Aanwijzing discriminatie

Afstemming van strafrechtelijk en bestuursrechtelijk anti-discriminatiebeleid binnen het driehoeksoverleg blijft van belang. Zulks met name voor overleg over aansluiting van preventieve gemeentelijke maatregelen en bestuurlijke sancties op de strafrechtelijke mogelijkheden. Hierbij kan worden gedacht aan voorkoming en bestrijding van geweld tegen homoseksuelen en andere minderheidsgroeperingen, horecadiscriminatie, discriminatie in de woningsector en bij sportevenementen. Van belang is hierbij tevens om zicht te hebben op de aard en de omvang van de lokale discriminatieproblematiek. Hiervoor is registratie, met name bij de politie, van discriminatiezaken inclusief de commune delicten gepleegd met een discriminatoire achtergrond, een noodzakelijke voorwaarde.

De politie dient periodiek een lijst van alle discriminatie incidenten te produceren.

Ten behoeve van de ontwikkeling van een uniform beleid binnen het OM en de politie is een goede onderlinge afstemming noodzakelijk. Bij elk (ressorts)parket is een discriminatie-officier van justitie c.q. advocaat-generaal en bij elke politieregio een contactambtenaar discriminatie hiermee belast. Ter ondersteuning van de discriminatie officier c.q. de advocaat-generaal en de contactambtenaar staat voor het OM het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (LECD) ter beschikking en voor de politie het Landelijk Bureau Discriminatiezaken (LBD). Gebleken is dat door dergelijke aanspreekpunten zowel de afstemming tussen politie, justitie en bestuur als het contact met ADB’s wordt bevorderd. Dit komt weer een duidelijk en alert beleid ten goede.

Naast het overleg in de driehoeken onderhoudt het OM contact met en overlegt het daarom minstens twee maal per jaar met de (contactambtenaren bij de) politie en de ADB’s over discriminatie-onderwerpen (bv. over afstemming ten aanzien van een eenduidig registratiesysteem, wijze van aanpak en terugkoppeling van de afdoening van de zaken). Afhankelijk van het soort en de omvang van de regionale discriminatieproblematiek kan dit overleg vaker plaatsvinden, eventueel in de vorm van een casus-overleg.

Hoofdregel is dat bij overtreding van de discriminatiebepalingen altijd een strafrechtelijke reactie volgt (dagvaarding of transactie), indien de zaak zich daarvoor redelijkerwijs technisch leent, gelet op de negatieve werking bij onvoldoende handhaving en de voorbeeldfunctie die van een strafvervolging uitgaat. In beginsel wordt er gedagvaard. Alleen in lichtere zaken kan evenwel eerst een transactie worden aangeboden. In geen geval is eventueel martelaarschap of uitbuiting van de forumfunctie een argument om dagvaarding achterwege te laten.

Slechts bij hoge uitzondering volgt geen strafrechtelijke reactie in zaken die zich daarvoor in beginsel wel lenen. In zo’n geval verdient enige reactie naar de verdachte, bv. een mondelinge of schriftelijke waarschuwing, aanbeveling.

In discriminatiezaken is de opportuniteit van vervolging in beginsel gegeven. Dit brengt mee dat de beslissing tot een (beleids)sepot met grote terughoudendheid dient te worden genomen.

Alle discriminatiezaken dienen zo spoedig mogelijk te worden afgedaan.

Aangevers/ benadeelden worden benaderd zoals voorgeschreven door de zogenoemde Wet Terwee en de Aanwijzing slachtofferzorg. Indien geen strafrechtelijke reactie volgt (sepot), worden aangevers/ benadeelden schriftelijk gemotiveerd op de hoogte gebracht van de beslissing. Aan hen, in wier aanwezigheid de uitlating gedaan is, wordt in beginsel een gesprek aangeboden, waarin zij op de hoogte worden gesteld van de motivering van de beslissing. Alle aangevers/ benadeelden, die rechtstreeks belanghebbenden zijn worden gewezen op de mogelijkheid van beklag.

In de strafmaat en de toonzetting van het requisitoir dient de volstrekte maatschappelijke afwijzing van discriminatie duidelijk naar voren te komen. Mede op basis van de praktijk van de afgelopen jaren bij vervolging van overtredingen van de artikelen 137c e.v. en 429 quater WvSr, zijn in de richtlijn voor strafvordering ‘discriminatiezaken’ (zie hieronder) uitgangspunten voor een requireerbeleid geformuleerd. In gevallen van commune delicten, bijvoorbeeld overtreding van de artikelen 141, 266, 300 en 350 WvSr, dient een discriminatoire achtergrond in het requisitoir te worden benadrukt en als strafverzwarende omstandigheid in de eis te worden betrokken. De eis moet met 25% worden verzwaard.

Het OM draagt – met de inachtneming van de verschillende privacy-aspecten – zorg voor terugkoppeling van de afdoening van zaken naar de politie en de ADB’s in discriminatiezaken. Dit komt de betrokkenheid en het vertrouwen ten goede.

Een strafrechtelijk stadionverbod behoort tot de mogelijkheden. De noodzaak hiervan is echter minder aanwezig nu de civiele uitsluiting een minstens zo effectief middel is gebleken. De civiele uitsluiting is geregeld in de Aanwijzing bestrijding van voetbalvandalisme - en geweld (reg. nr. 1999A009). De KNVB sluit iedere persoon, omtrent wie de officier van justitie strafrechtelijke informatie heeft verstrekt van het bezoek aan voetbalstadions uit. Een dergelijke uitsluiting kan voor alle voetbalterreinen in Nederland gelden. De noodzaak van een strafrechtelijke uitsluiting van stadionbezoek is daarom minder aanwezig dan voorheen het geval was, omdat een snelle, consequent toegepaste en langdurige civiele uitsluiting als een minstens zo effectief middel moet worden gezien in de strijd tegen voetbalvandalisme.

De Drank- en Horecawet en het daarop stoelende Besluit eisen zedelijk gedrag 1999 (artikelen 5 en 31 Drank- en Horecawet jo. artikel 4, lid 1, aanhef, jo. lid 1, onder c van genoemd besluit) bieden de mogelijkheid om de horecavergunning te weigeren respectievelijk in te trekken, wanneer de vergunninghouder binnen een periode van vijf jaar meer dan één maal onherroepelijk is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke geldboete van € 500 of meer of tot een andere hoofdstraf als bedoeld in artikel 9, lid 1, onder a, van het Wetboek van Strafrecht wegens dan wel mede wegens overtreding van artikel 137c Sr tot en met 137g Sr of 429quater Sr. In artikel 4, lid 2, van genoemd besluit wordt betaling van een transactie van meer dan € 375 hiermee gelijkgesteld. In artikel 4, lid 3, van het besluit staat tevens dat met een veroordeling tot een onvoorwaardelijke geldboete van € 500 of meer als bedoeld in het eerste lid wordt gelijkgesteld een bevel tot tenuitvoerlegging van een zodanige voorwaardelijke straf. In voorkomende gevallen dient met deze mogelijkheid – met name die van intrekking van de vergunning – rekening te worden gehouden bij de eis ter terechtzitting.

Tevens dienen over de toepassing van genoemd besluit met het bestuur afspraken te worden gemaakt. Zie verder: de richtlijn voor strafvordering ‘discriminatie’ (reg. nr. 1999R007).