Schenk- en erfbelasting, vrijstellingen, omzetting, fusie of taakafsplitsing

• Successiewet: Successiewet 1956

• ANBI: Algemeen nut beogende instelling als bedoeld in artikel 6.33, onderdeel b, van de Wet IB 2001

• SBBI: Sociaal belang behartigende instelling als bedoeld in artikel 32, eerste lid, onder 8°, of artikel 33, onder 13°, van de Successiewet

De vermogensovergang bij een omzetting, fusie of taakafsplitsing buiten de sfeer van het algemeen of sociaal belang, kan zijn belast voor de schenkbelasting. Dit betekent niet dat elke omzetting, fusie of taakafsplitsing tot een belastbare schenking leidt. Aan de hand van de feiten en omstandigheden beoordeelt de inspecteur of en in hoeverre er een belastbare schenking is.

Ik keur met toepassing van artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de hardheidsclausule) goed dat op verzoek heffing van schenk- of erfbelasting achterwege kan blijven. Hierbij gelden de volgende voorwaarden.

• – De verkrijger of de instelling maakt aannemelijk dat de verkrijging was bedoeld voor de instelling waarmee de verkrijger wordt vereenzelvigd.

• – De instelling is een ANBI.

• – Aan de verkrijging is niet een opdracht verbonden die daaraan het karakter ontneemt van te zijn geschied in het algemeen belang.

• – De verkrijging wordt zo spoedig mogelijk na de verkrijging overgedragen aan de instelling.

• – De verkrijger handelt fiscaal alsof hij het verkregen vermogen nooit bezat.

• – De verkrijger doet geen beroep op de giftenaftrekregeling voor de inkomstenbelasting.

Hierna zijn voorbeelden opgenomen.

• – Een schenking of legaat is rechtstreeks aan een geestelijke ter beschikking gesteld voor doeleinden die zijn kerkelijke instelling nastreeft of voor het verrichten van religieuze handelingen. De schenking of het legaat wordt aangemerkt als een verkrijging door de kerkelijke instelling.

• – Een kloosterling stelt zijn erfrechtelijke verkrijging, op grond van zijn gelofte van armoede, onmiddellijk beschikbaar aan de religieuze orde waartoe de kloosterling behoort. Als aannemelijk is dat de verkrijging was bedoeld voor de kloosterorde waartoe de kloosterling behoort wordt het legaat aangemerkt als een verkrijging door de kloosterorde.

Erflater A wijst ANBI X aan als enig erfgenaam onder de last om zijn neef een periodieke uitkering met een waarde van € 50.000 uit te keren. De nalatenschap bedraagt € 300.000. X verkrijgt € 250.000, die volledig is vrijgesteld. De neef verkrijgt € 50.000 die op de normale wijze wordt belast (tariefgroep II).

Erflater B wijst ANBI Y aan als enig erfgenaam onder de last om zijn paard zo lang het leeft te verzorgen. De geschatte kosten hiervoor bedragen € 50.000. De nalatenschap bedraagt € 300.000. De verkrijging van ANBI Y is nu € 300.000. Hiervan is € 250.000 vrijgesteld en € 50.000 belast tegen het tarief van tariefgroep II.

Met toepassing van artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de hardheidsclausule) keur ik goed dat een eenmalige ongevalsuitkering is vrijgesteld van de erfbelasting als de uitkering volgens de geldende wettelijke bepalingen in de heffing van loon- of inkomstenbelasting is betrokken.

Een stichting heeft tot doel hulp te verlenen in gevallen waarin een (aspirant-)lid van een bepaalde brancheorganisatie door financiële moeilijkheden zijn verplichtingen niet kan nakomen. De stichting wordt ontbonden en het liquidatiesaldo wordt uitgekeerd aan de huidige leden van de brancheorganisatie.

Ik keur met toepassing van artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de hardheidsclausule) goed dat er geen schenkbelasting wordt geheven over de door de leden verkregen liquidatie-uitkering als deze is onderworpen aan vennootschapsbelasting. Deze goedkeuring geldt slechts voor zover de leden van de brancheorganisatie aantonen dat de door hen verkregen liquidatie-uitkering voor de heffing van de vennootschapsbelasting in aanmerking is genomen als belastbare opbrengst.

Ik keur met toepassing van artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelasting (de hardheidsclausule) goed dat in de volgende gevallen op verzoek heffing van schenkbelasting achterwege blijft voor een schenking aan een rechtspersoon als bedoeld in artikel 33, onder 11°, van de Successiewet (hierna: de stichting werknemersbelangen).

• – Een directeur of aandeelhouder van een nv of bv schenkt aan de stichting werknemersbelangen die de belangen behartigt van de werknemers die in dienst zijn van die nv of bv.

• – De (voormalige) werkgever schenkt aan de stichting werknemersbelangen die de belangen van zijn (voormalige) werknemers behartigt. Dit geldt ook voor een (voormalige) beherend vennoot van de vennootschap waarbij de werknemers in dienst zijn.

• – De schenking door een stichting werknemersbelangen aan een andere stichting werknemersbelangen die de belangen behartigt van dezelfde groep werknemers. Dit geldt bijvoorbeeld bij de overheveling van (overtollig) vermogen uit een VUT-fonds naar een prepensioenfonds voor werknemers uit dezelfde branche.

• – De schenking door een stichting werknemersbelangen aan een andere stichting werknemersbelangen die de belangenbehartiging van een groep werknemers heeft overgenomen. Dit geldt bijvoorbeeld bij een herstructurering van een concern waarbij een bedrijfsonderdeel wordt afgesplitst of bij een fusie van bedrijven.

De vrijstelling geldt alleen voor de verwerving van een woning als bedoeld in artikel 3.111, eerste lid, van de Wet IB 2001. Bij de verwerving van een nieuwe woning betrekt de koper deze woning in het algemeen niet gelijk dezelfde dag. Daarom heb ik in de Fiscale verzamelwet 2010 voorgesteld dat de vrijstelling ook geldt voor de verwerving van een eigen woning als bedoeld in artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001.

Voor de berekening van de schenkbelasting worden partners als één en dezelfde persoon aangemerkt (artikel 26 van de Successiewet). De schenkbelasting wordt berekend volgens het tarief en de vrijstelling die gelden voor de partner die de schenker het naast verwant is. Een vrijstelling is alleen van toepassing als de verkrijger zelf voldoet aan de daaraan verbonden voorwaarden. Het is niet van belang of de partner aan de voorwaarden voldoet. Ook voor de eenmalig verhoogde vrijstelling, moet het verkrijgende kind op het moment van de schenking tussen de 18 en 35 jaar oud zijn (artikel 33, onder 5°, van de Successiewet). Dat geldt ook voor de eenmalig verhoogde vrijstelling van € 26.000 voor de verwerving van een eigen woning als de verhoogde vrijstelling, bedoeld in artikel 33, eerste lid, onder 5°, van de Successiewet zoals dat voor 1 januari 2010 luidde, door dat kind of zijn partner is toegepast (artikel 33, onder 6°, van de Successiewet).

De lijfrentevrijstelling geldt voor contracten die bestaan op het moment waarop de erflater is overleden. Een stakingslijfrente kan ook worden bedongen na het overlijden van de erflater (artikel 3.131 van de Wet IB 2001). In dat geval komen de premies voor de inkomstenbelasting in aftrek bij de erflater. De lijfrente bestond nog niet op het tijdstip van overlijden van de erflater zodat hiermee voor de erfbelasting geen rekening kan worden gehouden.