Inkomstenbelasting, giften en algemeen nut beogende instellingen

• – ANBI: Als zodanig aangemerkte kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele, wetenschappelijke of algemeen nut beogende instelling als bedoeld in artikel 6.33, eerste lid, onderdeel b, van de Wet IB 2001.

• – ANBI-team: Onderdeel van Belastingdienst/Oost-Brabant/kantoor ’s-Hertogenbosch dat namens de voorzitter van het managementteam de ANBI behandelt.

Op 29 januari 2008 heb ik vragen van Kamerlid Van der Vlies beantwoord. Daarbij heb ik aangegeven dat instellingen in een aantal gevallen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2008 aangemerkt kunnen worden als ANBI (Aanhangsel Handelingen II 2007/08, nr. 1191). Uit de praktijk blijkt dat instellingen om verschillende redenen niet tijdig een verzoek hebben gedaan om als ANBI te worden aangemerkt.

Om problemen te voorkomen, over bijvoorbeeld de behandeling van giften, keur ik het volgende goed.

• – De instelling die op 1 januari van een kalenderjaar bestaat en in datzelfde kalenderjaar een verzoek doet om te worden aangemerkt als ANBI, kan met terugwerkende kracht tot 1 januari van datzelfde kalenderjaar worden aangemerkt als ANBI.

• – Een nieuw opgerichte instelling, die in het jaar van oprichting een verzoek doet om aangemerkt te worden als ANBI, kan met terugwerkende kracht tot de datum van oprichting worden aangemerkt als ANBI.

De terugwerkende kracht geldt tot het moment dat de instelling in het kalenderjaar voldoet aan de eisen voor een ANBI.

In het wetsvoorstel tot wijziging van de Successiewet 1956 (wetsvoorstel 31 930) zijn ook enkele wijzigingen opgenomen voor de ANBI-regeling. Onder de tot en met 2009 geldende regeling kunnen instellingen als ANBI worden aangemerkt indien zij voor meer dan 50% het algemeen nut dienen. Volgens de regeling die per 1 januari 2010 moet ingaan, kunnen instellingen als ANBI worden aangemerkt indien zij voor minstens 90% het algemeen nut dienen. Daarnaast wordt een integriteitstoets ingevoerd. De inspecteur kan de ANBI-beschikking weigeren of intrekken indien de ANBI zelf, een bestuurder of feitelijk leidinggevende van de ANBI, dan wel een voor de ANBI gezichtsbepalend persoon in de afgelopen vier jaar onherroepelijk is veroordeeld wegens aanzetten tot haat, aanzetten tot geweld of gebruik van het geweld.

Volgens het overgangsrecht inzake wijziging van de Successiewet 1956 (Art. XI), dient de instelling vóór 7 december 2009 tegenover de inspecteur van het ANBI-team te verklaren dat zij aan de nieuwe voorwaarden van de nieuwe ANBI-regeling voldoet. In dat geval wordt de aanmerking als ANBI voortgezet. Als de instelling die verklaring voor die datum niet overlegt, wordt de instelling niet meer als ANBI aangemerkt per 1 januasi 2010.

De termijn waarvoor instellingen moeten verklaren dat zij aan de nieuwe voorwaarden van de ANBI-regeling voldoen, acht ik te kort gezien de opgelopen vertraging van het wetgevingsproces van de wijziging van de Successiewet 1956. Daarom keur ik met toepassing van artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de hardheidsclausule) het volgende goed.

Een instelling die als ANBI is aangemerkt volgens de tot en met 31 december 2009 geldende ANBI-regeling, dient vóór 6 januari 2010 een verklaring aan de inspecteur van het ANBI-team te sturen, dat zij voldoet aan de voorwaarden voor de ANBI-regeling per 1 januari 2010. Als uit de verklaring blijkt dat de instelling voldoet aan de nieuwe voorwaarden, wordt de aanmerking als ANBI voortgezet. Alle bestaande ANBI’s (hebben) ontvangen een brief met een formulier waarop ze kunnen aangeven of ze aan de nieuwe voorwaarden voldoen. In de brief is opgenomen dat de verklaring vóór 6 januari 2010 moet worden opgestuurd.

Als de instelling niet voldoet aan de nieuwe voorwaarden of de verklaring niet terugstuurt vóór 6 januari 2010, vervalt de ANBI-status per 1 februari 2010. Als de instelling daarna toch als ANBI aangemerkt wil worden, dient zij een nieuw verzoek in te dienen bij het ANBI-team.

Deze goedkeuringen zijn opgenomen nog voordat het wetsvoorstel tot herziening van de Successiewet 1956 tot wet is verheven. Daartoe ben ik genoodzaakt, omdat de in het wetsvoorstel opgenomen datum van 7 december 2009 zo spoedig mogelijk aangepast moet worden.

Periodieke giften in natura worden op dezelfde wijze behandeld als schenkingen in geld. Bij schenking van één enkel voorwerp gaat het eigendomsrecht daarvan jaarlijks in gelijke gedeelten over. Een voorbeeld hiervan is een collectie kunstvoorwerpen, waarvan elk jaar een evenredig gedeelte aan een museum wordt overgedragen. Uiteraard moet de schenking voldoen aan de criteria van het begrip periodieke giften. Dat betekent onder meer dat de ‘uitkeringen of verstrekkingen’ vast en gelijkmatig moeten zijn. Bij schenking van een collectie objecten zal de belastingplichtige daarom, op het moment dat hij de verplichting aangaat, een nauwkeurige verdeling over de jaren moeten vaststellen aan de hand van de waarde in het economische verkeer van de verschillende objecten.

Vervallen

De minimale looptijd van periodieke giften is vijf jaar, tenzij degene die de giften doet eerder overlijdt (artikel 6.34 en art. 6.38 van de Wet IB 2001). Degene die de giften doet, moet tussentijds de looptijd niet zelf kunnen beïnvloeden, waardoor de looptijd korter kan zijn dan de minimale looptijd van vijf jaar. In die situatie is de beëindiging niet in overeenstemming met het karakter van de regeling en vormt daarom een beletsel om de giften als periodieke giften aan te merken. Hetzelfde geldt voor het opnemen van de mogelijkheid om al vervallen termijnen te herroepen. Als degene die de giften doet de periodieke giften na vijf jaar kan beëindigen, is dat geen beletsel.

Ik keur goed dat voor de beoordeling of een testamentaire stichting kan worden aangemerkt als ANBI, wordt uitgegaan van de aangepaste statuten. Hiervoor gelden de volgende voorwaarden.

• – De statuten worden aangepast binnen acht maanden na het overlijden van de erflater.

• – De stichting schenkt niet of doet geen uitkering tot de dagtekening van de beschikking waarin de stichting als ANBI is aangemerkt.

Een vacatievergoeding is in ieder geval niet bovenmatig als deze vergoeding niet hoger is dan de vergoeding die is opgenomen in het vacatiegeldenbesluit (Regeling maximumbedragen vacatiegeld 2004). Een hogere beloning is in uitzonderingsgevallen mogelijk en is dus niet per definitie bovenmatig. Bij de beantwoording van de vraag of een hogere vacatievergoeding bovenmatig is, spelen onder andere een rol de aard en omvang van de instelling en de maatschappelijke positie van het lid van het orgaan van de instelling dat het beleid bepaalt.

Een (vaste) vergoeding die niet is gericht op het bijwonen van een vergadering en de voorbereiding daarvan, past niet binnen de ANBI-regeling. Daarmee wordt immers geen vacatiegeld verstrekt, maar een bezoldiging voor de door de leden van het beleidsbepalende orgaan als zodanig verrichte andere werkzaamheden. Als de totale vergoeding van de leden van het beleidsbepalende orgaan van de instelling feitelijk niet meer bedraagt dan een vergoeding voor gemaakte onkosten en een niet bovenmatig vacatiegeld, hoeft dit geen belemmering voor toepassing van de ANBI-regeling te zijn. Dat is het geval als de vergoeding is gebaseerd op een vooronderstelde vacatie. Van een vooronderstelde vacatie is sprake als de vergoeding gekoppeld kan worden aan de uren die besteed moeten worden voor het voorbereiden en bijwonen van vergaderingen en bijeenkomsten. Als de op deze wijze herrekende vacatievergoeding niet bovenmatig is en aan de overige voorwaarden is voldaan, kan de instelling worden aangemerkt als ANBI. Een voorbeeld hiervan is de vergoeding aan de leden van de raad van toezicht van academische ziekenhuizen. Die leden ontvangen een zogenoemde tegemoetkoming op grond van de Regeling financiën hoger onderwijs (Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 3 juni 2008, nr. HO&S/CBV/2008/5214).