Aanwijzing verkeersongevallen

Deze aanwijzing past binnen het geheel van beleidsregels van het OM over afhandeling van verkeersongevallen, te weten:

• – Richtlijn voor strafvordering verkeersongevallen;

• – Aanwijzing informatieverstrekking verkeersongevallen;

• – Aanwijzing verlaten plaats ongeval (art. 7 WVW 1994);

• – Richtlijn voor strafvordering verlaten plaats ongeval.

De politieambtenaar dient indien mogelijk bij ieder verkeersongeval waarvoor zijn assistentie is ingeroepen door middel van een ademtest te controleren of bij de betrokken bestuurders sprake is van mogelijk strafbaar gebruik van alcohol.

• Verkeersongeval: Een gebeurtenis op een voor het rij- en ander verkeer openstaande weg, die verband houdt met het verkeer tengevolge waarvan schade is ontstaan en/of ten gevolge waarvan één of meerdere weggebruikers zijn overleden en/of gewond geraakt met uitzondering van een gebeurtenis waarbij uitsluitend voetgangers zijn betrokken. Onder voetgangers wordt niet verstaan personen die zich voortbewegen met een hulpmiddel zoals rollerskates en skateboards.

  (NB: art. 5, 6 en 7 WVW 1994 zaken kunnen ook buiten de weg zijn gepleegd).

• Kenmerkenmelding: een melding met niet tot personen herleidbare primaire kenmerken van een verkeersongeval aan het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat Generaal Rijkswaterstaat (DGR).

• Proces-verbaal: Ambtelijk verslag, zoals bedoeld in artikel 152 en 153 Wetboek van strafvordering (WvSv) opgemaakt ten behoeve van een mogelijke strafrechtelijke vervolging door het OM.

• Lichte schade (UMS-): Blik- en krasschade; uitsluitend materiële schade waarbij het voertuig zijn weg zonder gevaar voor het overige verkeer kan vervolgen.

• Meer dan lichte schade (UMS+): Uitsluitend materiële schade waarbij het voertuig zijn weg niet zonder gevaar voor het overige verkeer kan vervolgen.

• Licht letsel: Bijvoorbeeld: een blauw oog, bloedneus, tand door de lip, lichte kneuzingen, lichte ontvellingen, bloeduitstortingen, lichte snijwonden, verstuikingen en een lichte shock. Kortom: letsel waarvoor in de regel geen medische hulp hoeft te worden ingeroepen.

• Meer dan licht letsel: Letsel voor de behandeling waarvan hulp van een arts of medisch specialist dient te worden ingeroepen, zoals wonden waarvoor hechtingen nodig zijn, een hersenschudding, zwaardere kneuzingen of ontvellingen, schade aan het gebit en wonden die littekens in het gezicht tot gevolg kunnen hebben. Er is geen sprake van ziekenhuisopname. Het betreft letsel dat niet valt onder zwaar lichamelijk letsel zoals begrepen in art. 82 Wetboek van Strafrecht (Sr).

• Zwaar lichamelijk letsel: Hetgeen in art. 82 Sr. onder zwaar lichamelijk letsel wordt begrepen, alsmede letsel dat in normaal spraakgebruik als zodanig wordt aangeduid. Van belang zijn daarbij de aard van het letsel, de eventuele noodzaak en aard van medisch ingrijpen en het uitzicht op (volledig) herstel2 .

In deze aanwijzing ten behoeve van vervolging door het OM wordt aan de politie kenbaar gemaakt in welke gevallen proces-verbaal wordt opgemaakt. In de hierna onder par 3.3.1. t/m 3.3.5. genoemde gevallen wordt proces-verbaal opgemaakt.3

Indien geen proces-verbaal wordt opgemaakt, maar wel een politieambtenaar ter plaatse van het ongeval aanwezig is geweest, is het raadzaam om een mutatie op te maken over de schade en het letsel, waarin zodanig gegevens zijn vastgelegd dat daarop op een later tijdstip nl. ten behoeve van een eventuele schadeafwikkeling een beroep kan worden gedaan. E.e.a. bevordert de civielrechtelijke afwikkeling van de schade ten behoeve van het slachtoffer.

Indien op de plaats van een verkeersongeval wordt getwijfeld of ter zake van het ongeval proces-verbaal moet worden opgemaakt, wordt het sporenonderzoek, alsmede het verhoren van de betrokkenen en eventuele getuigen zo veel mogelijk afgerond. Dit om te voorkomen dat gegevens die nodig zijn voor de eventuele verdere afwikkeling van het ongeval, verloren gaan. De politieambtenaar informeert de betrokkenen voor zover mogelijk over de verdere afwikkeling van het verkeersongeval. Hierbij onthoudt hij zich van inhoudelijke uitspraken over de vervolging in de strafzaak aan nabestaanden of slachtoffers. Dit is specifiek aan het OM voorbehouden.

De politieambtenaar zal in geval van twijfel of sprake is van een proces-verbaalwaardige situatie aan een aanrijdingselecteur moeten rapporteren. Per politieregio dienen één of meer opsporingsambtenaren als aanrijdingselecteur te zijn aangewezen die dergelijke rapporten beoordelen. Zij beslissen op basis van de rapportage of het gedrag van de verdachte proces-verbaal waardig is. Hierbij wordt zo nodig overleg gevoerd met het OM.

Hoge eisen moeten worden gesteld aan het veiligstellen van sporen en de kwaliteit van het opsporingsonderzoek door de politie (zie de bijlage ‘De Opsporing’). Als sprake is van doden of gewonden zal de politie een proces-verbaal opmaken dat voorziet in een mogelijke vervolging op grond van artikel 6 WVW 1994 of artikel 287 Sr, tenzij de aanrijdingselecteur na overleg met het OM meent dat daarvan kan worden afgezien. In dat geval wordt in het proces-verbaal vermeld met wie wanneer is gesproken en wat de redenen zijn om af te zien van een proces-verbaal ex artikel 6 WVW 1994.

Voor de waarheidsvinding is ondermeer het volgende van belang:

• • Onder omstandigheden kunnen in een blackbox opgeslagen gegevens opheldering geven over de kort voor het ernstige verkeersongeval gereden snelheid, vooral in die gevallen waarbij remsporen, getuigen of ernstige voertuigvervormingen ontbreken.5

Naast de eigen verklaring van het slachtoffer over aard en duur van het lichamelijk letsel is de bewijswaarde van de medische verklaring bij artikel 6 WVW 1994 zaken essentieel. Het is van belang om het slachtoffer tijdens het verhoor direct te vragen om toestemming tot gebruik van medische gegevens.

De rapportage/medische verklaring dient tenminste aan de volgende eisen te voldoen.

• • vermelding van datum en tijdstip waarop de arts het slachtoffer/de gewonde heeft onderzocht;

• • een gedetailleerde/exacte beschrijving van het/de waargenomen letsel(s); e.e.a. in een leesbaar handschrift en in voor de medische leek begrijpelijk Nederlands. Medisch jargon en termen in het Latijn mogen ook, doch behoeven uitleg;

• • een duidelijke omschrijving van de (eventuele) medische ingrepen die hebben plaatsgevonden (aantal hechtingen, operaties, reanimatie e.d.);

• • de duur van de herstelperiode of een reële schatting/prognose;

• • een prognose over al dan niet volledig herstel en/of de suggestie om (na een nader aan te geven periode) tot een medisch vervolgonderzoek over te gaan;

• • de vermelding van voorzienbare blijvende of tijdelijke ongeschiktheid of verhindering van de normale bezigheden;

• • de vermelding van een (eventuele) ziekenhuisopname en de te verwachten duur daarvan;

• • de beschrijving van een (eventueel) behandelplan en/of de vervolgbehandelingen;

• • de vermelding van (eventuele) consequenties op langere termijn (bijvoorbeeld de noodzaak van plastische chirurgie).

Het is van belang dat de medische verklaringen aan de politie worden toegezonden en niet aan de parketten, omdat de zaken nog niet bij parketten ingeschreven zijn. Het strekt voorts tot aanbeveling dat parketten met de ziekenhuisdirecties of medisch specialisten afspraken maken die kunnen leiden tot een centrale helpdesk of contactpersoon bij het ziekenhuis of maatschap van medische specialisten tot wie de medewerkers van de parketten zich kunnen richten met betrekking tot eventuele vragen over de inhoud van medische verklaringen.

In een aantal gevallen zal de politie om duidelijkheid te krijgen over de herstelduur contact opnemen met de (huis)arts van het slachtoffer. Voor het verkrijgen van deze informatie dient het slachtoffer om privacyredenen vooraf toestemming te verlenen. De vraag om toestemming en de verleende toestemming moeten expliciet worden vermeld in het proces-verbaal, omdat deze informatieverzameling primair tot doel heeft het verzamelen van bewijs betreffende het bestanddeel ‘zwaar lichamelijk letsel of…..’.

Aan de hand van verklaringen van ondermeer de huisarts zal het aan de rechter voor te leggen strafdossier inzicht moeten geven over de herstelduur.

Met toestemming van het slachtoffer kan navraag over de herstelduur bij een ARBO-arts worden gedaan.

Brandweer, politie, ambulance7 en een aantal door de Minister van Verkeer en Waterstaat aangewezen hulpverleningsdiensten voeren blauw zwaai- flits- of knipperlicht en een tweetonige hoorn om kenbaar te maken dat zij een dringende taak vervullen. Als deze diensten dergelijke signalen voeren, wordt van overige weggebruikers verwacht dat voorrang en vrije doorgang wordt verleend aan deze hulpverleningsdiensten. Daarnaast stelt het gebruik van signalen, de rijsnelheid, de mate van spoed en de intensiteit van het overige verkeer hoge eisen aan de bestuurder van een dergelijk voertuig.

Het rijden met een voorrangsvoertuig vrijwaart de bestuurder niet van vervolging voor artikel 5 of artikel 6 WVW 1994, wanneer een verkeersongeval ontstaat. Het is daarom bij verkeersongevallen met voorrangsvoertuigen van groot belang dat op zorgvuldige wijze sporen en verklaringen worden vastgelegd. De behandelende officier van justitie dient daarbij telkens een afweging te maken of en in hoeverre het onderzoek door het lokale politiekorps dient te worden verricht, dan wel dat in het kader van een zo integer mogelijke procedure het onderzoek(deel) dient te worden opgedragen aan een ander korps of het KLPD.

Het OM hanteert bij ongevallen met een politievoertuig het uitgangspunt dat het onderzoek in beginsel en bij voorkeur nooit door hetzelfde onderdeel van de lokale politie wordt verricht, maar altijd door een ander onderdeel dan datgene waarvan de betrokken functionaris deel uitmaakt. Ten behoeve van het onderzoek kan een politievoertuig technisch worden onderzocht door eveneens een niet betrokken dienstonderdeel van politie. Het OM kan ook overwegen om de Rijksrecherche onderzoek te laten doen naar de betrokkenheid van de politiefunctionaris/het politievoertuig bij het ongeval.

Als voertuigen van hulpdiensten betrokken zijn bij een verkeersongeval, is het zowel voor de politie gedurende het opsporingsonderzoek als voor het OM ter zake de strafrechtelijke vervolging van belang om rekening te houden met de Regeling optische en geluidssignalen 2009 van 23 februari 2009 en de inhoud van de artikelen 29, 30b en 91 RVV 1990. Er bestaan brancherichtlijnen die werkgevers en personeel een handreiking bieden bij het op verantwoorde wijze toepassen van regelgeving over het gebruik van optische en geluidssignalen en de opleiding daarvoor8 . Het OM kan bij de beoordeling van de strafzaak voor zover van toepassing de brancherichtlijnen van de politie, brandweer en de spoedeisende medische hulpverlening betrekken. Tevens dient antwoord te worden verkregen op de vraag of in het voertuig van de hulpdienst een blackbox of UDS (Unfall Daten Speicher) aanwezig was en zo ja wat de analyse daarvan heeft opgeleverd in relatie tot de mate van schuld.

Als de feitelijke bestuurder van de zogenoemde wagencommandant een opdracht of een commando heeft gekregen om bijv. te snel te rijden of de optische en geluidssignalen te voeren, kan dat aanleiding zijn om naast de feitelijke bestuurder ook de wagencommandant vanwege deelnemingsvormen te horen. Bij het opmaken van het proces-verbaal zal daarmee rekening worden gehouden9 .

De hier besproken verkeersongevallen hebben soms doden of zwaar gewonde slachtoffers tot gevolg. Op politie en justitie rust de plicht uiterst behoedzaam en zorgvuldig met belangen van nabestaanden en slachtoffers om te gaan. Correcte bejegening staat voorop.

In de Aanwijzing spreekrecht en schriftelijke slachtofferverklaring wordt nader ingegaan op slachtofferzorg in misdrijven ter zake artikel 6 WVW 1994 en 287 Sr.

Op deze plaats wordt volstaan met enerzijds een verwijzing naar de inhoud van die aanwijzing. Anderzijds wordt er aan gehecht ook hier op te merken dat het slachtofferbelang meebrengt dat slachtoffers nadrukkelijk gewezen moeten worden op het feit dat zij zich met het spreekrecht dienen te beperken tot de gevolgen die het ten laste gelegde feit bij hen teweeg heeft gebracht.10

Als tussen de politie en (de nabestaanden van) het slachtoffer contacten zijn geweest dient een korte vermelding over de inhoud daarvan in het proces-verbaal te worden opgenomen. Als de politie daarvan heeft afgezien of als er geen contact is geweest, dient daarvan eveneens in het proces-verbaal melding te worden gemaakt.

Het kan dienstig zijn dat het OM de rechter op de hoogte brengt van de emotionele gevolgen voor de nabestaanden van een overleden slachtoffer of het slachtoffer en diens gezinsleden. Het is daarbij van belang dat de verdediging en de rechter inzicht krijgen in de actuele stand van zaken van het letsel of de gezondheidstoestand van het slachtoffer.

Het is voor de rechter ook van belang te weten of de verdachte contact heeft opgenomen met nabestaanden of het slachtoffer.

Als sprake is van een wegsituatie, waarvan bekend is dat daarop herhaaldelijk ongevallen plaatsvinden, kan het voor slachtoffers of nabestaanden van belang zijn om eventueel van de wegbeheerder te vernemen welke maatregelen ter voorkoming van herhaling zijn genomen.

Personen van 12 jaar en ouder die een ernstig verkeersongeval hebben veroorzaakt dienen te worden aangemerkt als verdachte en te worden verhoord. Bij strafrechtelijke minderjarigen moeten ouders, voogd of bewindvoerder altijd in kennis worden gesteld en dient van deze kennisgeving door de politie in het proces-verbaal melding te worden gemaakt.

Ernstige verkeersongevallen kunnen te wijten zijn aan (zeer) onvoorzichtig rijgedrag. De gevolgen hiervan kunnen ingrijpend zijn. Indien een weggebruiker tijdens het rijden onacceptabele risico’s neemt met een ernstig verkeersongeval tot gevolg, zal het OM de zaak op basis van deze aanwijzing vervolgen.

Om duidelijkheid te krijgen over het begrip ernstig verkeersongeval wordt in deze paragraaf eerst aandacht besteed aan de lichte verkeersongevallen als gevolg van schending van gedragsregels uit het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990). Vervolgens worden de situaties beschreven waarbij sprake is van overtreding van artikel 5 of 6 WVW 1994.

Als de verdachte uitsluitend handelt in strijd met verkeersvoorschriften uit het RVV 1990 en daardoor een verkeersongeval veroorzaakt, waarbij geen doden of gewonden te betreuren zijn en de schade beperkt is, is sprake van gewone of veronderstelde schuld en gemiddelde risicoaanvaarding. Het verkeersongeval is ontstaan tengevolge van ongeoorloofd verkeersgedrag, waarbij de verdachte kennelijk onvoorzichtig was en persoonlijk is te kort geschoten.

Deze categorie aanrijdingen wordt vervolgd als de verdachte in de gegeven situatie een ontoelaatbare mate van voorzienbaar gevaar heeft doen ontstaan. (Zie ook punt 3.3.1 t/m 3.3.4.)

Gevallen van artikel 5 WVW 1994:

• a. Bij gevaarzettend gedrag kan het OM schending van artikel 5 WVW 1994 ten laste leggen.

  Vaak gaat het om een reeks gevaarzettende gedragingen die zich kort voor het verkeersongeval hebben voorgedaan, zonder dat één specifieke gedragsregel is geschonden. Ook hier is sprake van gewone of veronderstelde schuld en gemiddelde risicoaanvaarding. Het verkeersongeval heeft geen doden of gewonden tot gevolg in de zin van artikel 6 WVW 1994. Artikel 5 WVW 1994 wordt dan zelfstandig ten laste gelegd.

• b. Artikel 5 WVW 1994 komt ook als alternatief feit in tenlasteleggingen voor.

  Daarvan is sprake als naast schending van een basisnorm uit het RVV 1990, tevens in enige mate sprake is van meer dan ongeoorloofd gedrag nl. gevaarzettend gedrag. Het OM neemt in die gevallen artikel 5 WVW 1994 in de tenlastelegging op als alternatief naast de geschonden basisnorm uit het RVV 1990. Is geen basisnorm uit het RVV 1990 geschonden, dan wordt – zoals onder a omschreven – uitsluitend artikel 5 WVW 1994 ten laste gelegd.

• c. Ook indien naar het oordeel van het OM onvoldoende aanknopingspunten aanwezig zijn voor grove of aanmerkelijke schuld, maar wel sprake is van gevaarzettend verkeersgedrag dat heeft geleid tot doden en gewonden in de zin van artikel 6 WVW 1994, kan artikel 5 WVW 1994 ten laste gelegd worden.

Artikel 6 WVW 1994 betreft verkeersongevallen die het gevolg zijn van een ernstige mate van ongeoorloofd verkeersgedrag waarbij doden en/of gewonden zijn gevallen. Er moet sprake zijn van een aanmerkelijk niveau van risicoaanvaardend gedrag of grove of aanmerkelijke schuld aan het ongeval en het letsel of de dood van het slachtoffer moet het aan de verdachte toerekenbare gevolg van het ongeval zijn.

Artikel 6 jo. 175 lid 2 WVW 1994 betreft verkeersongevallen waaraan de meest zware vorm van bewuste schuld ten grondslag heeft gelegen. Het gaat om zeer ernstige gebreken aan zorgvuldigheid, die soms wegpiraterij wordt genoemd. Bij deze vorm van schuld geldt een hoger strafmaximum.

Bij de bespreking van het begrip schuld in paragraaf 10 wordt hierop nader ingegaan.

Bij verkeersongevallen die vallen onder art. 6 jo. 175 lid 3 WVW 1994 is of sprake van een aanmerkelijk niveau van risicoaanvaardend gedrag of van wegpiraterij in combinatie met een of meer andere omstandigheden, zoals onder invloed van alcohol of andere stoffen verkeren, te hard rijden, geen voorrang verlenen, kleven, of gevaarlijk inhalen.

In het commune strafrecht kunnen de artikelen 307 en 308 als culpose gevolgdelicten worden aangemerkt. Artikel 6 WVW 1994 verhoudt zich tot deze bepalingen als een gekwalificeerde specialis, omdat het gaat om dood of lichamelijk letsel door schuld in het verkeer, waarbij een hoger strafmaximum geldt nl. drie jaar en bij roekeloosheid 6 jaar gevangenisstraf. Bij strafverzwarende omstandigheden worden deze maxima verhoogd tot respectievelijk 4,5 jaar en 9 jaar gevangenisstraf. Dit betekent voor de tenlastelegging dat bij ernstige verkeersongevallen het misdrijf van artikel 6 WVW 1994 ten laste wordt gelegd.

Art. 287 Sr betreft gevallen waarin de verkeersdeelnemer zijn gedraging, die tot het dodelijke ongeval leidde, willens en wetens op de dood van het slachtoffer heeft gericht of – in het geval van voorwaardelijk opzet – wanneer hij zich willens en wetens aan de aanmerkelijke kans heeft bloot gesteld dat een andere verkeersdeelnemer door zijn gedraging het leven zou verliezen.

Na het Porschearrest12 heeft de wetgever roekeloosheid als specifieke strafverzwarende omstandigheid in artikel 175 lid 2 WVW 1994 opgenomen.

Ter onderscheiding van diverse verkeersongevallen is bij de ernstige verkeersongevallen gebruik gemaakt van de begrippen schuld, roekeloosheid, en strafverzwarende omstandigheden. De begrippen worden hierna uitgelegd.

Door de introductie van het begrip roekeloosheid als zwaarste vorm van bewuste schuld in combinatie met strafverzwarende omstandigheden als te snel rijden, onder invloed rijden, geen voorrang verlenen etc., zal de reden om voorwaardelijk opzet ten laste te leggen afnemen, ten gunste van roekeloosheid. Deze vorm van schuld brengt voor het OM een minder zware bewijslast mee dan bij vormen van opzet, waarbij de aanmerkelijke kans op een bepaald geval willens en wetens wordt aanvaard. Deze verschuiving in de wijze waarop het OM ten laste kan leggen, is de reden dat dit hoofdstuk in het bijzonder ingaat op de schuldvormen.

Het arrest van de HR van 1 juni 2004 (NJ 2005/252) is van belang voor de beantwoording van de vraag wanneer sprake is van schuld in de zin van artikel 6 WVW 1994.

‘Daarvoor zijn verschillende factoren van belang, zoals de aard en de concrete ernst van de overtreding en de omstandigheden waaronder die is begaan. Er kan niet uit de ernst van de gevolgen van verkeersgedrag dat in strijd is met wettelijke gedragsregels worden afgeleid dat sprake is van schuld.’

De HR heeft voorts in zijn arrest aangegeven: ‘Niet in zijn algemeenheid valt aan te geven of één verkeersovertreding voldoende kan zijn voor de bewezenverklaring van schuld in de zin van artike  6 WVW 1994.’

Met deze bewoordingen maakt de Hoge Raad duidelijk dat schuld duidt op de relatie tussen verkeersgedrag en het verkeersongeval en niet op de relatie verkeersgedrag en dood of letsel, omdat de ernst van de gevolgen niet de juridische schuld bepaalt.

Voor het OM brengt dat mee dat de gevolgen van een verkeersongeval op zichzelf beschouwd niet rechtvaardigen dat het OM de zaak als overtreding van art. 6 WVW 1994 aan de rechter voorlegt.

Schuld betreft dus verantwoordelijkheid van de verdachte voor het eigen verkeersgedrag en het daardoor ontstane ongeval en heeft niet betrekking op dood of letsel. Daarbij speelt een rol of de gevolgen de verdachte in redelijkheid kunnen worden toegerekend.

Bovendien moet het tenminste gaan om een aanmerkelijk niveau van risicoaanvaardend gedrag of aanmerkelijke of grove schuld, wil het OM voor artikel 6 WVW 1994 kunnen vervolgen.

Het OM gebruikt in de tenlastelegging voor het begrip schuld diverse omschrijvingen. Eigenlijk gaat het altijd om persoonlijk te kort schieten of onvoorzichtigheid.

Onvoorzichtigheid kent een aantal specifieke omschrijvingen. Het zijn de volgende:

• • Onoplettendheid: Niet opletten en aandacht niet bij het verkeer hebben.

• • Onachtzaam: Geen acht slaan op of wel opletten, maar niet goed genoeg.

• • Ongeoorloofd: Gedrag in strijd met voorschriften uit RVV 1990.

In artikel 175, lid 2 WVW 1994 is het begrip roekeloosheid als zwaarste vorm van het culpoze delict opgenomen13 . Het gaat om een zeer ernstig gebrek aan zorgvuldigheid en betreft de zwaarste vorm van bewuste schuld, ook wel wegpiraterij genoemd.

Bij roekeloosheid moet volgens de Memorie van Toelichting in paragraaf 4.3. bij Wetsvoorstel 28484 worden gedacht aan die gevallen waarin sprake is van zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen onaanvaardbare risico’s werden genomen14 .

Naast roekeloosheid als strafverhogende omstandigheid zijn in artikel 175 lid 3 van de Wegenverkeerswet1994 nog andere strafverzwarende omstandigheden opgenomen, die hierna puntsgewijs worden behandeld.

Vervolging voor artikel 287 Sr is alleen mogelijk in die gevallen waarbij de verkeersdeelnemer zijn gedraging, die heeft geleid tot een ongeval met dodelijke afloop, willens en wetens op de dood van die slachtoffers heeft gericht of wanneer hij zich willens en wetens aan de aanmerkelijke kans heeft bloot gesteld dat andere verkeersdeelnemers door zijn gedraging het leven zouden verliezen.19

In de praktijk zijn deze zaken lastig te onderscheiden van ernstige verkeersongevallen waarbij sprake is van roekeloosheid met een of meer strafverzwarende omstandigheden. Vervolging voor dit artikel is mogelijk als sprake is van voorwaardelijk opzet, namelijk het welbewust aanvaarden van een aanmerkelijke kans op het intreden van de dood in het verkeer.

De wetgever onderscheidt verschillende soorten letsel, te weten zwaar lichamelijk letsel, letsel waaruit tijdelijke ziekte ontstaat en letsel waaruit verhindering in de uitoefening van de normale bezigheden ontstaat. Hierbij kan niet geheel voorbij worden gegaan aan het feit dat het toeval ook mede de gevolgen kan bepalen, zoals het feit dat het slachtoffer als passagier aanwezig was in een ouder type voertuig zonder stijve constructie, kreukelzones en andere veiligheidsvoorzieningen, zoals airbags, terwijl de andere bestuurder reed in een moderne auto voorzien van vele moderne veiligheidsvoorzieningen.

Als sprake is van letsel in de zin van artikel 6 WVW 1994 moet in het proces-verbaal en/of de geneeskundige verklaring altijd de herstelduur te worden vermeld.

Ter bepaling van het antwoord op de vraag wanneer lichamelijk letsel als zwaar dient te worden beschouwd wordt op basis van jurisprudentie aangesloten bij het gewone spraakgebruik, evenals bij artikel 82 Sr21 .

De duur van de ziekenhuisopname is geen criterium. Als de duur van de ziekenhuisopname korter is dan 6 weken kan toch sprake zijn van zwaar lichamelijk letsel, omdat de herstelduur thuis ook wordt meegerekend. In het algemeen staat de ernst van het letsel in combinatie met aard en noodzaak van medisch ingrijpen op de voorgrond. Ook het uitzicht of het ontbreken daarvan op herstel is bepalend voor dat inzicht, zoals blijvend verlies van lichaamsdelen22 . Hierbij is van belang dat het letsel de verdachte kan worden toegerekend23 .

Voorbeelden van zwaar lichamelijk letsel in de jurisprudentie:

• • Neusfractuur, die aanleiding was voor een operatie,

• • Een klaplong,

• • Duimfractuur met peesletsel,

• • Blijvend litteken bij linkeroog,

• • Gebroken wervels, gebroken pols en niercontusie,

• • Longletsel,

• • Ernstige beschadiging van keel en luchtpijp en strottenhoofd.

Bij tijdelijke ziekte of verhindering in de uitoefening van de normale bezigheden in de zin van artikel 6 WVW 1994 moet worden bedacht dat de ziekte voortkomt uit het letsel zelf. De ziekte kan enige weken duren.

Bij verhindering in de uitoefening van de normale bezigheden, gaat het om bezigheden, zoals ambts- of beroepsbezigheden24 . Arbeidscontract en beloning zijn niet langer beslissend. Ook hier moet het gaan om verhindering van enige duur, vergelijkbaar met tijdelijke ziekte.

Artikel 6 WVW 1994 kent, zoals hierboven vermeld, een dubbele causaliteit. De verdachte dient schuld te hebben aan het verkeersongeval, maar ook dient het gevolg (dood of letsel) van het verkeersongeval de verdachte te kunnen worden toegerekend. Naarmate de tijdstippen tussen het ongeval en het overlijden verder uit elkaar liggen is het de vraag of het overlijden nog een gevolg is van het ongeval25 . In een dergelijk geval dient een forensische arts en niet een behandelend arts te worden geraadpleegd. Teneinde de causaliteit met betrekking tot de dood te bewijzen, dient uit het verslag van de lijkschouwer te blijken dat het slachtoffer aan de gevolgen van het verkeersongeval is overleden. Het verdient de voorkeur een forensische arts (GGD) in te schakelen boven de behandelend (huis)arts voor het vastleggen van het letsel of de dood na tijdsverloop of ten gevolge van medisch falen. Indien niet onmiddellijk duidelijk is dat het slachtoffer is overleden aan de gevolgen van het ongeval, heeft het OM de mogelijkheid een opdracht tot sectie te geven26 .

In beginsel bepalen aard, ernst en de omstandigheden waaronder de overtreding is begaan de keuze voor behandeling door de politierechter of de meervoudige kamer. Als sprake is van roekeloosheid en doden of zwaar gewonden wordt de strafzaak in beginsel aangebracht bij een meervoudige kamer. Dat geldt ook wanneer de zaak bewijstechnisch complex is of een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van meer dan 1 jaar wordt gevraagd. Alle overige zaken, vooral die waarin sprake is van bovengemiddelde risicoaanvaarding of grove schuld en doden en/of zwaar gewonden worden aan de politierechter ter berechting voorgelegd.

Om art. 287 Sr ten laste te kunnen leggen, moet er sprake zijn van crimineel weggedrag. Een dergelijke zaak waarin weliswaar geen sprake is van roekeloosheid in de zin van artikel 6 WVW 1994, maar waarin sprake is van tenminste voorwaardelijk opzet dient aan de meervoudige kamer bij de rechtbank te worden voorgelegd. (zie ook punt 8)

In beginsel dient te worden uitgegaan van de volgende overwegingen:

• 1. Een transactievoorstel dient te worden aangeboden als geen andere straf dan een geldboete aan de rechter zal worden gevraagd.

• 2. De zaak dient op de gebruikelijke wijze aan de sector kanton van de rechtbank te worden voorgelegd.

  Ook is het hierbij van belang om een goede inschatting van de behandeltijd te maken.

• 3. Eventuele nabestaanden of slachtoffers dienen door het OM tijdig en passend bij de strafprocedure te worden betrokken.

• 4. Als uitgangspunt geldt dat niet slechts wordt volstaan met een slachtoffer- of nabestaandengesprek. De zaak dient in beginsel aan de sector kanton van de rechtbank op de gebruikelijke wijze te worden voorgelegd, omdat het van belang is dat in de justitiële documentatie – indien van toepassing – aantekening van de afloop van dit feit wordt gemaakt, almede een mogelijke afloop voor de registratie m.b.t. beginnende bestuurders van belang is. Behandeling door de sector kanton van de rechtbank is ook om reden van generale preventie van belang.

• 5. In de strafmaat dient in beginsel niet te worden volstaan met het eisen van een kale geldboete, maar een (on)voorwaardelijke ontzegging te worden geëist.

Indien de verkeersdeelnemer die voor het misdrijf van artikel 6 WVW 1994 wordt vervolgd, geen rijbewijs heeft (artikel 107, lid 1 WVW 1994) of indien diens rijbewijs ongeldig of geschorst is (artikel 9, lid 2 of lid 5 WVW 1994), kan het OM dit in de tenlastelegging opnemen, omdat het onderdeel vormt van de schuld in de zin van artikel 6 WVW 1994. Hetzelfde geldt als wordt gereden tijdens een ontzegging van de rijbevoegdheid (artikel 9, lid 1 WVW 1994) of wanneer het rijbewijs is ingevorderd of is ingehouden (artikel 9, lid 7 WVW 1994).

Als het ongeval voor de directeur van het CBR aanleiding is het rijbewijs te schorsen of ongeldig te verklaren, hoeft daarmee ter bepaling van de strafmaat in het strafproces geen rekening te worden gehouden, omdat het administratieve maatregelen betreft in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), waartegen administratiefrechtelijke rechtsmiddelen open staan.