleiding bestaat een zodanige kwijtschelding te verlenen kan slechts van geval tot geval worden beoordeeld.

Uitgangspunt daarbij is, dat niet de financiële omstandigheden in het jaar waarop die aanslag betrekking heeft (het belastingjaar) relevant zijn, doch de ten tijde van de indiening van het verzoek om kwijtschelding. Naarmate de omstandigheden op laatst bedoeld tijdstip in vergelijking met de situatie in het belastingjaar zijn verbeterd, bestaat minder aanleiding tot het verlenen van kwijtschelding van het op de aanslag openstaande bedrag. Anderzijds kan het zich voordoen dat die omstandigheden in vergelijking met de situatie in het belastingjaar niet zijn verbeterd of wellicht zijn verslechterd. In dat geval kan er aanleiding bestaan het op die aanslag openstaande bedrag geheel of gedeeltelijk kwijt te schelden.

Deze circulaire vervangt de circulaire van 3 maart 2003, nr. CPP2002/3721M. De laatstgenoemde circulaire wordt hierbij ingetrokken.