Loonbelasting, inkomstenbelasting, successierecht, salaire differé

Op 1 januari 2003 is het nieuwe erfrecht in werking getreden. In artikel 4:36 BW zijn bepalingen opgenomen over het zogenoemde salaire differé. Naar aanleiding daarvan zijn aan mij vragen gesteld over de samenloop van successierecht met loon- of inkomstenbelasting bij erfrechtelijke verkrijgingen die het karakter hebben van een (achterstallige) beloning voor verrichte werkzaamheden.

In verband hiermee behandel ik hierna de gevolgen voor de loon- of inkomstenbelasting en het successierecht voor:

• – Het salaire differé en vergelijkbare beloningen voor werkzaamheden die zijn verricht voor de erflater.

• – Executeurbeloningen.

De voorzitter Raad van Bestuur Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) heeft mij meegedeeld dat voor de premieheffing werknemersverzekeringen van toepassing is hetgeen hieronder wordt opgemerkt onder 3.2. Premieheffing werknemersverzekeringen.

De bepalingen van artikel 4:36 BW luiden:

• 1. Een kind, stiefkind, pleegkind, behuwdkind of kleinkind van de erflater dat in diens huishouding of in het door hem uitgeoefende beroep of bedrijf gedurende zijn meerderjarigheid arbeid heeft verricht zonder een voor die arbeid passende beloning te ontvangen, kan aanspraak maken op een som ineens, strekkend tot een billijke vergoeding.

• 2. Op de som komt in mindering hetgeen de rechthebbende van de erflater heeft ontvangen of krachtens making of sommenverzekering op het leven van de erflater verkrijgt of had kunnen verkrijgen, voor zover dat als een beloning voor zijn werkzaamheden kan worden beschouwd.

Met de bepalingen voor het salaire differé is gewaarborgd dat het ‘kind, stiefkind, pleegkind, behuwdkind of kleinkind van de erflater’ (hierna: kind) alsnog een billijke beloning kan krijgen voor de door hem verrichte arbeid. Het salaire differé komt aan de orde als het kind nog niet op andere wijze een passende beloning voor zijn arbeid heeft ontvangen. De passende beloning kan het kind dus worden toegekend op de volgende manieren:

• – Tijdens het leven van de erflater.

• – Op grond van de uiterste wil van de erflater.

• – Als salaire differé.

De beloning is verkregen tijdens het leven van de erflater

De beloning wordt niet verkregen krachtens erfrecht. Voorzover de beloning feitelijk nog niet is betaald behoort die beloning tot de schulden van de nalatenschap.

De beloning is door de erflater toegekend in zijn uiterste wil of wordt ontvangen als salaire differé

De beloning is verkregen krachtens erfrecht en behoort dus tot de nalatenschap. Ik merk daarbij op dat de onder onderdeel 3.3. opgenomen goedkeuring niet leidt tot een andersluidend oordeel. De beloning behoort immers ook tot de nalatenschap als de beloning voor de inkomstenbelasting als nagekomen bedrijfslast in aanmerking is genomen. Het successierecht volgt immers in beginsel het civiele recht. Het eventuele inkomstenbelastingvoordeel van de nagekomen bedrijfslast behoort eveneens tot de nalatenschap.

De werknemersvrijstelling van artikel 32, eerste lid, onderdeel 9, van de Successiewet 1956 (SW) is in het algemeen niet van toepassing omdat er doorgaans geen werknemersrelatie is in de zin van de werknemersvrijstelling. Ook zal geen sprake van voldoening aan een natuurlijke verbintenis. Voor het salaire differé is dat niet aan de orde omdat de vergoeding voortvloeit uit de wet (artikel 4: 36 BW).

Goedkeuring

De in de uiterste wil toegekende beloning en het salaire differé hebben overeenkomsten met de inkomsten waarop de werknemersvrijstelling van artikel 32, eerste lid, onderdeel 9, SW van toepassing is. In verband daarmee keur ik het volgende goed. De in de uiterste wil toegekende beloning of het salaire differé wordt vrijgesteld van het successierecht voor zover de beloning of het salaire differé feitelijk als belastbaar inkomen uit werk en woning in de heffing van de loon- of inkomstenbelasting is betrokken.

De executeurbeloning wordt toegekend in verband met de afwikkeling van de nalatenschap. Er is dus een verschil met de hiervoor behandelde beloningen die verband houden met werkzaamheden die zijn verricht voor de erflater zelf. Voor de regeling van het successierecht is de executeurbeloning geen last die van de nalatenschap kan worden afgetrokken (artikel 20 SW). De executeurbeloning kan belast zijn voor de inkomstenbelasting. Dit is zeker het geval als de executeur de executeurwerkzaamheden beroepshalve verricht. Een voorbeeld is de notaris die de nalatenschap afwikkelt. Ook als de executeur de werkzaamheden niet beroepshalve verricht kan de executeurbeloning zijn onderworpen aan de heffing van inkomstenbelasting. Dit geldt zelfs voor de executeur die erfgenaam of legataris is.

Goedkeuring

Mede om discussies over de belastbaarheid voor de inkomstenbelasting te voorkomen, keur ik het volgende goed. De aan executeur toegekende beloning waarover successierecht is geheven, wordt niet tot zijn inkomen uit werk en woning gerekend. De goedkeuring geldt alleen voor de executeur die tevens erfgenaam of legataris is én de executeurwerkzaamheden niet beroepshalve verricht.

De besluiten van 13 juli 1944, nr. 3 en van 18 december 2000, nr. CPP2000/2723M hebben hun belang verloren en worden hierbij ingetrokken.