Artikel 553 WvSv bepaalt dat de tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen geschiedt door het
Openbaar Ministerie, dan wel op voordracht van het OM door de Minister van Justitie.
Het artikel geeft sinds de laatste wijziging aan (in werking getreden in 1999), dat
naast het Openbaar Ministerie ook landelijke diensten die vallen onder de verantwoordelijkheid
van het Ministerie van Justitie, belast zijn met de tenuitvoerlegging van rechterlijke
beslissingen.
Het OM is verplicht de door de rechter opgelegde straffen te executeren. Dit betekent
dat het OM in geen enkel geval de bevoegdheid heeft straffen te compenseren anders
dan van rechtswege of krachtens een rechterlijke uitspraak ex artikel 90 lid 4 WvSv.
Het CJIB is de uitvoeringsinstantie die in opdracht van het OM feitelijk de tenuitvoerlegging
verzorgt van het overgrote deel van de rechterlijke beslissingen en OM-afdoeningen.
De executie van de ISD-maatregel, de PIJ-maatregel en de TBS-maatregel geschiedt door
de Dienst Justitiële Inrichtingen. De executie van jeugdtaakstraffen geschiedt in
eerste instantie door de Raad voor de Kinderbescherming. Het OM levert indien mogelijk
onherroepelijke uitspraken aan het CJIB aan. Ook indien een parket wil overgaan tot
signalering van een persoon in verband met het betekenen van een gerechtelijk schrijven,
biedt het parket de signaleringstekst aan het CJIB aan ter verdere verwerking. Het
OM is op de volgende onderdelen actief bij het executieproces betrokken.
Alle vonnissen, arresten en beschikkingen die door of via het CJIB ten uitvoer worden
gelegd, moeten zo snel mogelijk aan het CJIB worden aangeboden. Het parket is verantwoordelijk
voor een volledige, correcte en tijdige overdracht en dient beheersmaatregelen getroffen
te hebben om deze volledige, correcte en tijdige overdracht te waarborgen. Deze beheersmaatregelen
worden jaarlijks gecontroleerd door het Parket-Generaal (AO/IC). Dat geldt onder meer
voor de snelheid waarmee rechterlijke uitspraken onherroepelijk worden (eventueel
vereiste betekening in persoon). Daartoe is een aantal prestatie-indicatoren geformuleerd
in de meerjarenplanningsbrief voor de parketten (2007 e.v.).
Indien blijkt dat er onjuistheden in de overdracht zitten, dan kan het parket dit
door middel van een apart bericht – onder vermelding van het parketnummer – melden
aan het CJIB.
Het CJIB beoordeelt in hoeverre de fout onmiddellijk hersteld dient te worden dan
wel of het voor veroordeelde desondanks voldoende duidelijk heeft kunnen zijn dat
de executie hem betrof. Zo mogelijk terstond en anders uiterlijk in een volgende fase
wordt de fout hersteld.
Tijdelijk opschorten executie
Indien er uitzonderlijke omstandigheden zijn die ertoe leiden dat het OM de tenuitvoerlegging
van een straf of maatregel wil opschorten, dient het dit schriftelijk en met redenen
omkleed aan het CJIB mede te delen. Het CJIB schort vervolgens de executie op voor
een termijn van ten hoogste 3 maanden. Aan het eind van deze termijn vraagt het CJIB
het OM schriftelijk of de executie weer kan worden hervat. Wanneer het OM niet binnen
3 weken heeft gereageerd op dit verzoek, wordt de executie automatisch door het CJIB
hervat.
Betalingsregelingen
In beginsel worden door het CJIB geen betalingsregelingen getroffen. Alleen op grond
van bijzondere omstandigheden wordt een verzoek om een betalingsregeling gehonoreerd.
Nadat het vonnis of arrest is overgedragen aan het CJIB, zenden de parketten alle
verzoeken om betalingsregelingen, voor zover deze betrekking hebben op bij het CJIB
geregistreerde zaken, door naar het CJIB. De parketten treffen dus zelf geen betalingsregelingen
in zaken die ter executie aan het CJIB worden overgedragen.
Het betalingsregelingenbeleid is op hoofdlijnen vervat in bijlage 3 bij deze aanwijzing.
Gratie
Het OM geeft een gratie-advies in alle zaken die door een meervoudige kamer zijn afgedaan,
in zaken waaraan de executie-indicator is toegekend, alsmede in de zaken waarin de
rechter een advies vraagt.
Taakstraffen (meerderjarigen)
Het OM beslist binnen 14 dagen na binnenkomst op een verzoek van het CJIB om termijnverlenging.
De beslissing van het OM wordt per ommegaande bekendgemaakt aan het CJIB. Verzoeken
om termijnverlenging dienen in beginsel vergezeld te gaan van een onderbouwing door
de Reclassering. Ongemotiveerde verlengingsverzoeken zijn alleen mogelijk als daarover
op landelijk niveau afspraken zijn gemaakt door OM en Reclassering, bijvoorbeeld omdat
de reclasseringscapaciteit (tijdelijk) onder druk staat.
Indien de tenuitvoerlegging van de taakstraf is mislukt, beoordeelt het OM op basis
van het afloopbericht van de reclassering of de vervangende hechtenis wordt geëxecuteerd.
Het OM stelt tevens het aantal dagen vervangende hechtenis vast dat wordt geëxecuteerd.
Het OM geeft het CJIB vervolgens opdracht de vervangende hechtenis te executeren.
Biedt de rechter na het indienen van een bezwaarschrift tegen het bevel vervangende
hechtenis een herkansing aan de veroordeelde, dan bewaakt het CJIB de termijnen handmatig.
Over de tenuitvoerlegging van de herkansing ontvangt het OM opnieuw een afloopbericht.
De beoordeling van een verlengingsverzoek en het bevelen van de vervangende hechtenis
mogen door het OM niet worden gemandateerd aan administratief (algemeen juridische)
medewerkers.
Schadevergoedingsmaatregelen
De parketten spannen zich in om een vonnis of arrest onherroepelijk te maken. Zo moet
een parket tenminste 3 maal per jaar een poging ondernemen om een rechterlijke uitspraak
(vonnis/arrest) waarbij een schadevergoedingsmaatregel is opgelegd, in persoon te
betekenen indien dit nodig is om deze uitspraak onherroepelijk te maken.
Verzoeken van slachtoffers om informatie die aan een parket zijn gezonden
Verzoeken die betrekking hebben op bij het CJIB in behandeling zijnde zaken worden,
zo nodig vergezeld van commentaar, aan het CJIB gezonden. Indien voor beantwoording
tevens het strafdossier moet worden geraadpleegd, meldt het parket aan het CJIB dat
het dat onderdeel van het verzoek reeds in behandeling heeft genomen.
Indien een dergelijk aan het parket gezonden verzoek betrekking heeft op meer zaken
van verschillende parketten, verzorgt het CJIB de doorzending naar die parketten.
Beantwoording aan het CJIB moet plaatsvinden binnen 1 maand zodat het CJIB het gehele
verzoek van het slachtoffer zo spoedig mogelijk kan afhandelen.
OPS-signalering ten behoeve van de betekening van gerechtelijke stukken
Indien het parket wil overgaan tot signalering van een persoon in verband met het
betekenen van een gerechtelijk schrijven, biedt zij het CJIB de signaleringstekst
elektronisch aan. Het CJIB draagt er zorg voor dat deze signaleringstekst wordt aangeboden
aan de Dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI) van het KLPD ter opname in het
OPS.
Wanneer de politie een gesignaleerde persoon aantreft, gaat zij over tot betekening.
De betekeningsstukken worden vervolgens retour gezonden naar het signalerende parket.
De politie verklaart tevens de signalering voorlopig vervallen (door middel van versluiering).
Na ontvangst van de stukken stelt het parket het CJIB op de hoogte van de betekening,
waarop het CJIB in opdracht van het executerend parket de signalering intrekt. Wanneer
de betekening heeft plaatsgevonden in een Penitentiaire Inrichting (PI), worden de
betekeningsstukken door deze inrichting naar het signalerende parket gezonden. Het
parket stelt het CJIB op de hoogte van de betekening en het CJIB trekt vervolgens
de signalering in.