Leidraad WBM

Grondwater wordt in artikel 3, eerste lid, onderdeel a, van de wet gedefinieerd als zoet grondwater. De wet noch de grondwaterwet bevat begripsomschrijvingen van grondwater. Water is óf grondwater óf oppervlaktewater. Het zijn elkaar uitsluitende begrippen. Grondwater is water dat zich in de bodem bevindt, ongeacht de herkomst ervan of de duur van verblijf in de bodem. Oppervlaktewater is water dat zich aan de oppervlakte bevindt, open water dus in rechtstreeks contact met de lucht.

Voor het antwoord op de vraag of water grondwater is, is het niet van belang of het water kort voor de onttrekking in de bodem is gebracht, noch voor welk doel het water in de bodem is gebracht. Ook al blijkt, bijvoorbeeld bij oevergrondwaterwinning, dat het water dat aan de bodem wordt onttrokken qua samenstelling overeenkomt met het oppervlaktewater van het ernaast gelegen oppervlaktewater, dan nog is er sprake van grondwater.

In artikel 3, eerste lid, onderdeel b, van de wet wordt zoet grondwater omschreven als grondwater dat minder dan 300 milligram chloride per liter bevat.

In artikel 3, eerste lid, onderdeel c, van de wet wordt een inrichting omschreven als: een inrichting als bedoeld in de grondwaterwet, bestemd tot het onttrekken van grondwater. Deze definitie verwijst naar artikel 1, eerste lid, van de grondwaterwet. Dit artikel verstaat onder een inrichting: een inrichting of werk, bestemd tot het onttrekken van grondwater. De definitie van genoemd onderdeel c bakent in samenhang met die van artikel 3, eerste lid, onderdeel d, van de wet de zogenaamde puntonttrekkingen af, waarbij de mens ingrijpt in de natuurlijke kringloop en voorkomens van het grondwater.

Er is bewust voor gekozen om voor de GWB de definitie van ‘inrichting’niet over te schrijven maar ernaar te verwijzen. Daarmee worden twee gevolgen beoogd. Enerzijds zijn de inrichtingsbegrippen hierdoor toch inhoudelijk aan elkaar gelijk en omvat het voor de GWB geldende begrip mede het in de grondwaterwet vermelde begrip ‘werk’. Anderzijds wordt verwarring voorkomen met het begrip ‘inrichting’ in art. 1.1 en Hoofdstuk 8 van de Wet milieubeheer.

Het begrip inrichting zelf duidt op een voorziening waarbij met behulp van (mechanische) werktuigen, zoals pompen, grondwater wordt onttrokken. De toevoeging van het begrip werk aan de definitie betekent dat het begrip inrichting zowel voor de toepassing van de GWB als voor die van de grondwaterwet ruim moet worden gezien. Het omvat een geheel van voorzieningen gericht op het onttrekken van grondwater, met inbegrip van een stelsel zonder pomp. Dit betekent dat indien een kuil wordt gegraven met het doel grondwater te winnen, deze kuil als inrichting moet worden aangemerkt. Door het graven van de kuil loopt water uit de bodem in de kuil. Dit samenstel van een handeling en het daarbij optredende verschijnsel dat het water omhoog welt, is onttrekking van grondwater. Deze onttrekking is belast. De omstandigheid dat het water vervolgens in rechtstreeks contact met de open lucht staat en dus als oppervlaktewater kan worden beschouwd, is niet van belang. De voorzieningen die in de duinen zijn getroffen, waarbij door middel van een drainagesysteem grondwater wordt gewonnen, zijn voor de heffing van de GWB als een inrichting aan te merken. De onttrekking daar is dus belast.

Artikel 3, tweede lid, van de wet bepaalt dat inrichtingen tot het onttrekken van grondwater die een samenhangend geheel vormen, als één inrichting worden aangemerkt. Deze bepaling komt woordelijk overeen met artikel 1, tweede lid, van de grondwaterwet. Met deze bepaling wordt aangegeven, dat een complex van putten, pompen en andere voorzieningen, dat in feite één winningsinrichting vormt, ook als één inrichting wordt bestempeld voor de heffing van de GWB. Het installeren van meer pompen met een vrijgestelde capaciteit in plaats van één of meer grotere pompen, zal er daarom niet toe kunnen leiden dat men de belastingplicht ontgaat. In de wet is geen omschrijving, strekking, herkomst of criterium opgenomen waarmee het begrip ‘samenhangend geheel’ kan worden afgebakend of verduidelijkt. Het al dan niet bestaan van samenhang tussen de inrichtingen zal veelal feitelijk van aard zijn. In verband hiermee kan worden gedacht aan onderscheidende kenmerken als fysieke, technische, organisatorische en/of functionele verbondenheid of de afstand tussen de bronnen.

Artikel 3, eerste lid, onderdeel d, van de wet vat het onttrekken van grondwater op als: het onttrekken van grondwater aan de bodem door middel van een inrichting.

Artikel 3, eerste lid, onderdeel e, van de wet definieert infiltreren van water als: water in de bodem brengen ter aanvulling van het grondwater met het oog op het onttrekken van grondwater.

Deze ruime begripsbepaling omvat infiltraties van verschillende kwaliteit en volgens verschillende technieken. De meest hoogwaardige vorm is het terugbrengen van onttrokken grondwater zonder kwaliteitsverlies van betekenis in het watervoerende pakket waaraan het oorspronkelijk werd onttrokken. Deze vorm van onttrekken en infiltreren wordt met name voor koelingsdoeleinden gebruikt. Een vergelijkbare situatie is de zogenoemde bronbemaling in de bouwnijverheid die gepaard gaat met retourbemaling. In zekere zin van mindere kwaliteit is de infiltratie door het brengen van min of meer verontreinigd water, opgepompt uit rivieren of ander oppervlaktewater, in infiltratiekanalen en vijvers in de duingebieden van de duinwaterleidingbedrijven, al dan niet met toepassing van zogenaamde voorzuivering, om de uit natuurlijk oogpunt bovenmatige onttrekking van grondwater in het duingebied bij benadering goed te maken met gebruikmaking van de zandlagen als filter.

Ook deze definitie is woordelijk ontleend aan artikel 1 van de grondwaterwet. Het moet dus gaan om een activiteit gericht op het op kunstmatige wijze aanvullen van het grondwater. Dat is meestal met gebiedsvreemd water. Processen waarbij als een neveneffect water in de bodem zakt, zoals bij beregenen en bij natuurzwembaden, kunnen niet onder de hier gehanteerde begripsomschrijving van infiltreren vallen. Evenmin de situatie die zich voordoet bij oevergrondwaterwinning waarbij grondwater in de buurt van oppervlaktewater wordt onttrokken, waardoor dat oppervlaktewater als het ware in de bodem wordt gezogen. Het inzijgen van water – als een nevengevolg van de onttrekking – kan niet worden aangemerkt als infiltratie in de zin van de grondwaterwet en de GWB, omdat er geen sprake is van een activiteit gericht op het in de bodem brengen van water ter aanvulling van het onttrokken grondwater. Dit proces wordt niet of kan niet worden beïnvloed door menselijk ingrijpen. Het proces in de duinen, waarbij bewust water in irrigatiekanalen/vennetjes wordt geleid met als enig doel het water in de bodem te brengen met het oog op de onttrekking van grondwater, valt daardoor wel onder het begrip infiltratie.

Zowel in artikel 48, vierde lid, van de grondwaterwet als in artikel 6, tweede lid, van de wet is bepaald dat in beginsel bij de heffing, respectievelijk belasting rekening wordt gehouden met de hoeveelheid water die in overeenstemming met de vergunningvoorwaarden wordt geïnfiltreerd. Indien wordt voldaan aan de daartoe gestelde voorwaarden wordt bij de GWB hierin voorzien in de vorm van een belastingvermindering.

Volgens artikel 3, eerste lid, onderdeel f, van de wet wordt onder pompcapaciteit verstaan: het maximum wateropbrengend vermogen van een inrichting in kubieke meters per uur.

In de grondwaterwet komt de term pompcapaciteit niet voor. Provinciale verordeningen die op basis van deze wet zijn vastgesteld, bevatten meestal wel een definitie. De in de GWB opgenomen omschrijving komt overeen met de veelvuldig in provinciale grondwaterverordeningen gehanteerde omschrijving van het begrip.

Het maximum wateropbrengend vermogen van een inrichting wordt in de praktijk doorgaans bepaald door de maximale, nominale capaciteit van de pomp in combinatie met de opvoerhoogte (QH-kromme).Deze grootheid wordt ook wel de effectieve capaciteit genoemd. Hierbij zijn de installaties ná de pomp niet van belang voor de bepaling van de pompcapaciteit. Dit laatste is bevestigd in de jurisprudentie (Hof Arnhem, 15 februari 2005, 02/04340).

In artikel 3, vierde lid, van de wet is bepaald dat Onze Minister bij ministeriële regeling regels kan stellen over de wijze waarop de pompcapaciteit van een inrichting bepaald wordt. Aan deze bepaling is geen uitvoering gegeven.

In artikel 3, eerste lid, onderdeel g, van de wet is vastgelegd dat het begrip waterleidingbedrijf moet worden opgevat als een waterleidingbedrijf in de zin van de waterleidingwet.

In artikel 1, eerste lid, onderdeel d, van de waterleidingwet wordt een waterleidingbedrijf omschreven als:

• 1. een bedrijf uitsluitend of mede bestemd tot openbare drinkwatervoorziening door levering van drinkwater aan verbruikers;

• 2. een bedrijf uitsluitend of mede bestemd tot levering van drinkwater in het groot aan bedrijven als bedoeld onder punt 1;

• 3. een bedrijf, zowel bestemd tot openbare drinkwatervoorziening door levering van drinkwater aan verbruikers, als tot levering van drinkwater in het groot aan bedrijven als bedoeld onder punt 1.

Op grond van artikel 3, derde lid, van de wet wordt als waterleidingbedrijf mede aangemerkt de persoon die of het lichaam dat op zichzelf niet een waterleidingbedrijf is in de zin van de waterleidingwet, doch met een dergelijk bedrijf in financieel, organisatorisch en economisch opzicht zodanig is verweven dat die persoon of dat lichaam met dat bedrijf een eenheid vormt.

Praktisch betekent de bepaling van artikel 3, derde lid, van de wet dat onder ‘waterleidingbedrijf’ ook wordt verstaan de natuurlijke persoon die of het lichaam dat op zich niet letterlijk valt aan te merken als waterleidingbedrijf in de zin van de waterleidingwet, maar bij voorbeeld een moeder- of dochtervennootschap is of anderszins een zo met een ‘echt’ waterleidingbedrijf verbonden onderneming een en ander indien die daarmee een eenheid vormt.

Deze bepaling is opgenomen om te voorkomen dat onduidelijkheid kan bestaan over de vraag of een belastingplichtige al dan niet kan worden aangemerkt als waterleidingbedrijf, indien de winning, de zuivering en de distributie van grondwater niet door hetzelfde lichaam geschieden maar bijvoorbeeld gebruik wordt gemaakt van een groepsstructuur bestaande uit verscheidene vennootschappen. De criteria die voor het eenheidsbegrip worden gehanteerd zijn ontleend aan de regeling van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting (artikel 7, vierde lid, wet OB).

Het komt voor dat bedrijven die geen waterleidingbedrijf zijn in de zin van het spraakgebruik, maar bijvoorbeeld worden aangeduid als een industrieel bedrijf, grondwater doorleveren aan derden en al dan niet tevens voor de eigen waterbehoefte grondwater onttrekken. De vraag kan rijzen of een dergelijk bedrijf voor de heffing van de GWB moet worden aangemerkt als een waterleidingbedrijf.

Uit de omschrijving in de waterleidingwet volgt onder andere dat een waterleidingbedrijf uitsluitend of mede bestemd moet zijn tot levering van drinkwater aan bepaalde afnemers. Indien een bedrijf geen drinkwater levert kan het dus geen waterleidingbedrijf in de zin van de waterleidingwet zijn, en daarmee dus ook niet in de zin van de GWB.

Artikel 3, eerste lid, onderdeel h, van de wet bepaalt dat onder een OEDI moet worden verstaan: een door de Minister van VROM aangewezen gecombineerde inrichting voor grondwaterwinning met voorschakeling van oeverfiltratie en diepinfiltratie.

Een OEDI is een systeem waarbij oeverfiltratie (de OE) wordt gecombineerd met diepinfiltratie (de DI). De combinatie van oeverfiltratie met diepinfiltratie is een vanuit milieuhygiënisch standpunt wenselijk alternatief voor directe grondwaterwinning. Zonder deze maatregel zou deze methode van grondwaterwinning zwaarder in de belastingheffing worden betrokken dan de directe grondwaterwinning. De OEDI kent een speciaal tarief, waarin tot uiting komt dat de winning van grondwater door middel van een OEDI minder bezwaarlijk is dan directe grondwaterwinning. Deze faciliteit in de GWB voor alternatieve waterwinning is gecreëerd omdat hiermee wordt bereikt dat de realisatie van alternatieve vormen van grondwaterwinning, zoals een OEDI-project, die milieuwinst opleveren, financieel gezien aantrekkelijker worden en daardoor eerder als alternatief zullen worden overwogen.

De Minister van VROM beoordeelt aan de hand van bepaalde criteria of er sprake is van een OEDI. Hierbij kan ook de vergunning die de provincie verleent op grond van de grondwaterwet een rol spelen.

Artikel 2 van het uitvoeringsbesluit geeft uitvoering aan artikel 6, derde lid, van de wet.

In artikel 2, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit is de bemeteringsverplichting vastgelegd. Deze houdt in dat de houder van een inrichting is gehouden de hoeveelheden onttrokken grondwater en geïnfiltreerd water vast te stellen met behulp van watermeters. Uit de eis dat de meting dient te geschieden met behulp van watermeters in samenhang met de administratieplicht van artikel 11, eerste lid, van de wet, volgt dat deze meting dient te geschieden door of namens de houder van de inrichting.

Artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit ziet op een vrijstelling van de bemeteringsverplichting voor die gevallen waarin geen verplichting bestaat tot het voeren van een wateradministratie. Er is een koppeling gelegd tussen de verplichting tot het voeren van een wateradministratie en de verplichting tot het plaatsen van watermeters en het meten van de hoeveelheden water met behulp daarvan. De laatste verplichting is er niet, indien er geen administratieverplichting voor water is.

In artikel 3 van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat met betrekking tot bepaalde vrijgestelde onttrekkingen, al dan niet onder voorwaarden, geen administratieverplichting geldt. Dit impliceert dat er, ingevolge artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit ook geen verplichting tot het plaatsen van watermeters bestaat.

In artikel 2, derde lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat de watermeters zodanig nauwkeurig dienen te zijn, dat het meetresultaat in enige maand niet meer dan vijf procent afwijkt van de werkelijk onttrokken hoeveelheid grondwater dan wel van de werkelijk geïnfiltreerde hoeveelheid water. Deze bepaling is ontleend aan artikel 2, eerste lid, van het Uitvoeringsbesluit ex artikel 11 en 12 grondwaterwet.

Ingevolge artikel 2, vierde lid, van het uitvoeringsbesluit mag de afwijking voor onttrekkingen van grondwater voor de doeleinden, bedoeld in artikel 8, onderdelen b (bronbemaling), c (proefonttrekkingen) en e (beregening en bevloeiing), van de wet maximaal tien procent bedragen. De toegestane afwijking is in deze gevallen op maximaal tien procent gesteld omdat door de aard van deze vormen van grondwateronttrekking en infiltratie de meting veelal niet met dezelfde nauwkeurigheid kan geschieden als bij de overige onttrekkingen en infiltraties.

Aan de nauwkeurigheidsvoorschriften van het derde en vierde lid van artikel 2 van het uitvoeringsbesluit wordt in ieder geval voldaan indien de watermeters zijn voorzien van één van de volgende keurmerken:

• – ijkmerk van eerste EG-ijk, waaruit blijkt dat wordt voldaan aan de voorwaarden gesteld in Richtlijn 75/33/EEG van de Raad van 17 december 1974, PbEG 1975, L 14, betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der Lid-Staten inzake koudwatermeters;

• – nationaal keurmerk van eerste keuring, afgegeven op grond van de ijkregeling vloeistofmeters;

• – KIWA-keurmerk.

Zijn de watermeters niet voorzien van één van de bovengenoemde keurmerken, dan dient de belastingplichtige op een andere wijze aan te tonen dat wordt voldaan aan het gestelde in het derde en vierde lid van artikel 2 van het uitvoeringsbesluit.

In artikel 2, vijfde lid, van het uitvoeringsbesluit is neergelegd dat indien plaatsing van watermeters tot zodanige technische problemen en/of bovenmatige kosten leidt dat in alle redelijkheid niet van de belastingplichtige kan worden gevergd om aan de bemeteringsverplichting te voldoen, de inspecteur op verzoek van de houder van de inrichting kan toestaan dat plaatsing van watermeters achterwege blijft. Voorwaarde hierbij is, dat op een andere wijze tot een aanvaardbare vaststelling van de hoeveelheid onttrokken grondwater, dan wel van de hoeveelheid geïnfiltreerd water kan worden gekomen. Toepassing van deze bepaling kan onder andere aan de orde zijn bij onttrekkingen en infiltraties met een eenmalig of kortlopend karakter of onttrekkingen en infiltraties ter zake waarvan naar alle waarschijnlijkheid geen belasting verschuldigd zal zijn. Een andere aanvaardbare manier van vaststelling van de hoeveelheden onttrokken of geïnfiltreerd water kan worden gevonden in een berekening hiervan. Met behulp van urentellers kan het aantal draaiuren van de inrichting worden vastgesteld. Door deze te vermenigvuldigen met de uurcapaciteit van de inrichting kan de hoeveelheid onttrokken of geïnfiltreerd water worden bepaald.

In artikel 2, zesde tot en met achtste lid, van het uitvoeringsbesluit wordt ingegaan op de procedure ten aanzien van het hiervoor bedoelde verzoek van de houder van de inrichting om plaatsing van watermeters achterwege te laten.

Een betrouwbare vaststelling wordt verkregen door een continue bemetering van de onttrekkingen van grondwater en infiltratie van water met een watermeter.

De betrouwbaarheid van de bemetering met een watermeter hangt onder meer af van de plaats waar de meter is geplaatst en de kwaliteit van het grondwater dat wordt onttrokken. Voor de plaats is bijvoorbeeld van belang of de omgeving trillingvrij is of niet en of het mogelijk is de meter op een recht stuk pijp van voldoende lengte te monteren. Voorts beïnvloedt de kwaliteit van het grondwater de zuiverheid van de meting. IJzerhoudend water bijvoorbeeld vervuilt de meter snel, wat veel extra onderhoud en nieuwe ijking van watermeters noodzakelijk maakt. In bepaalde situaties kunnen gelet op het vorenstaande de kosten verbonden aan het plaatsen, ijken, onderhouden en controleren van de meters zo hoog zijn, dat het niet verantwoord zou zijn het gebruik van watermeters voor te schrijven. In die gevallen zal volstaan moeten worden met een meer globale, doch verantwoorde, wijze van vaststelling van de hoeveelheid onttrokken grondwater, bijvoorbeeld met behulp van urentellers. Tevens komen situaties voor dat de samenstelling van het grondwater zodanig is dat meting met behulp van een watermeter praktisch helemaal niet mogelijk is. Ook in die gevallen is een werkwijze waarbij niet met watermeters wordt gewerkt, maar op andere wijze de hoeveelheid van de onttrekking wordt vastgesteld, de enige reële mogelijkheid.

In het geval van ‘grote’ onttrekkers, zoals waterleidingbedrijven, levert de vaststelling van de van belang zijnde hoeveelheden geen problemen op, omdat die onttrekkers de winningsinstallaties op degelijke wijze hebben bemeterd.

Ook bij bronbemaling van bouwputten is bemetering regel als het gaat om onttrekkingen van enige omvang. De nauwkeurigheid van de meters kan afnemen, afhankelijk van de toegepaste pomptechniek.

Bij andere vormen van winning en gebruik, vooral bij beregening in de land- en tuinbouwsector, ontbreekt bemetering veelal. Voorzover hier sprake is van onttrekkingen van bescheiden omvang, vallen deze echter onder de daarvoor voorziene vrijstelling. Er kunnen zich echter gevallen voordoen waarin de onttrekking te groot is voor de vrijstelling, maar een betrouwbare bemetering niet goed mogelijk is of vanwege de kosten zeer bezwaarlijk is. Hoewel meting van de feitelijke onttrekkingen in beginsel steeds de voorkeur verdient, zal in die gevallen op andere wijze moeten worden voorzien in een methode van vaststelling van de onttrokken hoeveelheden grondwater. Hierbij valt te denken aan een gemiddeld aantal pompdagen of uren in relatie tot de pompcapaciteit.

In artikel 2, eerste lid, van de uitvoeringsregeling is bepaald dat de watermeters, bedoeld in artikel 2, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit, worden geplaatst in aansluiting op een recht gedeelte van de pijpleiding zodanig dat de lengte van het rechte gedeelte voor de meter minimaal tienmaal de nominale doorsnede van de pijpleiding bedraagt en de lengte van het rechte gedeelte na de meter minimaal vijfmaal de nominale doorsnede van de pijpleiding bedraagt.

De wijze van plaatsing is voorgeschreven om tot een zo nauwkeurig mogelijke meting te komen van de voor de GWB van belang zijnde waterstromen. Van dit plaatsingsvoorschrift mag worden afgeweken indien de plaatsing van de meter volgens de specificaties van de fabrikant is geschied en de vereiste nauwkeurigheid heeft.

In een aantal gevallen is het niet goed mogelijk in of bij de put de hoeveelheid onttrokken grondwater te meten, maar wordt de watermeter geplaatst in een centrale leiding of verzamelleiding. Hiertoe bestaat de mogelijkheid mits er geen verliezen (kunnen) optreden tussen de put en de meter.

Op grond van artikel 2, tweede lid, van de uitvoeringsregeling kan de houder van de inrichting bij de inspecteur een verzoek in dienen om plaatsing van watermeters op de wijze als aangegeven in het hiervoor genoemde eerste lid, achterwege te laten. Dit verzoek kan worden gedaan indien om technische dan wel financiële redenen plaatsing op die wijze niet in redelijkheid kan worden gevergd. De inspecteur kan – indien hij dit verzoek inwilligt – nadere voorwaarden stellen om een betrouwbare meting te waarborgen.

In artikel 8, onderdeel a, van de wet is vastgelegd dat grondwateronttrekkingen door middel van een inrichting met een pompcapaciteit die niet meer bedraagt dan 10 kubieke meters per uur is vrijgesteld van de GWB.

Gekozen is voor een algemeen geldende drempel omdat dit de meest voorkomende ondergrens is in de provinciale grondwaterverordeningen. Voor de toepassing van deze vrijstelling is het onverschillig of het bijvoorbeeld om drinkwatervoorzieningen van particulieren gaat dan wel om onttrekkingen voor bedrijfsdoeleinden.

In artikel 3, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat met betrekking tot deze vrijstelling de verplichting tot het voeren van een administratie, bedoeld in artikel 11 van de wet, niet van toepassing is. De verplichting tot bemetering en het voeren van een administratie zijn aan elkaar gekoppeld in artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit zodat in dit geval ook de plaatsing van een watermeter niet is voorgeschreven.

In artikel 8, onderdeel b, van de wet wordt een vrijstelling verleend voor grondwateronttrekkingen door middel van een inrichting die uitsluitend wordt gebruikt voor het drooghouden van een bouwput ten behoeve van bouw- en waterbouwkundige werken, indien de te onttrekken hoeveelheid grondwater niet meer bedraagt dan 50.000 kubieke meters per maand en de onttrekking niet langer duurt dan 4 achtereenvolgende maanden.

In het spraakgebruik kan dit omschreven worden als bronbemaling ten behoeve van fundering en bouwputten. Ook zogenaamde ‘open bemaling’ valt onder deze bepaling.

In de gevallen waarin de totale winning omvangrijk zou kunnen worden, heeft de wetgever een grens gesteld aan de toegestane winningsperiode of aan de totale te ontrekken hoeveelheid.

Voor het omvangcriterium wordt de grens van maximaal 50.000 m³ per maand gebruikt en voor de onttrekkingsduur de maximale periode van 4 achtereenvolgende maanden. Met het begrip onttrekkingsduur heeft de wetgever voor ogen gehad de totale looptijd van een project waarbij bronbemaling wordt toegepast. Onderbrekingen zijn daarbij niet van belang.

De retourbemaling in het kader van bronbemaling valt niet onder de vrijstelling van artikel 8 van de wet. Voor retourbemaling is onder bepaalde voorwaarden een nihiltarief van toepassing. Hiervoor wordt verwezen naar onderdeel Nihiltarief.

Voor onttrekkingen in het kader van het drooghouden van bouwputten kan de inspecteur ingevolge artikel 3, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit ontheffing van de in artikel 11 van de wet opgenomen verplichting tot het voeren van een administratie verlenen, indien vaststaat dat de onttrekking niet langer dan twee achtereenvolgende maanden zal duren en de pompcapaciteit van de inrichting minder dan 60 kubieke meters per uur bedraagt. De ontheffing geschiedt alleen op verzoek van de houder van de inrichting. De inspecteur kan nadere voorwaarden stellen aan de verlening van deze ontheffing.

Artikel 8, onderdeel c, van de wet biedt een vrijstelling voor grondwateronttrekkingen door middel van een inrichting die bij wijze van proef grondwater aan de bodem onttrekt, indien de te onttrekken hoeveelheid grondwater niet meer bedraagt dan 50.000 kubieke meters per maand en de onttrekking niet langer duurt dan 4 achtereenvolgende maanden.

In navolging van de provinciale grondwaterverordeningen biedt de GWB aan installaties voor proefonttrekkingen dezelfde vrijstelling als voor bronbemaling.

In artikel 3, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat de inspecteur, op verzoek van de houder van een inrichting en onder nader te stellen voorwaarden, ontheffing kan verlenen van de in artikel 11 van de wet, opgenomen verplichting tot het voeren van een administratie, indien vaststaat dat de onttrekking niet langer dan twee achtereenvolgende maanden zal duren en de pompcapaciteit van de inrichting minder dan 60 kubieke meters per uur bedraagt.

Artikel 8, onderdeel d, van de wet omvat een vrijstelling voor onttrekkingen van grondwater door middel van een inrichting ten behoeve van noodvoorzieningen, waaronder mede worden verstaan brandputten, koeling van noodstroomaggregaten, sprinklerinstallaties en dergelijke, indien deze uitsluitend worden gebruikt voor buitengewone omstandigheden.

In artikel 3, eerste lid, en 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat voor grondwateronttrekkingen, die vallen onder de vrijstelling voor noodvoorzieningen, zowel het voeren van een administratie, bedoeld in artikel 11 van de wet, als de plaatsing van watermeters niet verplicht is.

In artikel 8, onderdeel e, van de wet wordt geregeld dat vrijstelling van de GWB wordt verleend voor grondwateronttrekkingen door middel van een inrichting die uitsluitend of nagenoeg uitsluitend wordt gebruikt voor beregenings- of bevloeiingsdoeleinden, dan wel voor beide doeleinden, indien de te onttrekken hoeveelheid grondwater niet meer bedraagt dan 40.000 kubieke meters per jaar.

De wet geeft geen definitie of omschrijving van hetgeen onder de begrippen beregening en bevloeiing moet worden verstaan. Beregening en bevloeiing vinden in het algemeen plaats in het kader van het land- en tuinbouwbedrijf en hebben veelal tot doel het groeiproces van het gewas te bevorderen. Dit geschiedt enerzijds in omstandigheden waarin een grote mate van verdamping pleegt plaats te vinden waarbij er vanuit mag worden gegaan dat het onttrokken grondwater na beregening voor verreweg het grootste deel via het bodemvocht door de gewassen wordt opgenomen dan wel vanaf de bodem of het vegetatiedek rechtstreeks verdampt. Anderzijds houden deze activiteiten tot op zekere hoogte ook in dat er bij zeer hoge watergiften sprake kan zijn van infiltratie waarbij het aan de bodem onttrokken water weer terug wordt gebracht in de bodem waaraan het was onttrokken, hetgeen leidt tot een beperkte aanvulling van het grondwater.

Onder het begrip beregening wordt ook begrepen het besproeien van bomen door fruittelers ter voorkoming van nachtvorstschade aan het fruit.

In de vrijstellingsbepaling voor beregening en bevloeiing wordt als voorwaarde gesteld dat de onttrekking uitsluitend of nagenoeg uitsluitend voor dit doel geschiedt. De uitdrukking ‘uitsluitend of nagenoeg uitsluitend’ betekent: voor 90% of meer. Voor de tolerantie die daarin is opgesloten is gekozen om te voorkomen dat gebruik mede voor andere doeleinden, indien dat van beperkte omvang is, de vrijstelling zou doen vervallen. Men kan in dit verband denken aan het gebruik van grondwater voor het schoonmaken van gebouwen, transportmiddelen en installaties en voor het drenken van het vee door middel van zogenaamde weidepompjes. Indien dit gebruik voor andere doeleinden dan beregening en bevloeiing meer bedraagt dan 10% van de hoeveelheid onttrokken grondwater vervalt de gehele vrijstelling.

In artikel 3, derde lid, van het uitvoeringsbesluit is opgenomen dat de inspecteur ontheffing kan verlenen van de in artikel 11 van de wet opgenomen verplichting tot het voeren van een administratie, indien gelet op de pompcapaciteit van de inrichting en de samenstelling en omvang van het bedrijf het uitgesloten kan worden geacht dat per jaar meer dan 20 000 kubieke meters grondwater zal worden onttrokken. De verlening van de ontheffing geschiedt op verzoek van de houder van een inrichting. De inspecteur kan nadere voorwaarden aan deze ontheffing verbinden.

Artikel 8, onderdeel f, van de wet zegt dat grondwateronttrekkingen ten behoeve van de sanering van het grondwater zijn vrijgesteld van de GWB.

Onttrekking van grondwater in het kader van een grondwatersanering geschiedt uitsluitend met het oog op de bescherming van het milieu. Daarom is daarvoor in een vrijstelling voorzien. Bij grondwateronttrekkingen ten behoeve van grondwatersanering betreft het veelal langdurige projecten, dit in tegenstelling tot grondwateronttrekkingen ten behoeve van grondsaneringen. Deze laatste onttrekkingen zijn wel belast. Het gebruik van grondwater, dat is onttrokken ten behoeve van sanering ervan, voor andere doeleinden – zoals koeling – staat het verlenen van de vrijstelling niet in de weg.

Een voorbeeld van grondwatersanering is het bemalen en zuiveren van grondwater onder en nabij een benzinestation. Door diverse lekkages is het grondwater verontreinigd met olieproducten. Door het grondwater onder en in de nabije omgeving van het benzinestation gedurende een aantal jaren op te pompen en het opgepompte water te zuiveren van oliebestanddelen, waarna het gezuiverde water weer in de bodem wordt teruggevoerd, wordt het grondwater ter plaatse gesaneerd.

Ook de grondwaterwet kent een uitzonderingsbepaling voor onttrekking van grondwater ten behoeve van de sanering van het grondwater. Hiervoor is in het algemeen geen vergunning voorgeschreven. Indien geen vergunning aanwezig is, zal belastingplichtige op een andere wijze moeten aantonen dat de vrijstelling in het kader van de sanering van grondwater van toepassing is. Te denken valt hier aan een deskundigenrapport.

In artikel 3, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat bij toepassing van deze vrijstelling de verplichting tot het voeren van een administratie, bedoeld in artikel 11, van de wet, vervalt. In artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit is opgenomen dat dan ook de plaatsing van een watermeter niet verplicht is.

Artikel 8, onderdeel g, van de wet bevat een vrijstelling voor grondwateronttrekkingen ten behoeve van koude- en warmte-opslag door middel van een inrichting waarbij grondwater wordt onttrokken en vervolgens in een gesloten systeem weer volledig wordt teruggevoerd in hetzelfde watervoerende pakket als waaraan het is onttrokken, in overeenstemming met de voorwaarden welke daartoe zijn gesteld in de vergunning die voor het onttrekken en terugvoeren van water is verleend ingevolge de grondwaterwet.

In de tekst wordt het begrip terugvoeren gebruikt in plaats van infiltreren. Infiltreren is een bijzondere vorm van het in de bodem brengen van water, waarvoor op grond van de grondwaterwet speciale bepalingen gelden, die niet automatisch betrekking hebben op andere vormen waarbij water in de bodem wordt teruggevoerd. Bij de koude- en warmte-opslag circuleert het water in een gesloten systeem. Het is daarbij zorgvuldiger om de term terugvoeren te gebruiken. Dat betekent overigens niet dat wanneer in de vergunning die is verleend voor de koude- en warmte-opslag de term infiltreren is gebruikt, de vrijstelling vervalt: infiltreren is een bijzondere vorm van terugvoeren.

In geval van koude- en warmte-opslag is per saldo geen sprake van blijvend onttrekken van grondwater. Al het onttrokken grondwater wordt in een gesloten kringloop direct in dezelfde watervoerende laag weer teruggevoerd. Thermische energie wordt tijdelijk in de bodem opgeslagen om te worden benut als daar vraag naar is. Er is sprake van een seizoensmatig cyclisch proces. Grondwater wordt enkel gebruikt als medium.

Onder de vrijstelling van artikel 8, onderdeel g, van de wet worden alleen begrepen onttrekkingen van grondwater in het kader van de zogenaamde koude- en warmte-opslagprojecten, waarin water in een gesloten kringloop wordt onttrokken en teruggevoerd. Hieruit volgt dat overige retourbemalingen niet onder deze vrijstellingsbepaling vallen. Voor retourbemaling in het kader van bronbemaling wordt verwezen naar het onderdeel Bronbemaling.

Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit vervalt bij toepassing van deze vrijstelling de verplichting tot het voeren van een administratie, bedoeld in artikel 11 van de wet. Op grond van artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit is als gevolg hiervan ook de plaatsing van een watermeter niet verplicht.

Artikel 8, onderdeel h, van de wet verleent een vrijstelling voor onttrekkingen van grondwater ten behoeve van het gebruik als spoelwater voor meermaals te gebruiken productverpakkingen.

Fabrikanten, die ter wille van het milieu retourverpakkingen bewerken, worden vrijgesteld van een heffing op het gebruik van grondwater. Het begrip ‘productverpakking’ heeft voor de toepassing van de GWB een beperkte reikwijdte. Daarbij moet worden gedacht aan retourflessen en potten van glas of kunststof voor bier en frisdranken, zuivelproducten en andere voedingsmiddelen. Het moet derhalve gaan om verpakkingen die het product direct omhullen en waarin het product aan consumenten (= gebruiker) wordt verkocht. Na gebruik door de consument worden de verpakkingen teruggenomen en gespoeld om ze vervolgens opnieuw te gebruiken. Andere verpakkingsmiddelen die het transport of de opslag vergemakkelijken, zoals kratten, vallen niet onder het begrip productverpakking.

Onder het begrip productverpakking kunnen ook worden begrepen de kleinere fusten met een inhoud van 20 liter die door bierbrouwerijen worden verkocht en die nagenoeg uitsluitend worden gebruikt bij consumenten thuis in combinatie met een te huren tapinstallatie. Na gebruik worden deze fusten schoon gespoeld en afgevuld om opnieuw te worden verkocht. Deze fusten dienen als directe verpakking voor het product en zijn niet te vergelijken met de bierfusten waarin bier aan horeca-instellingen worden geleverd en die (tevens) een opslagfunctie hebben.

Voor kunststof of stalen drums en Intermediat bulk containers (IBC’s) met een inhoud van 25 tot 1000 liter, die worden gebruikt voor schoonmaakartikelen, diverse stoffen als eetbare olieën, oplosmiddelen, e.d., ligt dit anders. Deze verpakkingen worden niet direct door particuliere huishoudens gebruikt, maar door bedrijven. De vrijstelling is destijds nadrukkelijk ingesteld om te voorkomen dat daar waar bij de verpakking van frisdranken, waters, bieren, e.d., bestemd voor particuliere huishoudens, voor de fabrikant de keuze bestaat uit het toepassen van eenmalige dan wel meermaals te gebruiken productverpakkingen, met de GWB een verkeerd signaal zou worden gegeven over de voorkeur van de overheid voor meermaals te gebruiken productverpakkingen. Op grond hiervan geldt de spoelwatervrijstelling niet voor de onttrekking van grondwater dat wordt gebruikt voor het schoonspoelen van de kunststof of stalen drums en Intermediat bulk containers.

De vrijstelling voor spoelwater is ook niet van toepassing op het gebruik van grondwater dat deel uit maakt van het product zelf, zoals mineraalwater bereid uit grondwater, of op het gebruik voor handelingen die een onderdeel vormen van het productieproces, zoals bij voorbeeld het wassen van conservengroenten of het steriliseren van volle dichte flessen. Hierbij is geen sprake van het schoonspoelen van productverpakkingen.

De onttrekking van grondwater ten behoeve van het gebruik als spoelwater voor meermaals te gebruiken productverpakkingen is de enige vrijgestelde onttrekking waarvoor te allen tijde een administratie, als bedoeld in artikel 11 van de wet verplicht is. In een mogelijk verzoek tot ontheffing hiervan is niet voorzien.

In artikel 8, onderdeel i, van de wet is een vrijstelling opgenomen voor onttrekkingen van grondwater ten behoeve van landijsbanen.

Onder landijsbanen kunnen worden verstaan de in het kader van de exploitatie door een ijsclub of -vereniging, met het oog op de beoefening door haar leden en betalend publiek van de schaatssport, in de winter onder water gezette onbebouwde wei- of bouwlanden. De onttrekking van grondwater om het stuk land onder te laten lopen is dan vrijgesteld.

In artikel 3, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat in dit geval het voeren van een administratie, bedoeld in artikel 11 van de wet, niet verplicht is. Hierdoor is op grond van artikel 2, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit ook de plaatsing van een watermeter niet voorgeschreven.

In het eerste lid van artikel 9 van de wet is het tarief per onttrokken kubieke meter grondwater opgenomen.

Artikel 9, tweede lid, van de wet bepaalt dat in afwijking van het eerste lid van dat artikel het tarief nihil bedraagt voor onttrekkingen door middel van een inrichting waarbij grondwater wordt onttrokken en vervolgens in een gesloten systeem weer volledig wordt teruggevoerd in hetzelfde watervoerende pakket als waaraan het is onttrokken, in overeenstemming met de voorwaarden welke daartoe zijn gesteld in de vergunning die voor het onttrekken en terugvoeren van water is verleend ingevolge de grondwaterwet (retourbemaling).

Bij retourbemaling circuleert het water in een gesloten systeem. Daarom wordt in de wet gesproken van ‘terugvoeren’ in plaats van infiltreren. Dat betekent overigens niet dat wanneer in de vergunning die is verleend voor retourbemaling de term infiltreren is gebruikt, het nihiltarief vervalt.

Voor de toepassing van het nihiltarief voor retourbemaling is het doorslaggevend dat hetzelfde water dat is onttrokken in een gesloten systeem weer volledig wordt teruggevoerd in hetzelfde watervoerende pakket als waaraan het is onttrokken. Aan de voorwaarde van een gesloten systeem staat niet in de weg het afvangen van zand en het ontluchten.

Op grond van het bovenstaande geldt voor retourbemaling in het algemeen geen vrijstelling van de GWB. De retourbemaling blijft in de GWB betrokken, echter tegen een nihiltarief.

Artikel 9, derde lid, van de wet bepaalt dat in afwijking van het eerste lid van dat artikel er een bijzonder tarief voor onttrekkingen met behulp van een OEDI geldt. Voorwaarde is wel dat de in een jaar onttrokken hoeveelheid grondwater de in dat jaar geïnfiltreerde hoeveelheid water niet overschrijdt, met dien verstande dat in dat geval de onttrekking door middel van een oevergrondwaterwinning en de infiltratie niet in aanmerking worden genomen.

Het bijzondere tarief is van toepassing op de uiteindelijk door de OEDI onttrokken hoeveelheid grondwater. De hoeveelheid grondwater die meer wordt onttrokken dan de hoeveelheid waarop diepinfiltratie wordt toegepast, moet worden belast met het normale tarief.

Artikel 11a, onderdeel a, van de wet bevat de definitie van leidingwater. Leidingwater is water dat door een waterleidingbedrijf of door middel van een afzonderlijke watervoorziening aan derden ter beschikking wordt gesteld, al dan niet van drinkwaterkwaliteit. Deze definitie steunt weliswaar op de definitie van leidingwater in de waterleidingwet, maar is daaraan niet gelijk. Voor de BOL geldt, anders dan bij de waterleidingwet, niet de beperking dat het moet gaan om water dat bestemd is om te drinken, te koken, voedsel te bereiden of voor andere huishoudelijke doeleinden. Het gaat hier behalve om drinkwater dat direct geschikt is voor menselijke consumptie ook om andere soorten water, al dan niet van drinkwaterkwaliteit, die ook wel worden aangeduid als huishoudwater, grijs water of b-water. Ook kan gedacht worden aan warm tapwater dat geleverd wordt door een energiebedrijf of door de beheerder van het gebouw of terrein waarvan het warmwaterproductie- en distributiesysteem deel uitmaakt.

Voor de in artikel 11a, onderdeel b, van de wet opgenomen definitie van waterleidingbedrijf wordt verwezen naar de waterleidingwet.

Ingevolge artikel 1, eerste lid, onderdeel d, van de waterleidingwet wordt onder waterleidingbedrijf verstaan:

• 1. een bedrijf uitsluitend of mede bestemd tot openbare drinkwatervoorziening door levering van drinkwater aan verbruikers;

• 2. een bedrijf uitsluitend of mede bestemd tot levering van drinkwater in het groot aan bedrijven als bedoeld onder 1;

• 3. een bedrijf, zowel bestemd tot openbare drinkwatervoorziening door levering van drinkwater aan verbruikers, als tot levering van drinkwater in het groot aan bedrijven als bedoeld onder 1.

In artikel 11a, onderdeel c, van de wet is de definitie van afzonderlijke watervoorziening opgenomen. Een afzonderlijke watervoorziening is een landgebonden voorziening, niet zijnde een waterleidingbedrijf, voor de winning of behandeling van water dat met behulp van een leiding of distributienet als leidingwater ter beschikking wordt gesteld. Als voorbeeld kunnen worden genoemd watervoorzieningen op campings en defensieterreinen.

In artikel 11a, onderdeel d, van de wet is de definitie van het begrip aansluiting opgenomen. Onder aansluiting wordt verstaan een aansluiting van een in Nederland gelegen onroerende zaak als bedoeld in artikel 16, onderdelen a tot en met e, van de wet WOZ op het distributienet van een waterleidingbedrijf of van een afzonderlijke watervoorziening, waaruit leidingwater aan de verbruiker wordt geleverd. Een aansluiting kan bestaan uit een of meer leveringspunten.

In artikel 16 van de wet WOZ is de objectafbakening van onroerende zaken ten behoeve van de heffing van belastingen neergelegd. Het gaat zowel om gebouwde als om ongebouwde onroerende zaken of gedeelten daarvan. Daarbij wordt uitgegaan van de kleinste zelfstandig bruikbare eenheid, met dien verstande dat gedeelten die bij dezelfde (rechts)persoon in gebruik zijn en die – naar de omstandigheden beoordeeld – bij elkaar behoren, als een eenheid worden beschouwd (zogenaamde complexbepaling).

Met ingang van 1 januari 2005 verwijst artikel 11a van de wet voor het begrip aansluiting tevens naar artikel 16, onderdeel e, van de wet WOZ. Op grond van die bepaling wordt ook als één onroerende zaak aangemerkt een geheel van twee of meer objecten als hiervoor bedoeld dat, naar de omstandigheden beoordeeld, één terrein vormt dat bestemd is voor verblijfsrecreatie en als zodanig wordt geëxploiteerd. Bij verblijfsrecreatie wordt gedoeld op recreatie met overnachtingsmogelijkheid. Terreinen die uitsluitend zijn bestemd voor dagrecreatie vallen hier niet onder.

Onroerende zaken zoals bungalows en stacaravans met ondergrond die eigendom zijn van de gebruiker of waarop de gebruiker een beperkt zakelijk recht (erfpacht- of opstalrecht) heeft, worden ook na 1 januari 2005 als afzonderlijke onroerende zaken aangemerkt.

De definitie van het begrip aansluiting is grotendeels gelijkluidend aan die uit de EB. Ook voor de BOL is de koppeling aan het begrip onroerende zaak uit de wet WOZ een bruikbare afbakening. Op het begrip aansluiting wordt nader ingegaan in het onderdeel Energiebelasting – Aansluiting. In de meeste gevallen gaat het om woningen, waarbij sprake is van één aansluiting op het waterleidingnet. In sommige gevallen kan er per locatie sprake zijn van meer dan één leveringspunt. Dit kan het geval zijn wanneer meer soorten water worden geleverd, bijvoorbeeld indien naast het gewone drinkwater ook grijs water, of huishoudwater wordt geleverd. In dat geval kan op grond van de definitie voor de toepassing van de wet sprake zijn van één aansluiting.

In artikel 11a, onderdeel e, van de wet is de definitie van een particuliere installatie voor centrale watervoorziening opgenomen. Een particuliere installatie voor centrale watervoorziening is een voorziening voor de levering van water aan meer dan een onroerende zaak als bedoeld in artikel 16, onderdeel c, van de wet WOZ, welke installatie permanent is aangesloten op het distributienet van een waterleidingbedrijf of van een afzonderlijke watervoorziening.

Het moet gaan om een gemeenschappelijke voorziening voor de levering van water aan meer dan één onroerende zaak. Daarbij valt te denken aan woningen in een flatgebouw of kantoren in een kantoorgebouw. In artikel 16, onderdeel c, van de wet WOZ wordt deze categorie objecten afgebakend. Artikel 16, onderdeel c, van de wet WOZ, geeft aan dat als een onroerende zaak wordt aangemerkt: een gedeelte van een gebouwd of ongebouwd eigendom dat volgens zijn indeling is bestemd om als een afzonderlijk geheel te worden gebruikt. Indien de aldus afgebakende objecten gebruik maken van dezelfde installatie die deze objecten van water voorziet, is er sprake van een installatie voor centrale watervoorziening.

In artikel 11c, tweede lid, van de wet is voorzien in een evenredige verlaging of verhoging van het maximum bij een verbruiksperiode korter of langer dan 12 maanden. Dit kan zich bij voorbeeld voordoen indien de meteropname niet plaatsvindt binnen een periode van twaalf maanden na de vorige meteropname of bij verhuizingen.

Artikel 4a van de uitvoeringsregeling geeft uitvoering aan artikel 11c, vierde lid, van de wet. In artikel 4a, eerste lid, van de uitvoeringsregeling is bepaald dat een gedeelte van een maand als een hele maand wordt aangemerkt bij aanvang van de verbruiksperiode vóór de zestiende dag van de kalendermaand en bij einde van de levering na de vijftiende dag van de kalendermaand (de maandmethode).

Artikel 4a, tweede lid, van de uitvoeringsregeling geeft aan dat de maandmethode buiten toepassing kan blijven indien een gedeelte van een maand in aanmerking wordt genomen naar evenredigheid van het aantal dagen (de dagmethode). Deze methoden worden ook door het waterleidingbedrijf gehanteerd voor de bepaling van vastrecht. De maandmethode is verplicht, tenzij het waterleidingbedrijf kiest voor de (meer verfijnde) dagmethode. Deze methoden worden ook bij de EB gehanteerd.

Bij een particuliere installatie voor centrale watervoorziening gaat het om verbruikers die, indien zij een eigen aansluiting zouden hebben, de BOL van de leverancier doorberekend zouden krijgen over hun verbruik tot 300 m³. In het algemeen zullen deze verbruikers ieder afzonderlijk niet boven deze grens uitkomen. Omdat deze verbruikers gezamenlijk wel boven deze grens uitkomen, is in artikel 11c, derde lid, van de wet bepaald dat de hoeveelheid van 300 m³ niet van toepassing is op de levering van water ten behoeve van een installatie voor centrale watervoorziening.

In beginsel wordt geheven over de totale hoeveelheid geleverd water, tenzij de exploitant van de installatie aan degene die het leidingwater heeft geleverd, een verklaring heeft overgelegd waarin opgaaf wordt gedaan van het aantal onroerende zaken, zoals bedoeld in artikel 16, onderdeel c, van de wet WOZ, dat door de installatie van water wordt voorzien. In dat geval wordt de BOL geheven over niet meer dan over een hoeveelheid die wordt berekend door het aantal onroerende zaken te vermenigvuldigen met 300kubieke meter.

Artikel 4a, derde lid, van de uitvoeringsregeling geeft aan welke gegevens in de bovengenoemde verklaring moeten worden opgenomen. De verklaring moet zijn ondertekend en ten minste de volgende gegevens bevatten:

• a. de dagtekening;

• b. naam en adres van de exploitant;

• c. naam en adres van de leverancier;

• d. het aantal alsmede een omschrijving van de onroerende zaken met plaatselijke en kadastrale aanduiding, die gemiddeld op de installatie zijn aangesloten.

In artikel 11h, eerste lid, van de wet is de vrijstelling opgenomen voor water dat geleverd wordt voor brandblussing door middel van noodvoorzieningen indien deze uitsluitend worden gebruikt in buitengewone omstandigheden.

Over het algemeen wordt het water dat geleverd wordt voor brandblussing niet afzonderlijk in rekening gebracht, maar brengen de waterleidingbedrijven voor geplaatste brandkranen of andere blusvoorzieningen, zoals sprinklerinstallaties, een vast bedrag in rekening. Dit bedrag kan gebaseerd zijn op de beschikbaar gestelde volumestroom of pompcapaciteit. Het maakt hierbij niet uit of daadwerkelijk en in welke mate van de blusvoorziening gebruik is gemaakt. Omdat dergelijke blusvoorzieningen veelal zijn aangesloten op daartoe speciaal aangebrachte leidingen en niet in alle gevallen bemeterd zijn, kan de hoeveelheid gebruikt water niet worden vastgesteld. Hierbij is aangesloten door een vrijstelling op te nemen voor leidingwater dat met dit doel geleverd wordt.

Artikel 4a van het uitvoeringsbesluit geeft uitvoering aan artikel 11h, tweede lid, van de wet. Op grond van artikel 4a van het uitvoeringsbesluit dient de belastingplichtige om voor de vrijstelling in aanmerking te komen, in zijn administratie aantekening te houden van de buitengewone omstandigheden die zich hebben voorgedaan.

Indien mocht blijken dat op grond van internationale verdragen vrijstelling van de BOL moet worden verleend aan internationale organisaties e.d., dan zal die vrijstelling worden gerealiseerd door middel van teruggaaf aan die organisaties door de Belastingdienst. Het betreft hier internationale organisaties, onderdelen van de NAVO, ambassades en dergelijke. Het voorgaande brengt mee dat de waterleidingbedrijven ten aanzien van levering van water aan bedoelde instellingen en organisaties op de normale wijze de BOL moeten doorberekenen en vervolgens op aangifte moeten voldoen. Indien het waterleidingbedrijf echter op grond van een door de Douane afgegeven vergunning, ter zake van de levering voor de omzetbelasting het nihiltarief kan toepassen, wordt desgevraagd ook een vergunning afgegeven om op de voet van artikel 32b, tweede lid, van de uitvoeringsregeling AWR heffing van de BOL achterwege te laten.

In artikel 12, eerste lid, onderdeel a, van de wet wordt voor de definitie van het begrip afvalstoffen verwezen naar de betekenis die dat begrip heeft in de Wet milieubeheer.

Indien stoffen, preparaten of andere producten voor de Wet milieubeheer als afvalstoffen kwalificeren, is voor de toepassing van de wet in artikel 12, tweede lid, van de wet aangegeven in welke situaties deze stoffen, preparaten of andere producten niet tot afvalstoffen worden gerekend, namelijk:

• a. stoffen, preparaten en andere producten die voldoen aan de voorwaarden van bij algemene maatregel van bestuur opgesomde besluiten en regelingen volgens welke deze stoffen, preparaten en andere producten buiten inrichtingen met een stortplaats milieuhygiënisch verantwoord zijn tot te passen;

• b. stoffen, preparaten en andere producten die zijn bestemd te worden gebruikt voor het bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen toepassingen die verband houden met de bedrijfsvoering van de inrichting dan wel deel uitmaken van het bedrijfsproces dat leidt tot de nuttige toepassing of verwijdering van afvalstoffen.

In artikel 5 van het uitvoeringsbesluit worden bepaalde stoffen in een bepaalde toepassing uitgezonderd.

In de volgende onderdelen wordt verder op het begrip afvalstoffen ingegaan.

Artikel 12, eerste lid, onderdeel b, van de wet geeft aan dat onder verwijdering wordt verstaan: storten of verbranden van afvalstoffen, met uitzondering van verbranden met een hoofdgebruik als brandstof of een hoofdgebruik voor een andere wijze van energieopwekking.

In de wet wordt de definitie van verwijdering beperkt tot het storten of verbranden van afvalstoffen, in tegenstelling tot de betekenis die het begrip verwijdering heeft in de Wet milieubeheer. Het begrip verwijdering in de zin van de Wet milieubeheer is ruimer.

De definitie van het begrip inrichting in artikel 12, eerste lid, onderdeel c, van de wet verwijst naar de betekenis die de Wet milieubeheer hieraan geeft. In die wet wordt het begrip inrichting omschreven als: elke door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid, die binnen een zekere begrenzing pleegt te worden verricht. Deze omschrijving is opgenomen in artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer.

Tot het begrip inrichting, dat in artikel 1.1, derde tot en met vijfde lid, van de Wet milieubeheer verder wordt uitgewerkt, worden ook ‘werken’ gerekend. Bij werken gaat het om afzonderlijke locaties waarin alleen bepaalde soorten afvalstromen mogen worden gebruikt. Het gaat hier om activiteiten als het ophogen van terreinen – bijvoorbeeld voor gebruik als sportterrein – en het aanleggen van wallen – bij voorbeeld met het oog op geluidswering – waartoe gebruik wordt gemaakt van een hoeveelheid afvalstoffen die op of in de bodem wordt gebracht. Het is uiteraard ook de bedoeling dat een en ander daar blijft. Deze werken zijn echter in artikel 12, eerste lid, onderdeel c, van de wet buiten het bereik van de ASB gebracht. Omdat de onderhavige ASB zich alleen richt op verwijdering van afvalstoffen en aldus alle vormen van hergebruik en nuttige toepassing buiten aanmerking laat, dient afvalverwijdering annex nuttige toepassing in het kader van werken buiten het bereik van deze ASB te blijven.

Een inrichting kent verschillende fases (oprichting, exploitatie, afwerking, buiten bedrijfstelling). In de voor een inrichting op basis van de Wet milieubeheer afgegeven vergunning is bepaald, welke stoffen gedurende welke fase en onder welke voorwaarden mogen worden verwerkt. Voor de toepassing van de wet is niet van belang in welke fase de inrichting zich bevindt. Indien er sprake is van een inrichting en daaraan worden afvalstoffen ter verwijdering afgegeven is terzake van die afgifte ASB verschuldigd. Stortplaatsen zijn inrichtingen en kunnen als zodanig niet worden aangemerkt als een werk waarin afvalstoffen nuttig kunnen worden toegepast. Het primaire doel van een stortplaats is het op een verantwoorde manier verwerken van (in beginsel niet-herbruikbare) afvalstoffen.

Onder baggerspecie wordt op grond van artikel 12, eerste lid, onderdeel d, van de wet verstaan, grond die uit de bodem is vrijgekomen via het oppervlaktewater of de voor dat water bestemde ruimte, daaronder begrepen sediment en het residu van de reiniging van baggerspecie. Onder voor dat water bestemde ruimte wordt verstaan de in het beheersgebied volgens de Wet verontreiniging oppervlaktewateren gelegen gronden. Sediment is het ongeconsolideerde materiaal dat zich (recent) op de waterbodem heeft afgezet.

Onder ontinktingsresidu wordt op grond van artikel 12, eerste lid, onderdeel e, van de wet verstaan de afvalstof die bij papier- en kartonfabrieken die oud papier als grondstof inzetten, ontstaat tijdens het proces waarbij het oud papier wordt ontinkt door middel van een flotatie- of wasproces. Ander afval dat bij dit proces ontstaat, zoals slib, afkomstig van biologische afvalwaterzuivering en zogenoemde rejects (metalen, kunststoffen, stenen en glazen voorwerpen van substantiële afmetingen), worden hieronder niet begrepen.

De definities van stoffen (chemische elementen en hun verbindingen zoals deze in de natuur voorkomen dan wel door menselijk toedoen worden voortgebracht) en preparaten (mengsels en oplossingen van stoffen) in artikel 12, eerste lid, onderdelen f en g, van de wet zijn ontleend aan de Wet milieugevaarlijke stoffen (Stb. 1992, 632). Duidelijk is dat hieronder alle vaste, vloeibare en gasvormige goederen worden begrepen die maar voorkomen. Uiteraard vallen ook samenstellingen van stoffen en preparaten hieronder. Deze worden in de milieuregelgeving wel afzonderlijk geduid als andere producten, maar in die regelgeving niet verder gedefinieerd.

Volumieke massa is in gevolge artikel 12, eerste lid, onderdeel h, van de wet het gewicht van een stof per volume-eenheid uitgedrukt in kilogram per kubieke meter, dus het gewicht gerelateerd aan een bepaald volume. Dit gegeven kan gevolg hebben voor het toe te passen tarief. Voorbeeld: het gewicht van een kubieke meter veren is lager dan dat van een kubieke meter ijzer.

De in artikel 12, eerste lid, onderdeel i, van de wet opgenomen definitie van percolaat is ontleend aan het Stortbesluit. Percolatiewater is water dat uit een stort treedt. Dit water is verontreinigd, omdat het in contact is geweest met gestorte afvalstoffen. Het betreft bijvoorbeeld neerslag die door afval heen stroomt en daarbij afvalstoffen opneemt, maar het kan ook een vloeistof zijn die gedurende een omzettingsproces uit de gestorte afvalstoffen sijpelt. Om de stortplaats beheersbaar te houden (dat wil zeggen de omvang van emissies beneden een vastgesteld niveau houden) dient het percolatiewater op grond van het Stortbesluit opgevangen en gezuiverd of afgevoerd te worden.

Op grond van artikel 12, eerste lid, onderdeel j, van de wet is stortgas een brandbaar gas dat uit gestort afval vrijkomt als gevolg van biologische afbraakreacties. Op grond van het Stortbesluit worden in de vergunning van de stortplaats voorschriften opgenomen ter zake van de opvang en verwerking van het gas, dat onvermijdelijk ontstaat op een stortplaats waar organisch materiaal wordt gestort.

ASB wordt geheven ter zake van de afgifte ter verwijdering van afvalstoffen aan een inrichting en de verwijdering van afvalstoffen binnen de inrichting waarin ze zijn ontstaan. Het betreft een met een vergunning van de overheid geëxploiteerde verbrandingsinrichting of stortplaats.

Er is gekozen voor aansluiting bij de afgifte ter verwijdering, de zogenaamde feitelijke aflevering. Deze vindt als het ware plaats aan de poort van de inrichting. Op dat moment dienen de aanbieder en de exploitant van de inrichting het eens te worden over de dienst die verricht zal worden, de afvalstof waar het om gaat (en daarmee ook het stort- of verbrandingstarief dat van toepassing is) en de hoeveelheid waar het om gaat. Deze grootheden komen tot uitdrukking in de wegens de verleende dienst op te maken factuur. In samenhang met betalings- en vervoersdocumenten ter zake is hiermede een spoor geconstrueerd tussen degene waarvan de afvalstoffen afkomstig zijn en de inrichting. Hierdoor is een effectieve controle mogelijk.

Indien bij de sanering van voormalige stortplaatsen (afval gestort vóór 1995) afval vrijkomt dat voor verwijdering wordt afgegeven aan daarvoor bestemde inrichtingen is ASB verschuldigd. Er is niet voorzien in een vrijstelling omdat zo wordt gestimuleerd dat bij sanering van oude stortplaatsen vrijkomende stoffen in belangrijke mate op een andere wijze worden verwijderd dan door deze opnieuw te storten.

Artikel 13, eerste lid, onderdeel b, van de wet geeft aan dat ASB wordt geheven ter zake van de verwijdering van afvalstoffen binnen de inrichting waarin deze zijn ontstaan. In de wet is geen definitie gegeven van het begrip ‘ontstaan’ van afvalstoffen. De wet sluit, op grond van artikel 12, eerste lid, onderdeel a, voor het begrip afvalstoffen aan bij hetgeen daarover is bepaald in de Wet milieubeheer.

Ten aanzien van verplaatsing van afval in het kader van een sanering binnen de afvalverwijderingsinrichting geldt het volgende beleid. Binnen een afvalverwijderingsinrichting wordt een gedeelte van de stortplaats, waar vóór 1 januari 1995 afvalstoffen zonder de heffing van ASB zijn gestort, gesaneerd. De sanering geschiedt door het oude gedeelte af te graven, waarbij de afvalstoffen worden gezeefd en gescheiden in bruikbare stoffen, die een toepassing vinden buiten de stortplaats, en onbruikbaar residu dat weer wordt gestort binnen de inrichting. De afvalstoffen waar het in deze gevallen om gaat zijn afvalstoffen die in het verleden zijn ontstaan en waarvan de houder zich heeft ontdaan door ze aan een stortplaats af te geven. Afvalstoffen die op deze manier zijn verwijderd, blijven afvalstoffen. Dit betekent dat bij bewerkingshandelingen met reeds gestorte afvalstoffen geen nieuwe afvalstoffen ontstaan. Er is geen ASB verschuldigd op grond van artikel 13, eerste lid, onderdeel b, van de wet indien deze afvalstoffen binnen dezelfde inrichting worden gestort. Worden deze afvalstoffen niet binnen dezelfde inrichting gestort, maar ter verwijdering afgegeven aan een andere stortinrichting, dan is afvalstoffenbelasting verschuldigd op grond van artikel 13, eerste lid, onderdeel a, van de wet.

Per 1 januari 2005 is de voorheen bestaande vrijstelling van niet-reinigbare verontreinigde grond vervallen. In verband met het vervallen van deze vrijstelling is voorzien in een overgangsregeling. Voor verontreinigde grond waarvoor vóór 1 januari 2005 een verklaring van niet-reinigbaarheid bij het SCG is aangevraagd, blijft de vrijstelling gelden. In de gevallen waarin de verklaring pas na 1 januari 2005 wordt afgegeven, gebeurt dat namens de Minister van VROM door Bodem+, een onderdeel van SenterNovem. Voorwaarden voor deze overgangsregeling zijn:

• a. de verklaring van niet-reinigbaarheid is vóór 1 januari 2005 bij het SCG aangevraagd,

• b. de verklaring van niet-reinigbaarheid is vóór 1 juli 2005 verkregen, en

• c. de niet-reinigbare verontreinigde grond is vóór 1 juli 2005 afgegeven aan een afvalverwijderingsinrichting.

Het residu afkomstig van de reiniging van verontreinigde grond wordt beschouwd als niet-reinigbare verontreinigde grond. Hierop is het overgangsrecht ook van toepassing. Dit betekent dat de vrijstelling kan worden toegepast, als vóór 1 januari 2005 voor de te verwachten hoeveelheid reinigingsresidu een aanvraag is ingediend voor een niet-reinigbaarheidsverklaring, die verklaring vóór 1 juli 2005 verkregen is en het reinigingsresidu vóór 1 juli 2005 is afgegeven aan een afvalverwijderingsinrichting.

In verband met de door Bodem+ te volgen procedure dienen grondreinigingsbedrijven die van de overgangsregeling gebruik willen maken, als volgt te handelen.

Het grondreinigingsbedrijf moet vóór 1 januari 2005 een aanvraag voor een niet-reinigbaarheidsverklaring hebben ingediend bij het SCG voor de te verwachten hoeveelheid te produceren reinigingsresidu. Deze schatting is gebaseerd op de hoeveelheid te reinigen grond, die op 31 december 2004 fysiek bij het bedrijf in depot ligt. Om Bodem+ in staat te stellen tijdig een verklaring van niet-reinigbaarheid af te geven, dient het grondreinigingsbedrijf de op 31 december 2004 in voorraad zijnde verontreinigde grond uiterlijk 1 mei 2005 te hebben gereinigd en dient hij vóór die datum de aanvullende gegevens betrekking hebbende op het daadwerkelijk geproduceerde reinigingsresidu te hebben ingediend bij Bodem+. Indien dan aan alle voorwaarden is voldaan, zal Bodem+ vóór 1 juli 2005 de verklaring van niet-reinigbaarheid kunnen afgeven en dient belanghebbende er vervolgens zorg voor te dragen dat de partij grondreinigingsresidu vóór 1 juli 2005 is afgegeven aan een afvalverwijderingsinrichting.

In artikel 18, eerste lid, onderdeel a, van de wet is het tarief voor het storten van afvalstoffen opgenomen. Voor het verbranden van afvalstoffen geldt een nihiltarief (artikel 18, eerste lid, onderdeel b, van de wet). In artikel 18, tweede lid, onderdelen a tot en met f, van de wet, zijn afvalstoffen genoemd waarvoor een laag tarief geldt als deze afvalstoffen worden gestort. In de onderdelen hierna wordt hier nader op ingegaan.

Een motivering voor een differentiatie naar gelang van de soort afval moet gevonden worden in het belang van het bevorderen van andere verwijderingsopties. Afval dat hergebruikt kan worden of afval waarvan het ontstaan zoveel mogelijk moet worden voorkomen, kan hoger belast worden dan afval dat zich uitsluitend voor stort leent.

Het tarief bedraagt op grond van artikel 18, eerste lid, onderdeel b, van de wet in geval van het verbranden van afvalstoffen nihil. Er is gekozen voor een nihiltarief omdat enerzijds verbranden als milieuvriendelijker wordt beschouwd dan storten en anderzijds omdat verbranden gemiddeld veel duurder is dan storten. In tegenstelling tot een vrijstelling past een nihiltarief bovendien in de systematiek van de wet waarbij verwijdering – als onderscheiden van preventie en hergebruik – onder de ASB valt. De ASB heeft vanuit milieuhygiënisch oogpunt vooral de functie van financieel signaal. Het signaal dat ook het verbranden moet worden verminderd ten gunste van preventie en hergebruik blijft door een nihil tarief ten principale gehandhaafd. Indien daaraan in een later stadium behoefte zou ontstaan, kan alsnog een materieel tarief voor het verbranden worden ingevoerd zonder dat daartoe de systematiek van de regeling behoeft te worden aangepast.

Artikel 18, tweede lid, van de wet geeft aan voor welke stoffen het verlaagde tarief van toepassing is. Het betreft:

• a. de categorieën 17 en 21 van het Bssa (shredder en straalgrit);

• b. gevaarlijke afvalstoffen;

• c. afvalstoffen met een volumieke massa van meer dan 1100 kg per kubieke meter;

• d. afvalstromen die bij ministeriële regeling zijn aangewezen als monostromen.

Deze afvalstoffen worden in de volgende onderdelen toegelicht.

In de artikelen 5a tot en met 5e van het uitvoeringsbesluit zijn voorwaarden gesteld met betrekking tot de toepassing van het lage tarief voor afvalstoffen met een volumieke massa van meer dan 1100 kilogram per kubieke meter.

In artikel 5d is aangegeven welke verklaringen de aanbieder van de afvalstoffen moet overleggen om in aanmerking te komen voor het lage tarief.

• – De aanbieder van de afvalstoffen overhandigt aan de houder van de inrichting voorafgaande aan de aanvoer een lijst van de door hem gebruikte containers, kipwagens of vaartuigen met hun inhoud en registratienummer (artikel 5d, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit).

• – De aanbieder van afvalstoffen in big bags stelt voorafgaand aan de aanvoer van de afvalstoffen de houder van de inrichting in kennis van de aanvoer van afvalstoffen in big bags en geeft daarbij aan het aantal big bags en de inhoud per big bag (artikel 5d, derde lid, van het uitvoeringsbesluit).

In artikel 5d van het uitvoeringsbesluit is met ingang van 1 januari 2005 een nieuw tweede lid opgenomen. Hierin is bepaald dat de aanbieder van afvalstoffen met een container, een laadbak of een laadruimte waarvan de inhoud door een geaccrediteerd laboratorium is vastgesteld, een gewaarmerkte kopie van dit rapport aan de houder van de inrichting dient te verstrekken. Deze gewaarmerkte kopie bevat het unieke registratienummer en moet, evenals de lijst van de door de aanbieder van afvalstoffen gebruikte containers, kipwagens of vaartuigen, worden verstrekt voorafgaand aan de aanvoer van die afvalstoffen.

Op grond van artikel 18, tweede lid, onderdeel d, van de wet geldt het verlaagde tarief voor afvalstoffen die bij ministeriële regeling zijn aangewezen (zogenoemde monostromen). Het gaat hierbij om afvalstoffen die niet brandbaar zijn, die niet kunnen worden hergebruikt en die niet vermengd zijn met andere afvalstoffen. Voorts is de afkomst van de afvalstoffen traceerbaar omdat zij rechtstreeks van de producent afkomstig zijn en onder een apart administratienummer worden aangeboden. Het gaat in deze vangnetbepaling bijvoorbeeld om stoffen die – als gevolg van de vorm waarin zij bij de stortplaats worden aangeboden – niet kunnen voldoen aan het vereiste dat de volumieke massa groter is dan 1100 kg. Dit kan gebeuren op grond van vervoersvoorschriften (de container mag met het oog op de verkeersveiligheid niet volgeladen worden) of omdat door de vorm van de afvalstoffen het niet mogelijk is het volume van de container optimaal te benutten. Het gaat bij deze partijen om monostromen die bij ministeriële regeling van onze ministers zijn aangemerkt als niet herbruikbaar en niet brandbaar. In de uitvoeringsregeling zijn nadere voorwaarden met betrekking tot certificering en controle van de aangeboden afvalstoffen gesteld. De in de uitvoeringsregeling opgenomen stoffen worden regelmatig opnieuw getoetst met het oog op technische ontwikkelingen die in de toekomst hergebruik mogelijk maken.

In artikel 5c van de uitvoeringsregeling zijn de volgende monostromen aangewezen:

• – residuen afkomstig van vertical technology (VERTEC) voor het reinigen van zuiveringsslib;

• – regeneratiezandstof dat vrijkomt bij het stralen van voorwerpen of bij het vervaardigen van zandvormen in het productieproces van aluminium- en ijzergieterijen;

• – anorganische residuen van de destillatie of ontwatering van verontreinigd boorgruis. Deze bepaling ziet zowel op oliehoudend boorgruis als op waterhoudend boorgruis;

• – residuen van zuivering in een afvalwaterbehandelingsinstallatie van afvalwater afkomstig van de rookgasontzwaveling van een kolengestookte elektriciteitscentrale. Het gaat bij deze afvalstof, die ABI-slib wordt genoemd, om de afvalstof met de Eural-code 10 01 21, en

• – residuen afkomstig van installaties voor het verbranden van specifiek ziekenhuisafval (als bedoeld in het Baga).

Op grond van artikel 5a van de uitvoeringsregeling is het verlaagde tarief slechts van toepassing indien de aanbieder van de afvalstoffen aan de houder van een inrichting een ondertekende verklaring afgeeft waarin de hoeveelheid aangeboden afvalstoffen en het productieproces waarvan de afvalstoffen afkomstig zijn worden aangegeven. Indien de afvalstoffen niet worden aangeboden door de producent, wordt de verklaring zowel door de producent als door de vervoerder ondertekend. In gevolge artikel 5b, eerste lid, van de uitvoeringsregeling dient de administratie van de houder van de inrichting zodanig te zijn ingericht dat daarin op overzichtelijke wijze de gegevens zijn opgenomen met betrekking tot:

• a. de aanbieders van de aangeboden partij afvalstoffen;

• b. het gewicht per partij afval;

• c. de verklaring.

Afzonderlijk afgegeven asbest wordt belast overeenkomstig de normale regeling. Dit houdt in dat indien asbest wordt aangemerkt als een gevaarlijke afvalstof als bedoeld in artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer, het lage tarief van de ASB van toepassing is. Voor de kwalificatie ‘gevaarlijke afvalstof’ verwijst de Wet milieubeheer naar de Eural. In de Eural is geregeld welke afvalstoffen als gevaarlijke afvalstof kwalificeren.

De in/uitmethode is opgenomen in artikel 18b van de wet. Artikel 18b, eerste lid, van de wet bepaalt dat de ASB op verzoek wordt teruggegeven voor stoffen, preparaten en andere producten die de inrichting, al dan niet na nuttige toepassing, verlaten. Uit de keuze voor de woorden ‘teruggaaf van belasting verleend’ is op te maken dat het moet gaan om ASB die eerst is betaald terzake van de afgifte van de stoffen, preparaten en andere producten aan de inrichting. De teruggaaf van de ASB wordt uitsluitend verleend aan degene die beschikt over een door de inspecteur afgegeven vergunning, waarin nadere voorwaarden kunnen worden gesteld ter vaststelling van de betrokken hoeveelheid stoffen, preparaten en andere producten terzake waarvan teruggaaf wordt gevraagd. In de vergunning kan de inspecteur nadere voorwaarden stellen met betrekking tot de administratie, het volgen van de afvalstromen, de gewichtsbepaling van de afvalstoffen, alsmede met betrekking tot de bescheiden die bij het verzoek om teruggaaf dienen te worden overgelegd. Voor de toepassing van de in/uitmethode kan de inspecteur per inrichting en per stof, preparaat of ander product een factor vaststellen waarmee het gewicht wordt vermenigvuldigd ten behoeve van de berekening van het terug te geven bedrag aan ASB.

De wet voorziet niet in teruggaaf voor percolaat en stortgas dat de stortplaats weer verlaat, omdat het niet mogelijk is bij deze ‘producten’ een corresponderende partij afval aan te wijzen waarover ASB is voldaan.

De toepassing van het verhoudingsgetal is opgenomen in artikel 18b, derde en vierde lid, van de wet. Stortinrichtingen die naast stortactiviteiten ook be- en verwerkingsactiviteiten verrichten zijn door de in/uitmethode als bedoeld in artikel 18b, eerste en tweede lid, van de wet in het nadeel ten opzichte van gewone recyclingbedrijven. Dit uit zich met name in de voorfinanciering van de ASB. Om deze nadelige effecten zoveel mogelijk op te heffen, staat als alternatief voor de in/uitmethode, voor belastingplichtigen die aan een aantal voorwaarden voldoen, de mogelijkheid open voor afvalstromen waarvan bekend is dat zij na bewerking of verwerking de inrichting weer geheel of gedeeltelijk verlaten, aangifte te doen op basis van een verhoudingsgetal.

Het verhoudingsgetal geldt per afvalstroom en per bewerking en mag uitsluitend worden toegepast indien de inspecteur heeft ingestemd met een daartoe strekkend verzoek. Indien dat niet het geval is, of indien afwijzend wordt beslist omdat bijvoorbeeld de administratie naar het oordeel van de inspecteur niet aan de voorwaarden voldoet, kan de in/uitmethode van toepassing zijn. Hiervoor wordt verwezen naar onderdeel Teruggaaf in-/ uitmethode.

Het verhoudingsgetal is gebaseerd op de ervaringscijfers van de periode die voorafgaat aan de maand waarover aangifte moet worden gedaan en wordt aan het eind van het jaar gecorrigeerd voor de werkelijke cijfers. Dit is geregeld door het samenstel van regels in artikel 18b van de wet. Dit samenstel van regels maakt het mogelijk dat, ter vermindering van het financieringsnadeel, door middel van toepassing van een verhoudingsgetal op voorlopige wijze rekening wordt gehouden met de situatie waarin een deel van de afvalstoffen die de inrichting worden binnengebracht, deze – al dan niet na een bewerking te hebben ondergaan – weer verlaten. Na afloop van het kalenderjaar moet dan alsnog worden afgerekend. Met de verwijzing in het vierde lid van artikel 18b van de wet naar het eerste lid van dat artikel wordt geregeld dat, als onderdeel van de in/uit-methode, na afloop van het kalenderjaar herberekening plaatsvindt aan de hand van de werkelijke cijfers.

Bij bepaalde discontinue productieprocessen kan de strikte toepassing van het verhoudingsgetal echter wel tot een zeker financieringsnadeel leiden, omdat bij de toepassing daarvan de herrekening op basis van de werkelijke cijfers moet plaatsvinden na afloop van het kalenderjaar. Bij deze productieprocessen zullen niet alle afvalstromen die in enig kalenderjaar in de heffing van de ASB zijn betrokken ook in datzelfde kalenderjaar de stortplaats weer verlaten in een andere verschijningsvorm of in de vorm van een ander product.

Gelet op het vorenstaande is goedgekeurd dat bij de vaststelling van de definitieve afrekening in voorkomend geval rekening wordt gehouden met de mogelijke vorming van voorraad op de stortplaats. In dat geval kan die afrekening worden verschoven naar het moment waarop de in enig jaar op de inrichting aangeboden en in de heffing van de ASB betrokken afvalstromen de inrichting in de een of andere vorm hebben verlaten. Rekeninghoudend met de feiten en omstandigheden zoals die zich in de praktijk zullen voordoen, levert de Belastingdienst met betrekking tot de toepassing van deze goedkeuring zoveel mogelijk maatwerk.

Deze methode mag uitsluitend worden toegepast indien de inspecteur heeft ingestemd met een daartoe strekkend verzoek overeenkomstig artikel 6 van het uitvoeringsbesluit. Op grond van artikel 6 van de uitvoeringsregeling willigt de inspecteur het verzoek in indien hij heeft geconstateerd dat aan door hem aan de administratie en de interne controle op de stortplaats te stellen voorwaarden wordt voldaan.

De inspecteur beslist op het verzoek bij een voor bezwaar vatbare beschikking.

In artikel 18c van de wet is een bepaling opgenomen die erin voorziet dat op verzoek teruggaaf wordt verleend van de ASB die is betaald ter zake van de afgifte van afvalstoffen ter definitieve verwijdering, voor zover de belastingplichtige van de aanbieder van de afvalstoffen geen betaling ontvangt. In artikel 6a van het uitvoeringsbesluit worden nadere regels gesteld met betrekking tot de indiening van het verzoek en de wijze waarop kan worden aangetoond dat aan de voorwaarden voor teruggaaf wordt voldaan. Deze regels houden in dat ingeval tegelijkertijd een verzoek om teruggaaf is gedaan op grond van artikel 29 van de wet OB, teruggaaf wordt verleend voorzover ter zake van de vorderingen teruggaaf van omzetbelasting wordt verleend.

In de situatie dat een provincie of gemeente op grond van artikel 122 van de Provinciewet respectievelijk artikel 125 van de Gemeentewet juncto artikel 5:21 van de Algemene wet bestuursrecht en artikel 18.2 van de Wet milieubeheer in verband met milieurisico’s bestuursdwang uitoefent en daarbij genoodzaakt is voor de verwijdering van afvalstoffen van derden zorg te dragen en deze te brengen naar een stortplaats ter verwijdering, komen de stortkosten, waaronder ook de ASB, voor rekening van de provincie of gemeente. Op grond van artikel 5:25 van de Algemene wet bestuursrecht kan de provincie of gemeente de kosten van de bestuursdwang (inclusief de ASB) verhalen op de overtreder. Het komt echter voor dat de kosten van de bestuursdwang feitelijk niet zijn te verhalen op de overtreder bijvoorbeeld omdat deze failliet is. Op dit moment biedt de Wet milieubeheer nog niet de mogelijkheid om vooraf bij de afgifte van de milieuvergunning een zekerheidstelling te verlangen en de kosten die voortvloeien uit de uitoefening van bestuursdwang hierop te verhalen.

Gelet op doel en strekking van de betrokken bepalingen in de wet, welke bepalingen uiteindelijk vooral ten doel hebben de ASB te laten betalen door degene die de vervuiling veroorzaakt heeft en voorts om lagere overheden tegemoet te komen in hun milieubeleid, is goedgekeurd dat per 1 januari 2000 aan provincies of gemeenten op verzoek teruggaaf van ASB wordt verleend die aan de provincie of gemeente in rekening is gebracht door de houder van de inrichting ter zake van de afgifte van afvalstoffen ter definitieve verwijdering aan die inrichting, indien en voor zover de kosten niet zijn te verhalen op de overtreder. Aan de teruggaaf zijn de volgende voorwaarden verbonden:

• 1. Er moet sprake zijn van de uitoefening van bestuursdwang in de hierboven bedoelde zin door het bevoegd gezag van een provincie of gemeente ter zake waarvan afvalstoffen ter definitieve verwijdering worden afgegeven aan een inrichting.

• 2. De afvalstoffen moeten apart worden aangeboden aan de inrichting en uit de administratie van de provincie of gemeente moet de herkomst van de aangeboden afvalstoffen blijken.

• 3. De kosten van de uitoefening bestuursdwang, hieronder begrepen de stortkosten, ASB en de overige kosten die direct met de verwijdering van de afvalstoffen samenhangen, zijn (blijvend) niet of niet in het geheel te verhalen op de overtreder (bijv. faillissement). Om te bepalen of de kosten niet verhaald kunnen worden, kan aansluiting worden gezocht bij artikel 29 van de wet OB. Indien de kosten voor een deel op de overtreder kunnen worden verhaald, dan wordt teruggaaf van ASB verleend naar evenredigheid van het deel van de kosten dat niet verhaalbaar is.

• 4. Het storten van het afval op de desbetreffende stortplaats is in lijn met het rijksafvalstoffenbeleid, vast te stellen door bijvoorbeeld de Regionale Inspectie Milieuhygiëne in de regio, waarin de stortplaats is gelegen.

• 5. Het verzoek moet worden ingediend bij de inspecteur van de belastingplichtige (inrichting). Bij het verzoek moet de provincie of gemeente een afschrift van de afrekening van de stortinrichting voegen met separate vermelding van het bedrag dat aan ASB is betaald en de overige bescheiden waaruit blijkt dat zich een situatie voordoet waarop de onderhavige regeling betrekking heeft.

Wanneer de Wet milieubeheer de mogelijkheid opent om een zekerheidstelling te verlangen bij de afgifte van de milieuvergunning zal deze teruggaafregeling nader worden bezien. De regeling is in werking getreden per 1 januari 2000.

Op grond van artikel 20, eerste lid, onderdeel a, van de wet worden onder kolen verstaan de producten van GN-codes 2701, 2702 en 2704. GN-code 2701 omvat naast steenkool: briketten, eierkolen en dergelijke van steenkool vervaardigde vaste brandstoffen. GN-code 2702 omvat bruinkool, ook indien geperst, andere dan git. GN-code 2704 omvat cokes en halfcokes, van steenkool, van bruinkool of van turf, ook indien geperst, en retortenkool.

In artikel 20, eerste lid, onderdeel b, van de wet wordt brandstof omschreven als een stof – met inbegrip van alle daaraan toegevoegde stoffen – dienende voor verbranding met het doel de daarbij ontstane energie te benutten, bij welke verbranding verontreinigende stoffen in de buitenlucht kunnen geraken.

Dit begrip brandstof is ontleend aan de Wet inzake de luchtverontreiniging. Het begrip brandstof moet ruim worden uitgelegd. De wetgever heeft gekozen voor een duidelijke definitie hoezeer die ook afwijkt van wat naar maatschappelijke opvattingen of volgens het spraakgebruik onder brandstof wordt verstaan. Niet alleen stoffen die in het economische verkeer als brandstof worden verhandeld en stoffen die naar maatschappelijke opvattingen of volgens het spraakgebruik als brandstof worden beschouwd behoren daartoe, maar ook restproducten. Doorslaggevend om voor de toepassing van de wet als brandstof te worden aangemerkt is de feitelijke omstandigheid dat de stof wordt verbrand en dat de bij de verbranding vrijkomende energie wordt benut. Het is daarbij niet van belang of de benutting van de energie het hoofddoel van de verbranding is of een nevendoelstelling, evenmin de omstandigheid dat er speciale voorzieningen moeten worden getroffen om de stof te kunnen verbranden (HR, 27 november 1996, 31 409).

Afleveren is in artikel 20, eerste lid, onderdeel c, van de wet omschreven als het aan de voorraad onttrekken door een leverancier in verband met de afgifte aan of verzending naar een afnemer.

In artikel 20, eerste lid, onderdeel d, van de wet is gebruiken omschreven als het aanwenden als brandstof.

Onder duaal gebruik wordt verstaan het aanwenden van kolen zowel als verwarmingsbrandstof als voor andere doeleinden dan als motor- of verwarmingsbrandstof. Daarmee wordt bedoeld, die aanwending van kolen, waarin de kolen naast de functie als brandstof ook één of meer andere functies hebben. Het gebruik van kolen voor chemische reductie en metallurgische procédés wordt als duaal gebruik beschouwd. Als duaal gebruik worden niet aangemerkt situaties waarbij uitsluitend een restproduct van verbranding van kolen (bijvoorbeeld CO₂) nuttig wordt toegepast en de kolen zelf alleen als brandstof worden gebruikt.

Op grond van artikel 25, tweede lid, van de wet bedraagt het tarief nihil voor kolen die worden afgeleverd met een buiten Nederland gelegen bestemming. Voorwaarde is dat kan worden aangetoond dat de kolen in verband met de aflevering buiten Nederland zijn gebracht.

In artikel 25, eerste lid, van de wet is het tarief vastgesteld op een vast bedrag per ton ongeacht de energie-inhoud. In artikel 25, derde lid, van de wet, is echter de mogelijkheid opgenomen dat op verzoek van belastingplichtige de belasting niet wordt geheven per kilogram, maar per eenheid brandstof uitgedrukt in zowel energie-inhoud als CO₂-emissie bij verbranding van kolen. In het vierde lid van genoemd artikel is een tarief opgenomen gebaseerd op werkelijke energie-inhoud en CO₂-emissie.

Indien belastingplichtigen kiezen voor deze mogelijkheid dienen zij op grond van artikel 6b van het uitvoeringsbesluit onder meer hun administratie zodanig in te richten dat voor elke partij kolen de energie-inhoud en het koolstofgehalte worden vastgelegd. Met behulp van deze gegevens kan de verschuldigde BSB worden berekend. Belastingplichtigen die voor deze mogelijkheid kiezen, dienen hierbij een bestendige gedragslijn te volgen. De gemaakte keuze geldt tot wederopzegging door belanghebbende doch ten minste voor vijf jaren. Een hernieuwd verzoek kan eerst vijf jaren na die wederopzegging worden ingewilligd.

Artikel 26, eerste lid, van de wet voorziet in een vrijstelling van BSB, indien kolen worden gebruikt om elektriciteit op te wekken in een installatie met een elektrisch rendement van minimaal 30%. Indien de kolen door de belastingplichtige rechtstreeks worden geleverd aan de producent van elektriciteit kunnen de kolen met toepassing van een vrijstelling worden geleverd. Indien de gebruiker zelf als belastingplichtige wordt aangemerkt omdat hij bijvoorbeeld zelf de kolen binnen Nederland heeft gebracht, kan de vrijstelling door de gebruiker zelf worden toegepast. In artikel 26, tweede lid, van de wet is aangegeven welke installatie wordt beschouwd als een installatie met een elektrisch rendement van minimaal 30%. Het rendement wordt gelijkgesteld aan een maximaal gemiddeld gebruik van 12 megajoule per opgewekt kWh.

In artikel 26, derde lid, van de wet is voorzien in een vrijstelling van brandstoffenbelasting voor het duaal gebruik van kolen.

Op grond van artikel 26, vierde lid, van de wet zijn in artikel 6c van het uitvoeringsbesluit voorwaarden en beperkingen opgenomen voor het verlenen van de vrijstelling voor opwekking van elektriciteit en voor duaal gebruik.

In het eerste lid van artikel 6c van het uitvoeringsbesluit is bepaald dat degene die de kolen gebruikt een verklaring aan de leverancier van de kolen moet overleggen waaruit blijkt dat hij de kolen voor deelektriciteitsopwekking gebruikt.

Er wordt geen vrijstelling verleend indien de kolen worden gebruikt in een installatie voor het opwekken van elektriciteit met een elektrisch vermogen van minder dan 60 kW (artikel 6c, tweede lid van het uitvoeringsbesluit).

In het derde lid van artikel 6c van het uitvoeringsbesluit is bepaald, dat degene die de kolen gebruikt een verklaring aan de leverancier van de kolen moet overleggen waaruit blijkt dat hij de kolen voor voor duaal gebruik aanwendt.

Daarnaast worden op grond van artikel 6c, vierde lid, van het uitvoeringsbesluit administratieve verplichtingen opgelegd aan de gebruiker van de kolen die in aanmerking komt voor een van de vrijstellingen.

Het vijfde lid, van artikel 6c, van het uitvoeringsbesluit geeft aan dat deze verplichtingen ook gelden ingeval de belastingplichtige zelf de kolen gebruikt.

Op grond van artikel 26, vijfde lid, van de wet zijn nadere regels gesteld aan de uitvoering van de vrijstelling. De in artikel 6c, eerste en derde lid, van het uitvoeringsbesluit genoemde verklaring, dient op grond van artikel 7b van de uitvoeringsregeling te zijn ondertekend. De verklaring dient de volgende gegevens te bevatten:

• a. dagtekening

• b. naam en adres van de verbruiker;

• c. naam en adres van de leverancier;

• d. de hoeveelheid kolen waarvoor vrijstelling wordt verzocht;

• e. het kalenderjaar waarop de verklaring betrekking heeft.

In artikel 27, eerste lid, van de wet is de teruggaafmogelijkheid opgenomen voor de aanwending van kolen anders dan als brandstof of voor duaal gebruik. In artikel 27, tweede lid, van de wet is de teruggaafmogelijkheid opgenomen voor de aflevering of het brengen van kolen buiten Nederland.

Artikel 28, eerste lid, van de wet voorziet in de mogelijkheid op verzoek teruggaaf van BSB te verlenen voor kolen die worden gebruikt om elektriciteit op te wekken in een installatie met een elektrisch rendement van minimaal 30% als bedoeld in artikel 26 van de wet. Deze teruggaafmogelijkheid is in de wet opgenomen voor die situaties waarin de in artikel 26 van de wet opgenomen vrijstelling (zie onderdeel Vrijstelling voor elektriciteitsopwekking) niet kan worden toegepast omdat bijvoorbeeld de kolen niet door de belastingplichtige voor de BSB rechtstreeks worden geleverd aan de producent van elektriciteit, maar via één of meer tussenschakels. Belanghebbende kan dan met toepassing van artikel 28 een verzoek om teruggaaf indienen voor de hem doorberekende BSB. Voor deze gevallen voorziet artikel 28, eerste lid, van de wet in een teruggaafregeling. Evenals bij de in artikel 26 van de wet opgenomen vrijstelling geldt op grond van artikel 7b, vijfde lid, van het uitvoeringsbesluit dat installaties voor het opwekken van elektriciteit – zowel WKK als niet-WKK – met een vermogen van minder dan 60 kW niet voor de teruggaaf in aanmerking komen.

In artikel 28, tweede lid, van de wet is aangegeven dat de teruggaaf wordt verleend aan de verbruiker van de brandstof.

Op grond van artikel 28, derde lid, van de wet zijn in artikel 7b van het uitvoeringsbesluit de voorwaarden en beperkingen opgenomen waaronder de teruggaaf wordt verleend.

In artikel 7b, eerste lid, van het uitvoeringsbesluit is aangegeven, dat het tijdvak waarover de teruggaaf wordt verleend het kalenderkwartaal is. De inspecteur kan op verzoek een ander tijdvak aanwijzen.

Het verzoek om teruggaaf kan worden gedaan binnen dertien weken na het einde van het in het eerste lid bedoelde tijdvak waarin de brandstoffen zijn gebruikt om elektriciteit op te wekken (artikel 7b, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit).

In artikel 7b, derde lid, van het uitvoeringsbesluit worden ten behoeve van de controle nadere voorwaarden gesteld met betrekking tot de informatieverstrekking en de administratie van degene die om teruggaaf verzoekt. Zo dient bij de aanvraag voor de teruggaaf de aankoopfactuur van de kolen te worden overgelegd. Aan de hand van de factuur kan de inspecteur afleiden of de kolen in de heffing van de BSB zijn betrokken. Tevens moet de administratie voldoen aan de voorwaarden, gesteld in artikel 8 van de uitvoeringsregeling.

Artikel 28, vierde lid, van de wet geeft aan dat artikel 27, derde tot en met vijfde lid en zevende lid, van de wet van overeenkomstige toepassing zijn.

In artikel 27, derde tot en met vijfde lid, van de wet is aangegeven dat de inspecteur binnen acht weken op het verzoek om teruggaaf moet beslissen bij een voor bezwaar vatbare beschikking. Het doel van deze bepaling is het mogelijk maken van een rechtsingang voor de indiener van het teruggaafverzoek.

Indien de inspecteur deze beschikking niet binnen de acht weken kan geven, stelt hij (binnen die termijn) belanghebbende in kennis van de redenen waarom hij de beschikking niet kan afgeven en binnen welke termijn hij dat wel zal doen.

Op grond van artikel 27, zevende lid, van de wet zijn in artikel 8 van de uitvoeringsregeling de voorwaarden opgenomen waaraan de administratie van degene die om teruggaaf van BSB verzoekt moet voldoen. Artikel 8, eerste lid, van de uitvoeringsregeling geeft aan dat de administratie zodanig is ingericht dat daarin op overzichtelijke wijze alle voor de vaststelling van het bedrag van de teruggaaf van belang zijnde gegevens zijn opgenomen.

Artikel 8, tweede lid, van de uitvoeringsregeling, stelt aanvullende voorwaarden aan het verzoek om teruggaaf ingeval kolen worden gebruikt in een installatie voor de opwekking van elektriciteit (artikel 28, eerste lid, van de wet).

Het verzoek dient de volgende gegevens te bevatten:

• a. het tijdvak waarover teruggaaf wordt verzocht;

• b. naam en adres van de verbruiker;

• c. naam en adres van de leverancier;

• d. de hoeveelheid kolen waarvoor teruggaaf wordt verzocht;

• e. de periode van levering van de kolen;

• f. het bedrag aan BSB dat wordt teruggevraagd.