Besluit vaststelling selectielijst neerslag handelingen beleidsterrein Natuur- en [...] vanaf 1945 (Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)

Ingevolge artikel 3 van de Archiefwet 1995 (Stb. 1995, 276) dient de overheid haar archiefbescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren. Onder ‘archiefbescheiden’ worden niet slechts papieren documenten te verstaan, maar alle bescheiden – ongeacht de drager – die door een overheidsorgaan zijn ontvangen of opgemaakt en naar hun aard bestemd zijn daaronder te berusten. Ook digitaal vastgelegde informatie valt dus onder de werking van de archiefwetgeving.

Het in goede en geordende staat bewaren van archiefbescheiden houdt onder meer in dat een overheidsarchief op gezette tijden wordt geschoond. In dat verband schrijft de Archiefwet 1995 (Stb. 1995, 276) zowel een vernietigingsplicht (art. 3) als de overbrengingsplicht (art. 12) voor. Beide plichten rusten op degene die de bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt voor het beheer van het desbetreffende archief: de zorgdrager.

De verplichting tot overbrenging bepaalt dat de zorgdrager zijn archiefbescheiden die niet voor vernietiging in aanmerking komen en ouder zijn dan twintig jaar ter blijvende bewaring overbrengt naar een archiefbewaarplaats. Wat de archiefbescheiden van de ministeries en de Hoge Colleges van Staat betreft, is de aangewezen archiefbewaarplaats het Nationaal Archief (NA) in Den Haag. Het NA is een onderdeel van de Rijksarchiefdienst (RAD). Deze dienst ressorteert onder de minister van OCW en staat onder leiding van de Algemene Rijksarchivaris.

In verband met de selectie van hun archiefbescheiden zijn zorgdragers op grond van artikel 5 van de Archiefwet 1995 verplicht hiertoe selectielijsten op te stellen. In een selectielijst dient te worden aangegeven welke archiefbescheiden voor vernietiging, dan wel voor blijvende bewaring in aanmerking komen. Voorts dient een selectielijst de termijnen aan te geven, waarna de te vernietigen bestanddelen dienen te worden vernietigd.

Een selectielijst is naar haar aard een duurzaam instrument. Het ligt in de rede dat een organisatie een vastgestelde lijst niet eenmalig toepast, maar (zonodig in geactualiseerde vorm) blijft hanteren om de periodieke aanwas van archiefmateriaal in een vroegtijdig stadium te selecteren. Een selectielijst vormt zo een belangrijk onderdeel van het instrumentarium voor het beheer van de documentaire informatievoorziening in een overheidsorganisatie.

Bij het ontwerpen van een selectielijst dient krachtens art. 2, lid 1 van het Archiefbesluit 1995 (Stb. 1995, 671) rekening gehouden te worden met:

• – de taak van het desbetreffende overheidsorgaan;

• – de verhouding van dit overheidsorgaan tot andere overheidsorganen;

• – de waarde van de archiefbescheiden als bestanddeel van het cultureel erfgoed;

• – het belang van de in de bescheiden voorkomende gegevens voor overheidsorganen, recht- of bewijszoekenden en historisch onderzoek.

Voorts moeten ingevolge art. 3 van het Archiefbesluit 1995 bij het ontwerpen van een selectielijst ten minste betrokken zijn:

• – een deskundige op het gebied van de organisatie en taken van het desbetreffende overheidsorgaan,

• – een deskundige ten aanzien van het beheer van de archiefbescheiden van dat orgaan, en

• – (een vertegenwoordiger van) de Algemene Rijksarchivaris.

Wat betreft de geldigheidsduur van de selectielijst wordt uitgegaan van de wettelijke periode van twintig jaar vanaf de vaststelling. Dit laat uiteraard onverlet dat de selectielijst (of een bepaald onderdeel daarvan) binnen deze termijn zal komen te vervallen, indien dit mocht worden bepaald bij de vaststelling (via de aangewezen archiefwettelijke weg) van een nieuwe dan wel herziene selectielijst. Elke selectielijst wordt na advies van de Raad voor Cultuur, vastgesteld door de minister van OCW en de minister wie het mede aangaat. De vastgestelde lijsten worden in de Staatscourant gepubliceerd.

Een Basis Selectiedocument (BSD) is een bijzondere vorm van een selectielijst. In de regel heeft een BSD niet zozeer betrekking op (alle) archiefbescheiden van één (enkele) organisatie, als wel op het geheel van de bescheiden die de administratieve neerslag vormen van het overheidshandelen op een bepaald beleidsterrein.

Het BSD geldt dus voor de archiefbescheiden van verschillende overheidsorganen (veelal ook diverse zorgdragers), en wel voor zover de desbetreffende actoren op het terrein in kwestie werkzaam zijn (geweest). Dit betekent dat er geen handelingen van particuliere actoren worden opgenomen.

Een BSD wordt normaliter opgesteld op basis van institutioneel onderzoek. In het rapport institutioneel onderzoek (RIO) wordt dan het betreffende beleidsterrein beschreven, evenals de taken en bevoegdheden van de betrokken organen. De handelingen van de overheid op het beleidsterrein staan in het RIO in hun functionele context geplaatst. In het BSD zijn de handelingen overgenomen, alleen nu geordend naar de actor. Bovendien is bij elke handeling aangegeven of de administratieve neerslag hiervan bewaard dan wel vernietigd moet worden.

Door de beleidsterreingerichte benadering komen verschillende aspecten betreffende het beheer van de eigen organisatie van de zorgdrager (personeelsbeleid, financieel beleid, etc.) niet aan bod. Voor het selecteren van de administratieve neerslag die betrekking heeft op de instandhouding en ontwikkeling van de eigen organisaties van overheidsorganen dienen een aantal zogeheten ‘horizontale’ BSD’s. Deze horizontale BSD’s zijn van toepassing op alle organisaties van de rijksoverheid.

Het niveau waarop geselecteerd wordt, is dus niet dat van de stukken zelf, maar dat van de handelingen waarvan die archiefbescheiden de administratieve neerslag vormen. Een BSD is derhalve geen opsomming van (categorieën) stukken, maar een lijst van handelingen van overheidsactoren, waarbij elke handeling is voorzien van een waardering en indien van toepassing een vernietigingstermijn.

Natuur- en landschapsbeheer houdt zich bezig met het beschermen, in standhouden en ontwikkelen van cultuur-historisch en anderszins waardevolle landschappen.

Het beleidsterrein natuur (de duurzame instandhouding en herstel en ontwikkeling van de natuurlijke en landschappelijk waarden) is in het kader van PIVOT opgesplitst in een viertal deelbeleidsterreinen.

• 1. Bosbouwbeleid: de duurzame instandhouding, herstel en de ontwikkeling van beplantingen en van een kwalitatief hoogwaardig bos t.b.v. de natuur, de recreatie, het landschap en het milieu. Dit beleidsterrein wordt behandeld in RIO 44;

• 2. Flora- en faunabeheer: het beschermen en instandhouden van in het wild levende planten- en dierensoorten. Dit beleidsterrein wordt behandeld in RIO 32;

• 3. Relatienotabeleid: het verbeteren van de relatie tussen de bescherming van de natuur en landschappelijke waarden en de uitoefening van de landbouw. Dit beleidsterrein wordt behandeld in het hetzelfde rapport als:

• 4. Natuur- en landschapsbeheer: het beschermen, instandhouden en ontwikkelen van cultuur-historische en anderszins waardevolle landschappen.

Dit BSD is gebaseerd op het RIO nr. 79, ‘Natuur- en landschapsbeheer en Relatienotabeleid’ en de selectielijst van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij voor dit beleidsterrein. Deze lijst is in 2000 vastgesteld (Stcrt. 2000, 219) en in december 2005 geactualiseerd.

In het onderhavige BSD zijn de handelingen opgenomen van de actoren ‘de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (1945–1965)’ en ‘de minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk’ (1965–1983).

Hiernaast zijn er een aantal handelingen opgenomen voor een viertal commissies, die onder de archiefzorg vallen van respectievelijk het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Het ministerie van Buitenlandse Zaken bleek geen archief te hebben van de COCO-VNGO: deze handeling is daarom geschrapt.

Naast handelingen die deze actoren in de genoemde periode heeft uitgevoerd en die reeds in de selectielijst van LNV zijn benoemd, zijn er ter aanvulling een aantal algemene handelingen opgenomen. Het is gebruikelijk dat algemene handelingen in een BSD worden opgenomen, omdat ze op praktisch elk beleidsterrein voorkomen. Algemene handelingen voorkomen bovendien dat er archiefmateriaal gemist wordt. Abusievelijk zijn deze algemene handelingen in beginsel niet in het RIO opgenomen, deze omissie is nu hersteld. Het ministerie van LNV wil de algemene handelingen alsnog opnemen; uit praktisch oogpunt geven deskundigen van LNV er echter de voorkeur aan om alle handelingen over een beleidsterrein in eenzelfde BSD op te nemen. Daarom worden de algemene handelingen opgenomen bij een volgende actualisatie van het vastgestelde BSD Natuur- en Landschapsbeheer, waar de minister van LNV zorgdrager van is.

Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, zijn er handelingen toegevoegd voor een aantal commissies en werkgroepen die ook werkzaam bleken te zijn op het beleidsterrein Natuur- en Landschapsbeheer en niet eerder zijn meegenomen: de Interdepartementale Commissie Nationale Parken en Nationale Landschapsparken (Commissie Verhoeve) (nr. 234); Stuurgroep Economische en Financiële Problematiek Particuliere Natuurschoonwet Landgoederen (Stuurgroep N.S.W.-Landgoederen) (nrs. 244 t/m 247); Commissie Aankoop en Beheer Particuliere Natuurgebieden (251); Stuurgroep Inrichting Grevelingenbekken (Stuurgroep Grevelingen) (nrs. 248, 249); Commissie Waterwildreservaten IJsselmeer (CWIJ) (233); en het Nationaal Agentschap van het Europees Informatiecentrum voor Natuurbescherming (235). De handelingen zijn toegevoegd aan het RIO. Het ministerie van LNV neemt ook deze handelingen op bij een volgende actualisatie van het vastgestelde BSD Natuur- en Landschapsbeheer.

Op verzoek van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu is de actor van de handeling van de Rijksplanologische Dienst gewijzigd in de Rijksplanologische Commissie (nrs. 67 en 111). Op verzoek van het Nationaal Archief en met instemming van het Ministerie van VWS is handeling 130 gesplitst in handelingen 130 en 250.

In het RIO en in deze selectielijst is er voor gekozen om niet alle handelingen op basis van de Natuurbeschermingswet hier op te nemen. Handelingen met betrekking tot de bescherming van inheemse planten en dieren (art. 22–25 en 33a) zijn opgenomen in het RIO en BSD op het terrein van flora- en faunabeheer.

De doelstellingen van het nationale natuurbeleid sinds 1945 kennen de volgende hoofdlijnen:

• – in standhouding, herstel en ontwikkeling van nationaal en internationaal belangrijke ecosystemen binnen een ruimtelijk stabiele ecologische hoofdstructuur;

• – in standhouding van aardkundige, cultuurhistorische en belevingswaarden van gebieden met specifieke landschappelijke waarden;

• – versterking van de natuurcomponenten van het milieu- en waterbeleid en van het ruimtelijk beleid.

Natuur- en landschapsbeheer focust zich hierbinnen op het beschermen, in standhouden en ontwikkelen van cultuur-historische en anderszins waardevolle landschappen.

In de eerste naoorlogse jaren waren zowel verwerving en beheer van waardevolle gebieden als educatie belangrijke instrumenten voor natuurbehoud. Na verschillende initiatieven tot natuureducatie op lokaal niveau werd in 1960 het Instituut voor Natuurbeschermingseducatie (IVN) opgericht. CRM gaf deze instelling subsidie voor diverse projecten. Veel provincies gaven bijdragen voor de provinciale consulenten voor natuur en milieueducatie.

In de jaren zestig brak het besef door dat natuur en landschap niet konden voortbestaan zonder goed beheer op basis van een beheersplan. Staatsbosbeheer stelde zich ten doel voor alle terreinen een beheersplan te maken, en de Vereniging voor Natuurmonumenten en de provinciale landschappen volgden dat voorbeeld en ontvingen daarvoor van CRM subsidie. Het ministerie van Landbouw en Visserij verleende boseigenaren vanaf 1967 een bosbijdrage.

Van groot belang voor het natuurbehoud was de totstandkoming van de Natuurbeschermingswet (Stb. 1967, 572), die in 1968 in werking trad als wettelijk kader voor de bescherming van zowel natuurgebieden als inheemse planten- en diersoorten. De al eerder bestaande aanwijzing van staatsnatuurmonumenten werd nu geformaliseerd en uitgebreid met de mogelijkheid om ook particuliere gebieden in samenspraak met de betrokken provincies en gemeenten aan te wijzen als beschermd natuurmonument. Tegelijk voorzag de wet in de totstandkoming van beheersplannen voor dergelijke particuliere gebieden.

Het nieuwe Rijksaankoopplan uit 1969 voorzag in de aanschaf van 110.000 hectare aan natuurgebied, die in twintig jaar gerealiseerd zou moeten worden: 70.000 ha. door SBB en gemeenten en 40.000 ha. door particuliere natuurbeheerorganisaties. De particuliere aankopen werden mogelijk gemaakt door het leningensysteem van CRM. Dit systeem met een looptijd van twintig jaar bestond uit een afspraak met het ministerie van Financiën over de lening van een jaarlijks bedrag van 20 miljoen gulden, waarbij Financiën de rente en aflossing beschikbaar stelde. De grondprijsstijgingen bleven beperkt door het grote aanbod van weinig rendabele marginale landbouwgronden, bos en natuurterrein, zeker in vergelijking met (landbouw)gronden die voor stedelijke doeleinden gebruikt werden. Dit was het gevolg van het in vergelijking met de ons omringende landen stringente planologische beleid.

Naarmate de bevolking en de welvaart na de wederopbouw groeiden ontstond er een toenemende druk op de natuur. Stadsuitbreiding, industrialisatie, wegenaanleg, productieverhoging in de landbouw, ruilverkaveling, grote waterstaatswerken en militaire oefenterreinen gingen ten koste van het landschapsschoon en verarmden de flora en fauna zienderogen. Hoewel milieubederf geleidelijk werd erkend als gevaar voor de natuur, lag het argument voor natuurbehoud voorlopig nog altijd bij de recreatie. In de jaren zeventig werd de vrees voor het voortbestaan van de mens een overwegend motief om natuur en milieu te beschermen. Markante aanleidingen daarvoor waren het in 1972 verschenen rapport van de Club van Rome en de in 1973 uitgebroken eerste oliecrisis. Het jaar 1970 was overigens uitgeroepen tot internationaal natuurbeschermingsjaar.

Vanwege de toegenomen complexiteit differentieerde de overheid het brede beleidsveld natuur en landschap in een reeks beleidscategorieën, die voor het eerst uitgewerkt werden in de Structuurvisie Natuur en Landschap 1977.

De tijdgeest van democratisering werd ook zichtbaar bij de natuurbescherming. Tijdens een vergadering van de Vereniging voor Natuurmonumenten in 1969 gaven jongeren aan te willen participeren in de natuurbeschermingsorganisaties. In deze periode ontstonden actiegroepen die zich onder andere verenigden in de stichting Natuur en Milieu. De stichting kreeg subsidie van CRM en de provinciale milieufederaties; op basis van de werkgelegenheidsplannen 1978–1982 werden de subsidies zelfs duurzaam.

Het beheer van natuur en landschap werd in de jaren 1978–1981 versterkt doordat de sector participeerde in tijdelijke en structurele werkgelegenheidsplannen. In het kader van het Integraal Structuurplan Noorden des Lands 1978 werden belangrijke projecten inzake het herstel van landschapselementen in Noord-Nederland uitgevoerd. Duurzame arbeidsplaatsen voor natuur- en landschapsbeheer kwamen zowel beschikbaar door dit structuurplan als door het nationale arbeidsplaatsplan Kwartaire Sector en het werkgelegenheidsplan van Den Uyl-Van Thijn. Voor deze arbeidsplaatsen kwamen niet alleen de grote organisaties als Staatsbosbeheer, Vereniging Natuurmonumenten, Natuur en Milieu en de provinciale landschappen in aanmerking, maar ook Landschapsbeheer Nederland (voorheen LONL), de elf provinciale stichtingen landschapsbeheer en de stichting tot Behoud van particuliere Historische Buitenplaatsen.

Aan het begin van de jaren tachtig leidden milieuschandalen en agrarische overbemesting tot wezenlijke politieke belangstelling voor natuur en milieu. Het besef groeide dat de natuur van de kwetsbare zandgronden en hoogvenen reddeloos verloren was. In de Natuurverkenning 1977 werd al geconstateerd dat de milieudruk door verzuring, vermesting en verdroging te hoog was om de gewenste natuurdoelen te realiseren. Met grootschalige ingrepen als het plaggen van duinvalleien en met name heidevelden en het opschonen van vennen probeerde de rijksoverheid tijdelijk soelaas te bieden, totdat de milieucondities zodanig verbeterd zouden zijn dat de natuur in ieder geval binnen de Ecologische Hoofdstructuur van Nederland weer voldoende stabiliteit zou krijgen. Zodoende kreeg het beleidsterrein er naast verwerving en beheer een nieuwe invalshoek bij: de ruimtelijke ordening.

De minister (mede-)verantwoordelijk voor natuur- en landschapsbeheer:

de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (1945–1965)

de Minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (1965–1983)

Actoren onder de archiefzorg van de minister (mede-)verantwoordelijk voor natuur- en landschapsbeheer:

Boschraad (1945–1948)

Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL) (1950–1970)

de Centrale Commissie voor de Natuurbescherming

de Commissie van advies bezwaarschriften particuliere cultuurtechnische werken

de Commissie Aankoop en Beheer Particuliere Natuurgebieden (1971–)

de Commissie voor de bezwaarschriften

de Commissie voor Natuur- en Milieueducatie

de Commissie voor de Opvoeding tot de Natuurbeschermingsgedachte (CBNE) / Commissie voor Natuurbeschermingseducatie (1951-)

de Commissie Waterwildreservaten IJsselmeer (CWIJ) (1944–)

de Interdepartementale Commissie Nationale Parken en Nationale Landschapsparken (Commissie Verhoeve) (1972–)

het Nationaal Agentschap van het Europees Informatiecentrum voor Natuurbescherming (1978–1982)

de Natuurbeschermingsraad (1967–)

de Natuurwetenschappelijke Commissie (NWC) (1946–)

de Provinciale Commissies Beheer Landbouwgronden (1982–)

het Rijksinstituut voor Natuurbeheer (RIN) (1969–)

Staatstoezicht op de Bosschen (1945–1947)

de Stichting Beheer Landbouwgronden (SBL) (1946–1983)

Stuurgroep Economische en Financiële Problematiek Particuliere Natuurschoonwet Landgoederen (Stuurgroep N.S.W.-Landgoederen) (1975–)

Stuurgroep Inrichting Grevelingenbekken (Stuurgroep Grevelingen) (1972–)

de Stuurgroep Particuliere Natuurschoonwet-landgoederen (1979)

Toetsingscommissie(s) Natuurprijs (1945–)

de Voorlopige Commissie Nationale Parken (VCNP) (1980–)

de Voorlopige Natuurbeschermingsraad (1946–1968)

Actoren onder de archiefzorg van de minister van Buitenlandse Zaken:

de Coördinatiecommissie Internationale Milieuvraagstukken (CIM) (1971–)

de Coördinatiecommissie Ontwikkelingssamenwerking (COCOS) (1964–1997)

Actor onder de archiefzorg van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu:

de Rijksplanologische Commissie (1965–)

de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (1945–1965)

Het ministerie van Landbouw kreeg in de jaren dertig de verantwoordelijkheid over de Boswet en het Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer werd vanaf 1941 voor het aankopen van terreinen gesubsidieerd door het ministerie van OKW. In 1942 kwamen de ministers van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW) en van Nijverheid en Landbouw overeen dat OKW de vorming zou bekostigen van staatsnatuurmonumenten, die bij Staatsbosbeheer in eigendom en beheer werden gegeven. Ook SBB zelf kocht natuurgebieden aan, en daarnaast subsidieerde OKW op beperkte schaal de aankoop van natuurmonumenten door de Provinciale Landschappen.

In 1947 kwamen de departementen van OKW en Landbouw overeen dat natuurbescherming verder geheel onder OKW ging ressorteren, maar voor de uitvoering van beleid werd gebruik gemaakt van de diensten van SBB dat niettemin onderdeel bleef van Landbouw. Voor de aansturing van de natuurbeschermingsconsulenten en de landschapsconsulenten werd in 1948 de afdeling Natuurbescherming en Landschap bij Staatsbosbeheer opgericht, die financieel ten laste kwam van het ministerie van OKW. Staatsbosbeheer rapporteerde over het beheer in zijn jaarverslagen. In 1965 ging de afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming van het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW) op in het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk (CRM). In 1982 werd dit pakket doorgegeven aan het ministerie van Landbouw.

Departementale organisatie van het beleidsterrein natuur- en landschapsbeheer:

1945–1947 Directoraat-Generaal Kunsten en Wetenschappen

Afdeling Oude Kunsten en Natuurbescherming

1947–1965 Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming

de minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (1965–1983)

Het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM) heeft bestaan van 14 april 1965 (beëdiging van het kabinet-Cals) tot en met 4 november 1982 (ontslag verleend aan het kabinet Van Agt III). Sindsdien is het Ministerie van LNV zorgdrager voor de taken die CRM op dit beleidsterrein uitvoerde.

Na 1965 werden Natuurbescherming en Openluchtrecreatie samengevoegd tot de (hoofd)directie Natuurbescherming en Openluchtrecreatie (NBOR). In 1978 versterkte NBOR zijn beleidsmatige invloed op regionaal niveau door de instelling van inspecteurs NBOR, die leiding gaven aan de Natuurbeschermingsconsulenten en aan de Openluchtrecreatieconsulenten. De natuurbeschermingsconsulenten bleven binnen SBB belast met het beheer van de staatsnatuurmonumenten en de uitvoering van beheersregelingen.

De Natuurbeschermingswet stelde in 1968 de Natuurbeschermingsraad in, een nieuw algemeen adviescollege als opvolger van de sinds 1946 bestaande Voorlopige Natuurbeschermingsraad.

Departementale organisatie van het beleidsterrein natuur- en landschapsbeheer.

1965–1967 Directie Kunsten

Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming

1967–1972 Directoraat-generaal voor Culturele Zaken

Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming

1972–1977 Directoraat-generaal voor Volksontwikkeling en Recreatie

Directie Natuurbehoud en Openluchtrecreatie

Hoofdafdeling Natuur- en Landschapsbescherming

1977–1982 Directoraat-generaal voor Natuurbehoud, Recreatie en Media

Directie Natuurbehoud en Openluchtrecreatie

Hoofdafdeling Natuur- en Landschapsbescherming

Hoofdafdeling Openluchtrecreatie

1982 Directoraat-generaal voor Natuurbehoud, Recreatie en Media

Hoofddirectie Natuurbehoud en Openluchtrecreatie (NBOR)

Directie Natuur- en Landschapsbeheer (NLB)

Directie Openluchtrecreatie

Boschraad (1945–1948)

Ingesteld in 1922 bij de wet betreffende de bosbouw (Stb. 1922, 349). Opgeheven in 1948. De Boschraad hield zich op de hoogte van alles wat van belang was voor de bosbouw alsmede voor het behoud van bossen en andere houtopstanden ter bewaring van het natuurschoon. O.g.v. de Natuurschoonwet uit 1928 werd de Boschraad belast met advisering bij de rangschikking van landgoederen. Tot 1947 gaf de raad de minister van Landbouw hierover advies; van 1947 tot en met 1948 adviseerde de Boschraad de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

Centrale Commissie voor de Natuurbescherming

Commissie van advies bezwaarschriften particuliere cultuurtechnische werken

Commissie voor de bezwaarschriften

Sinds april 1940 bepaalde de Natuurbeschermingsbeschikking (Stcrt. 67) dat diensten van de ministeries van Economische Zaken, OKW en Sociale Zaken geen cultuurtechnische werken zouden ondernemen zonder een verklaring van geen bezwaar. Toen er na de bezetting een ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening (LVV) werd ingesteld, nam dit de uitvoering van de Natuurbeschermingsbeschikking dus over van EZ. Voorgenomen cultuurtechnische werken door diensten van LVV of Sociale Zaken (zoals ruilverkavelingen of werklozenprojecten) hadden dus een verklaring van geen bezwaar nodig. Wanneer de ministers de beslissing over een verklaring niet uitdrukkelijk aan zichzelf voorbehielden, waren de directeur en de houtvesters van Staatsbosbeheer bevoegd om de verklaring af te geven namens de ministers. Advies werd verstrekt door de Centrale Commissie voor de Natuurbescherming, een taak die in 1977 werd overgedragen aan de Commissie van advies bezwaarschriften particuliere cultuurtechnische werken en een jaar later aan de Commissie voor de bezwaarschriften (wijzigingen van de Natuurbeschermingsbeschikking: Stcrt. 1977, 69 en Stcrt. 1978, 181).

Commissie Aankoop en Beheer Particuliere Natuurgebieden

Ingesteld op verzoek van de toenmalige staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, op 23 februari 1971.

De commissie heeft tot taak de opstelling van een landelijk veiligstellingplan voor natuurgebieden.

de Commissie voor de Opvoeding tot de Natuurbeschermingsgedachte (CBNE) / Commissie voor Natuurbeschermingseducatie (1951–)

Ingesteld in 1951 door de minister van OKW op verzoek van de IUCN (International Union for the Conservation of Nature en Natural Resources).

Het doel van de Commissie is het scheppen van mogelijkheden voor de bevolking om actief deel te nemen. De commissie adviseert zowel overheids- als particuliere instellingen op het terrein van het natuur- en landschapsbeheer en stimuleert natuurbeschermingseducatie in samenwerking met de Commissie Educatie van de Internationale Unie voor Natuurbescherming. Sinds 1972 is de commissie bekend onder de naam Commissie voor Natuurbeschermingseducatie.

Commissie Waterwildreservaten IJsselmeer ( CWIJ)

Ingesteld bij brief van de secretaris-generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming van 13 maart 1944. De commissie pleegt overleg over richtlijnen die ten aanzien van het reservaat zijn of worden opgesteld en over de maatregelen die getroffen moeten worden zodat deze richtlijnen in de praktijk op de meest doeltreffende manier worden nageleefd.

de Interdepartementale Commissie Nationale Parken en Nationale Landschapsparken (Commissie Verhoeve) (1972–)

Ingesteld in 1972 door staatssecretaris Vonhoff van het ministerie van CRM (Stcrt. 1972, 199). De Commissie adviseerde de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk inzake nationale parken en nationale landschapsparken.

Nationaal Agentschap van het Europees Informatiecentrum voor Natuurbescherming (1978–1982)

Het Nationaal Agentschap van het Europees Informatiecentrum voor Natuurbescherming (van de Raad van Europa) was in eerste instantie ondergebracht bij het Instituut voor Natuurbeschermingseducatie (het ‘agentschap’ was in 1967 – op initiatief van het ministerie van CRM – opgericht onder de naam ‘Voorlichtingscentrum voor Natuurbescherming’ en ondergebracht bij het IVN). De verwachting was namelijk, dat de werkzaamheden van het agentschap zich vooral in de educatieve richting zouden gaan ontwikkelen.

Later bleek dat de werkzaamheden van het agentschap zich vooral ontwikkelden in de richting van een ‘clearing house’-functie, waarbij informatieuitwisseling plaatsvindt omtrent het natuurbeschermingsbeleid in de lidstaten van de Raad van Europa. Om die reden werd het agentschap per 1 januari 1977 ondergebracht bij het ministerie van CRM.

de Natuurbeschermingsraad (1967–)

Ingesteld bij de Natuurbeschermingswet (Stb.1967, 572) als ruimer geïnstrueerde taakopvolger van de Voorlopige Natuurbeschermingsraad. De Raad heeft tot taak de minister van CRM te adviseren in zaken, die op natuurbescherming betrekking hebben. Tevens verricht de Raad werkzaamheden die door de minister van CRM zijn opgedragen.

In 1969 is de Natuurwetenschappelijke Commissie aan de raad toegevoegd. Tot 1982 is de raad onderdeel van het ministerie van CRM.

de Natuurwetenschappelijke Commissie (NWC) (1946–)

Voorloper van deze commissie is de in 1934 ingestelde Commissie van Advies inzake Natuurmonumenten van het Staatsbosbeheer, beter bekend als de commissie-Weevers. Deze had de taak Staatsbosbeheer te adviseren bij het beheer van natuurgebieden en gebieden aan te merken die bescherming verdienen vanwege hun grote waarde voor natuur en landschap. In 1933 is de adviserende taak uitgebreid tot de door de overheid gesubsidieerde ontginningsprojecten. Bij Koninklijk Besluit, ondertekend door de minister van CRM, van 17 mei 1946 (Stb. 5) heeft de NWC haar werkzaamheden voortgezet als commissie voor de Voorlopige Natuurbeschermingsraad; bij Beschikking van de Minister van CRM van 25 oktober 1968 is deze commissie geinstalleerd als permanente commissie van de Natuurbeschermingsraad.

de Provinciale Commissies Beheer Landbouwgronden (1982–)

Ingesteld bij instellingsbeschikking (Stcrt. 1982, 236)

De Provinciale Commissies bestaan uit elf leden.

het Rijksinstituut voor Natuurbeheer (RIN) en Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek (IBN-DLO) (1969– )

Ingesteld door de minister van Landbouw en Visserij en de minister van CRM (Stcrt. 1969, 176). Het instituut is een samenvoeging van het Rijksinstituut voor Veldbiologisch Onderzoek ten behoeve van het Natuurbehoud (RIVON) en de Stichting Instituut voor Toegepast Biologisch Onderzoek in de Natuur (ITBON). Taak van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer is het verrichten van onderzoek ten behoeve van het natuurbeheer, het natuurbehoud en het behoud van de natuurlijke hulpbronnen. Later kreeg het instituut de naam Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek (IBN-DLO). IBN-DLO was een van de 12 onderzoeksinstituten van de Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) van het Ministerie van LNV. Op 1 januari 2000 fuseerde IBN-DLO met SC-DLO (Staring Centre) en AB-DLO DLO-Instituut voor Agrobiologisch en Bodemvruchtbaarheidsonderzoek) en vormde zo Alterra, een kennisinstituut voor de groene leefomgeving (www.alterra.wur.nl). Alterra maakt deel uit van de Universiteit Wageningen.

Staatstoezicht op de Bosschen (1945–1947)

Ingesteld door de minister van OKW in 1945. Opgeheven in 1947. O.g.v. deNatuurschoonwet adviseerde het Hoofd van het Staatstoezicht op de Bosschen de betrokken ministers over de rangschikking van een onroerend goed als NSW-landgoed.

de Stichting Beheer Landbouwgronden (SBL) (1946–1983)

Opgericht in 1946 en opgeheven in 1983.

Doel: de bevordering van het uit oogpunt van algemeen belang meest gewenste gebruik van de grond. Vanaf 1946 tot 1982 was de stichting belast met het kopen en verkopen van gronden in het belang van de natuurbescherming.

Stuurgroep Economische en Financiële Problematiek Particuliere Natuurschoonwet-Landgoederen (Stuurgroep N.S.W.- Landgoederen)

Ingesteld op verzoek van de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk van 2 oktober 1975.

De stuurgroep heeft tot taak:

• 1. Het formuleren van een onderzoeksopdracht aan een nog nader aan te wijzen instelling, die de opdracht krijgt de urgentie en grootte van de financiële en fiscale problematiek van particulier-landgoedeigenaren te onderzoeken;

• 2. De keuze van de instelling, welke de opdracht tot het onderzoek zal krijgen, alsmede het verstrekken van de opdracht;

• 3. Het begeleiden van het desbetreffende onderzoek;

• 4. Het geven van beleidsaanbevelingen na evaluatie van het uit te brengen rapport.

Stuurgroep Inrichting Grevelingenbekken (Stuurgroep Grevelingen)

Ingesteld bij beschikking van de Minister van Verkeer en Waterstaat van 5 juli 1972.

De stuurgroep heeft het begeleiden en coördineren van de werkzaamheden tot inrichting van het Grevelingenbekken tot taak.

de Stuurgroep Particuliere Natuurschoonwet-landgoederen (1979)

Ingesteld door de minister van CRM (Stb. 1979, 54).

Ze heeft als doel het begeleiden van de maatregelen die zijn genomen ten aanzien van de duurzame instandhouding van de cultuurhistorische, natuurwetenschappelijke, landschappelijke en recreatieve waarden van landgoederen. Daarnaast kan de stuurgroep voorstellen doen aan de betrokken ministers inzake onder andere de financiële en economische problematiek van particuliere landgoederen.

Toelichtingscommissie natuurprijs (1945–)

Ingesteld door de minister van OKW. Om de aandacht voor het natuur- en landschapsbeheer te stimuleren kan de minister (aanmoedigings-) prijzen geven voor uitstekende prestaties. Voorbeeld van zo’n toetsingscommissie is de Beoordelingscommissie gemeentelijke natuurprijs. De toetsingscommissies stellen vast wie een aanmoedigingsprijs krijgt op het gebied van natuur- en landschapsbeheer.

de Voorlopige Commissie Nationale Parken (VCNP) (1980–)

Ingesteld door de minister van CRM (Stcrt. 1980, 216).

De commissie heeft als taak de minister gevraagd of ongevraagd advies te geven over de instelling van nationale parken, de inrichting en het beheer van nationale parken, de aanwending van financiële middelen en de ruimtelijke aspecten met betrekking tot nationale parken.

de Voorlopige Natuurbeschermingsraad (1946–1968)

Ingesteld bij Stcrt. 1946, 112, onder meer als taakopvolger van de Commissie van advies inzake de natuurmonumenten van het Staatsboschbeheer (ingesteld 19-2-1934). Toen de Natuurbeschermingswet in werking trad in 1968, werd de raad opgevolgd door de Natuurbeschermingsraad.

de Coördinatiecommissie Internationale Milieuvraagstukken (CIM) (1971–)

De CIM is in 1971 door de minister van Algemene Zaken opgericht (oktober 1971/ TK 11539). De ambtelijke interdepartementale coördinatie betreft de totstandkoming van internationaal milieubeleid, de taakverdeling tussen de verschillende organisaties die zich met milieuvraagstukken bezig houden, de standpunten van de Nederlandse delegaties naar de verschillende internationale organisaties en de Nederlandse standpunten in bilateraal verband.

de Coördinatiecommissie Ontwikkelingssamenwerking (COCOS)(1964–1997)

In 1964 is de COCOS door de minister van Buitenlandse Zaken opgericht (oktober 1964/ TK 152609). De COCOS heeft als taak het voorbereiden van besluitvorming inzake ontwikkelingssamenwerking, schuldenproblematiek ontwikkelingslanden, etc.

Handelingr: 67

Handeling: Het adviseren van de minister van LNV over de aanwijzing van een gebied als beschermd natuurmonument of over de intrekking van die aanwijzing

Periode: 1968–

Grondslag: Natuurbeschermingswet , art. 9, lid 6 en art. 11, lid 2

Waardering: B 1

Handelingnr: 111

Handeling: Het adviseren van de minister van LNV inzake het verlenen van vergunningen, met betrekking tot natuurmonumenten, waarvan de weigering deze te verlenen het algemeen belang zou schaden

Periode: 1968–

Grondslag: Natuurbeschermingswet, art. 13, lid 3

Waardering: V, 10 jaar.