Regeling inburgering

In dit protocol wordt de procedure rond de medische advisering in het kader van het inburgeringsexamen nader uitgewerkt.

Op grond van de Wet inburgering, de Vreemdelingenwet 2000 (voor een verblijfsvergunning regulier voor bepaalde tijd onder de beperking niet-tijdelijke humanitaire gronden of verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd of de EU-verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen) of de Rijkswet op het Nederlanderschap (voor naturalisatie) moeten vreemdelingen, tenzij zij hiervan zijn vrijgesteld, voldoen aan het inburgeringsvereiste. Iemand voldoet aan deze plicht als hij geslaagd is voor het inburgeringsexamen een ander vrijstellend examen genoemd in de regelgeving. Hoewel er in de wet- en regelgeving dus uitgegaan wordt van verschillende mogelijkheden om aan het inburgeringsvereiste te voldoen, wordt bij de ontheffing uitgegaan van het inburgeringsexamen. Dit, omdat het inburgeringsexamen het minimum inburgeringvereiste is.

Een ontheffing van het inburgeringsvereiste kan op aanvraag van betrokkene, afhankelijk van op grond van welke wetgeving de aanvraag wordt gedaan, door of door de IND namens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden verleend, als betrokkene aantoont blijvend niet in staat te zijn het inburgeringsexamen te behalen door een:

• – psychische belemmering, of

• – lichamelijke belemmering, of

• – verstandelijke handicap.

In onderstaande tabel staat vermeld in welke situatie welke wet van toepassing is, welke eisen de wet stelt wat betreft inburgering en tot wie betrokkene zich moet wenden om medische ontheffing aan te vragen.

De minister wijst de medische adviseurs aan. DUO contracteert de medische adviseurs. Voor zover de IND beslist over de medische ontheffing maakt zij gebruik van de adviezen van de door DUO gecontracteerde medische adviseurs.

De geraadpleegde medisch adviseur zal omtrent de toestand van betrokkene een advies opmaken, waarbij de medisch adviseur een relatie legt tussen de medische stoornissen en beperkingen, de belemmering ten aanzien van het inburgeringsexamen en het uiteindelijke medische advies over het wel of niet kunnen behalen van het inburgeringsexamen. De kosten voor dit medisch advies komen voor rekening van de betrokkene. Is het voor betrokkene mogelijk om het examen wel aangepast af te leggen, dan zal de medisch adviseur in zijn advies aangeven onder welke bijzondere examenomstandigheden het examen door betrokkene gemaakt kan worden.

In de beoordeling van het wel of niet kunnen behalen van het inburgeringsexamen neemt de medisch adviseur ook (in algemene termen) het kunnen afleggen van het voorbereidingstraject in zijn overwegingen mee. Is het niet mogelijk om het voorbereidingstraject zonder aanpassingen te volgen of zijn er voor het voorbereidingstraject meer dan slechts lichte aanpassingen nodig, dan zal de medisch adviseur dit in zijn advies aangeven. In het protocol wordt dus steeds waar er wordt gesproken over het inburgeringsexamen ook het voorbereidingstraject bedoeld.

Het protocol beoogt uniformiteit te bevorderen in de beoordeling door de medisch adviseur van de medische toestand (voor zover relevant voor de beoordeling in het kader van het behalen van het inburgeringsexamen) van een aanvrager van een ontheffing voor het inburgeringsexamen en uniformiteit in de opbouw van het medisch advies. Uniformiteit draagt bij aan een gelijke behandeling van gelijke gevallen.

Het protocol is opgesteld in de wetenschap dat het periodiek zal moeten worden geactualiseerd. Nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, jurisprudentie, medische technologie, hulpmiddelen en de examens kunnen een aanpassing van het protocol tot gevolg hebben.

Het protocol kent een algemeen deel en een medisch deel. De volgende bijlagen maken onderdeel uit van het protocol:

• – begrippen- en afkortingenlijst,

• – het modeladvies dat door de medisch adviseur moet worden gebruikt bij zijn medische advisering in het kader van het inburgeringsexamen,

• – een model machtiging voor het opvragen van medische informatie in het kader van het inburgeringsexamen.

Verschillende groepen personen hebben een inburgeringsplicht of moeten voldoen aan het inburgeringsvereiste.

Dit geldt voor:

• A. Een vreemdeling die in het kader van de Wet inburgering inburgeringsplichtig is;

• B. De aanvrager van een verblijfsvergunning regulier voor bepaalde tijd onder de beperking niet-tijdelijke humanitaire gronden of een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier of asiel of de EU-verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen in het kader van de Vreemdelingenwet 2000;

• C. Een vreemdeling die wil naturaliseren in het kader van de Rijkswet op het Nederlanderschap.

Voor betrokkenen uit deze groepen is het mogelijk om te worden ontheven van deze verplichting/ dit vereiste door aan te tonen dat hij door een psychische of lichamelijke belemmering dan wel een verstandelijke handicap blijvend niet in staat is het inburgeringsexamen te behalen. Hieronder wordt voor de verschillende groepen het wettelijk kader aangegeven.

Ad A. Wet inburgering

Het protocol Medische advisering inburgeringsexamen is een verdere uitwerking van de Wet inburgering en het Besluit inburgering.

Artikel 6, 1^e lid onder a van de Wet inburgering luidt:

• 1. Onze Minister ontheft de inburgeringsplichtige van de inburgeringsplicht, indien:

  • a. de inburgeringsplichtige heeft aangetoond door een psychische of lichamelijke belemmering, dan wel een verstandelijke handicap, blijvend niet in staat te zijn het inburgeringsexamen te behalen;

In artikel 2.8 van het Besluit inburgering is artikel 6 van de Wet inburgering uitgewerkt:

• 1. Bij de aanvraag tot ontheffing van de inburgeringsplicht op grond van een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap als bedoeld in artikel 6, eerste lid onder a, van de wet, legt de inburgeringsplichtige een advies over van een door Onze Minister aangewezen onafhankelijke arts, die is ingeschreven in het betreffende register, bedoeld in artikel 3, eerste lid, van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg.

• 2. Onze Minister geeft binnen acht weken na ontvangst van de aanvraag een beschikking.

• 3. Indien Onze Minister, op grond van het advies, bedoeld in het eerste lid, van oordeel is dat de inburgeringsplichtige het inburgeringsexamen slechts kan afleggen onder bijzondere examenomstandigheden die zijn aangepast aan de mogelijkheden van die inburgeringsplichtige, wordt in de beschikking vermeld welke bijzondere examenomstandigheden het betreft.

• 4. De ontheffing kan worden verleend indien redelijkerwijs verwacht mag worden dat de aard en de ernst van de psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap zodanig zijn dat niet binnen vijf jaar na de aanvraag van de ontheffing aan de inburgeringsplicht kan zijn voldaan.

• 5. Bij regeling van Onze Minister kunnen nadere regels worden gesteld omtrent de verlening van de ontheffing alsmede omtrent het advies, bedoeld in het eerste lid.

In het vijfde lid wordt aangegeven dat bij regeling door Onze Minister nadere regels kunnen worden gesteld omtrent de verlening van ontheffing alsmede omtrent het advies.

In artikel 2.4 (Ontheffing wegens medische belemmering) van de ministeriële regeling staat:

Artikel 2.4

• 1. Het advies, bedoeld in artikel 2.8, eerste lid, van het besluit, bevat in ieder geval een oordeel met betrekking tot het verlenen dan wel het weigeren van de ontheffing van de inburgeringsplicht en, indien van toepassing, noodzakelijke bijzondere examenomstandigheden als bedoeld in artikel 3.2.

• 2. De arts, bedoeld in artikel 2.8, eerste lid, van het besluit, adviseert tot ontheffing van de inburgeringsplicht, indien de inburgeringsplichtige:

  • a. op grond van een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap als bedoeld in artikel 6, eerste lid van de wet niet in staat is zich voor te bereiden op het inburgeringsexamen, of

  • b. bijzondere examenomstandigheden nodig heeft om het inburgeringsexamen te kunnen behalen en de bijzondere examenomstandigheden, bedoeld in artikel 3.2, hiertoe niet toereikend zijn.

  • 3. De arts, bedoeld in artikel 2.8, eerste lid, van het besluit, stelt het advies op conform het protocol dat is opgenomen in bijlage 2 bij deze regeling.

Ad B. Vreemdelingenwet 2000

Het vreemdelingenrecht voorziet in een koppeling met de Wet inburgering om de naleving van het inburgeringsvereiste te versterken.

Op grond hiervan is het voldoen aan het inburgeringsvereiste als voorwaarde gesteld voor de verlening van een zelfstandige verblijfsvergunning onder de beperking voortgezet verblijf en voor verlening van een verblijfsvergunning regulier of asiel voor onbepaalde tijd.2

Vanaf 1 januari 2013 geldt tevens dat het niet voldoen aan het inburgeringsvereiste kan leiden tot intrekking van de reguliere verblijfsvergunning voor bepaalde tijd.

De groep vreemdelingen die wordt geconfronteerd met dit vereiste is veelal al inburgeringsplichtig in het kader van de Wet inburgering, er zijn echter uitzonderingen.

De medische ontheffing is verder uitgewerkt in de volgende artikelen:

• – artikel 3.80a, derde lid, Vreemdelingenbesluit 2000;

• – artikel 3.96a, derde lid, Vreemdelingenbesluit 2000;

• – artikel 3.107a, derde lid, Vreemdelingenbesluit 2000.

In deze onderdelen is de situatie geregeld dat de vreemdeling wegens een psychische of lichamelijke belemmering, dan wel een verstandelijke handicap blijvend niet in staat is het inburgeringsexamen te behalen. De verleende ontheffing zal blijken uit een afschrift van de beschikking waarbij DUO de ontheffing heeft verleend, dat de vreemdeling bij de aanvraag zal moeten overleggen. In dit verband wordt er nog op het derde lid van de genoemde artikelen van het Vreemdelingenbesluit 2000 gewezen. Betreft het een volgens de Wet inburgering niet-inburgeringsplichtige vreemdeling die wegens een psychische of lichamelijke belemmering, dan wel een verstandelijke handicap blijvend niet in staat is het inburgeringsexamen te behalen, dan wordt de ontheffing niet verleend door DUO maar door de IND die bij de beoordeling eveneens gebruik maakt van het medische advies van de onafhankelijke arts (artikel 2.8 van het Besluit inburgering).

Ad C. Rijkswet op het Nederlanderschap

Voor de verlening van het Nederlanderschap komt slechts in aanmerking de verzoeker die in de Nederlandse samenleving als ingeburgerd kan worden beschouwd op grond van het feit dat hij beschikt over een bij algemene maatregel van rijksbestuur te bepalen mate van kennis van de Nederlandse taal, alsmede van de Nederlandse staatsinrichting en maatschappij en hij zich ook overigens in de Nederlandse samenleving heeft doen opnemen.

De vreemdeling die wil naturaliseren moet aan het inburgeringsvereiste voldoen. De verzoeker hoeft de naturalisatietoets niet af te leggen indien hij heeft aangetoond door een psychische of lichamelijke belemmering, dan wel een verstandelijke handicap, blijvend niet in staat te zijn het inburgeringsexamen te behalen. De verzoeker moet hiertoe een medisch advies overleggen van een door DUO aangewezen onafhankelijke arts. Hiermee zal zijn gewaarborgd dat dezelfde kring van artsen die adviseert over medische ontheffingen in het kader van de Wet inburgering, ook over medische belemmeringen bij het afleggen van het inburgeringsexamen in het kader van de naturalisatieprocedure adviseert.

In het kader van de Wet inburgering

De inburgeringsplichtige is zelf verantwoordelijk voor het op tijd voldoen aan het inburgeringsvereiste (i.e. het behalen van het inburgeringsexamen of één van de andere genoemde examens).

De inburgeringsplichtige kan (conform artikel 6 Wet inburgering) door DUO worden ontheven van het inburgeringsvereiste op grond van een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap die zodanig is dat de inburgeringsplichtige het examen blijvend niet zal kunnen behalen.

DUO zal over deze aanvraag een besluit nemen op basis van een medisch advies over betrokkene.

Dit medisch advies wordt opgesteld door de medisch adviseur die daartoe door DUO is gecontracteerd. De medisch adviseur dient een onafhankelijk arts te zijn – derhalve niet zijnde een behandelend arts van betrokkene – die is ingeschreven in het BIG-register van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg. De medisch adviseur dient op de hoogte te zijn van de relevante wet- en regelgeving ten aanzien van het inburgeringsexamen (waarvan het medisch protocol deel uit maakt) en van de mogelijke examenomstandigheden. Daarnaast kan DUO extra eisen stellen aan de medisch adviseur, zoals bijvoorbeeld ten aanzien van scholing. DUO en de medisch adviseur kunnen werkafspraken maken over onder andere de wijze van betaling van het medisch advies (voor rekening van betrokkene), informatieverschaffing aan betrokkene en de verdere gang van zaken.

Op het moment dat een inburgeringsplichtige zich meldt bij DUO of de IND met het verzoek om ontheffing, zal deze de betrokkene verwijzen naar deze medisch adviseur.

De medisch adviseur stelt vervolgens vast of er een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap is waardoor de betrokkene het examen binnen een termijn van vijf jaar al dan niet kan behalen. Tevens kan de medisch adviseur vaststellen dat het examen wel kan worden behaald, zij het met een aanpassing van de examenomstandigheden, de zogenaamde bijzondere examenomstandigheden of met lichte aanpassingen in het voorbereidingstraject.

De inburgeringsplichtige zal vervolgens het medisch advies bij zijn aanvraag tot ontheffing moeten voegen, waarna DUO conform artikel 2.8, tweede lid Besluit inburgering binnen acht weken na ontvangst van de aanvraag een beschikking geeft. DUO heeft een vergewisplicht (conform art. 3:9 Algemene wet bestuursrecht), maar treedt niet in de inhoudelijke beoordeling van het (medisch) advies. De vergewisplicht houdt in dat DUO naast het controleren van de formulieren op het juist en volledig invullen hiervan, zich er van moet vergewissen dat het onderzoek op zorgvuldige wijze heeft plaatsgevonden.

In het kader van de Vreemdelingenwet 2000 en de Rijkswet op het Nederlanderschap

De uitwerking en toepassing van de Vreemdelingenwet 2000 en de Rijkswet op het Nederlanderschap gebeurt door de IND namens. de Minister van Veiligheid en Justitie. De desbetreffende Minister beslist formeel op de aanvraag voor een verblijfsvergunning en het verzoek om naturalisatie.

Betrokkene kan door DUO of de IND namens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op basis van een medisch advies worden ontheven van het inburgeringsvereiste op grond van een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap die zodanig is dat de betrokkene het inburgeringsexamen blijvend niet zal kunnen behalen. Degene die een ontheffing van het inburgeringsexamen wil, kan voor een medisch advies naar de medisch adviseur waarmee DUO afspraken heeft gemaakt. DUO en de IND verstrekken betrokkene hier desgewenst informatie over. Betrokkene richt zich voor een medisch advies rechtstreeks tot de medisch adviseur. De medisch adviseur zal vervolgens een advies opstellen over de medische toestand van betrokkene in het kader van het wel of niet kunnen behalen van het inburgeringsexamen binnen een termijn van vijf jaar.

Het advies wordt rechtstreeks aan betrokkene gezonden. Betrokkene zal dit advies voegen bij de aanvraag tot een zelfstandige verblijfsvergunning onder de beperking niet-tijdelijke humanitaire gronden, een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd asiel of regulier, een EU-verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen of bij het verzoek om naturalisatie. Het advies mag op de dag van indiening van het naturalisatieverzoek niet ouder zijn dan zes maanden.

Betrokkene kan, indien hij reeds door DUO is ontheven, een afschrift van de betreffende beschikking tezamen met zijn verzoek voor een verblijfsvergunning of voor naturalisatie overleggen aan de IND. Deze beslissing van DUO geldt tevens als ontheffing van het inburgeringsvereiste in het kader van een aanvraag voor een zelfstandige verblijfsvergunning onder de beperking niet-tijdelijke humanitaire gronden, een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd of een EU-verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen en in het kader van een naturalisatieverzoek. In beide situaties mag de beschikking niet ouder zijn dan drie jaar op de dag van indiening van de aanvraag voor een van de genoemde verblijfsvergunningen respectievelijk het naturalisatieverzoek.

De IND heeft net als DUO een vergewisplicht (conform art. 3:10 Algemene wet bestuursrecht), maar treedt niet in de inhoudelijke beoordeling van het (medisch) advies.

Verificatie medisch advies door DUO of IND

Het medisch advies wordt door de medisch adviseur aan betrokkene gezonden. Betrokkene zal vervolgens het medisch advies overleggen aan DUO of aan de IND. Mocht er bij DUO of de IND twijfel bestaan over de authenticiteit van het advies dan kan er contact gezocht worden met de medisch adviseur. DUO of de IND zal het advies waarover twijfel bestaat aan de medisch adviseur toesturen, waarna de medisch adviseur de authenticiteit kan vaststellen.

De medisch adviseur bewaart de gegeven adviezen tenminste tien jaar.

Verkorte procedure

Een verkorte procedure kan volstaan indien aan de hand van medische stukken of bekendheid bij DUO een advies kan worden opgesteld. Dit betekent dat naar het oordeel van de medisch adviseur evident vaststaat dat betrokkene niet in staat zal zijn om het inburgeringsexamen te behalen, zodat betrokkene niet (apart hiervoor) in persoon behoeft te worden gezien.

Voor de niet evidente situaties is het gebruikelijk dat betrokkene tijdens een spreekuur in persoon door de medisch adviseur wordt opgeroepen. De te volgen procedure is ter beoordeling aan de medisch adviseur die het advies opstelt.

Aangezien ontheffing op grond van een wezenlijke belemmering of handicap gedurende de gehele periode waarin het inburgeringsvereiste op grond van de Wet inburgering bestaat relevant is en ook op ieder moment tijdens de periode kan ontstaan, worden geen regels gesteld over de termijn waarbinnen een ontheffingsverzoek moet worden ingediend. De aanvraag kan dus aan het begin, tijdens of aan het einde van de termijn waar binnen aan het inburgeringsvereiste moet zijn voldaan worden ingediend.

De medisch adviseur adviseert over de vraag of betrokkene blijvend niet in staat is het inburgeringsexamen te behalen. Op grond van artikel 2.8, vierde lid, van het Besluit inburgering is sprake van het blijvend niet in staat zijn het inburgeringsexamen te behalen, indien in redelijkheid verwacht mag worden dat de aard en de ernst van de belemmering of verstandelijke handicap zodanig zijn dat het behalen van het inburgeringsexamen binnen vijf jaar niet mogelijk is. Deze termijn van vijf jaar wordt gerekend vanaf het moment van de aanvraag van het advies.

Indien te verwachten is dat de betrokkene wegens een psychische of lichamelijke belemmering dan wel verstandelijke handicap niet binnen vijf jaar het examen kan behalen, dan wordt er vanuit gegaan dat er reden tot ontheffing bestaat.

Beschikking ontheffing i.h.k.v. de Wet inburgering

Tegen een negatieve beschikking van DUO kan de inburgeringsplichtige binnen zes weken in bezwaar gaan. Betrokkene wordt over deze mogelijkheid in de negatieve beschikking geïnformeerd.

DUO kan conform artikel 7:13 van de Algemene wet bestuursrecht een adviescommissie ten behoeve van de beslissing op het bezwaar instellen

Deze commissie gaat na of DUO op zorgvuldige wijze en in redelijkheid en billijkheid tot de beslissing is gekomen. De commissie oordeelt hierbij niet inhoudelijk over het medisch advies dat aan de beschikking ten grondslag ligt. De medisch adviseur kan wel gevraagd worden om een nadere toelichting bij het medisch advies te geven door bijvoorbeeld aan te geven hoe het protocol is toegepast. Een overweging hiertoe kan zijn dat vanuit de behandelende sector verklaringen worden overlegd waardoor twijfel ontstaat of DUO de juiste beslissing heeft kunnen nemen. Daarnaast kan sprake zijn van een inmiddels gewijzigde medische situatie waarop de medisch adviseur kan reageren.

De commissie brengt een advies uit aan DUO, waarna DUO het uiteindelijke besluit neemt.

Inburgeringsplichtige kan bezwaar maken tegen het besluit. De afdeling Bezwaar en beroep van DUO draagt zorg voor de afhandeling van het bezwaar. Bij een negatieve beslissing op bezwaar kan de inburgeringsplichtige in beroep bij de sector Bestuursrecht van de rechtbank. Betrokkene wordt over deze mogelijkheid in de negatieve beschikking op bezwaar geïnformeerd.

Beschikking ontheffing i.h.k.v. verblijfsvergunning of naturalisatie

Bij de aanvraag om één van de genoemde verblijfsvergunningen of een naturalisatieverzoek is de situatie anders. Daar is het medisch advies een onderdeel van het verzoek tot een verblijfsvergunning of het naturalisatieverzoek. De beschikking gaat over de aanvraag tot het verlenen van de verblijfsvergunning of het naturalisatieverzoek. De verzoeker kan bij de IND in bezwaar tegen de afwijzing van zijn verzoek, waarbij er argumenten tegen onderdelen, bijvoorbeeld geen ontheffing van het inburgeringsvereiste,van de beschikking kunnen worden gegeven.

Met het inburgeringsexamen wordt getoetst of betrokkene voldoende is ingeburgerd in de Nederlandse samenleving. Bij het examen is een aantal uitgangspunten van belang:

• – Inburgering moet perspectief bieden op integratie en vormt een eerste stap naar volwaardige deelname aan de samenleving. Basis voor het kunnen functioneren in de samenleving is het beheersen van de Nederlandse taal op een bepaald niveau, om in de dagelijkse omgang te kunnen communiceren in het Nederlands, en bekendheid te verkrijgen met de Nederlandse samenleving, waaronder vigerende normen en waarden.

• – Het inburgeringsexamen is voor alle betrokkenen van gelijke opzet.

• – De vereiste mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid is gesteld op het niveau A2 van het Europese Raamwerk voor Moderne Vreemde Talen (Common European Framework of Reference for Languages, CEF).

Het taalverwervingniveau A2 is in het CEF als volgt geformuleerd:

Betrokkene kan zinnen en regelmatig voorkomende uitdrukkingen begrijpen die verband hebben met zaken van direct belang (bijvoorbeeld persoonsgegevens, familie, winkelen, plaatselijke geografie, werk). Hij kan communiceren in simpele en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling over vertrouwde en alledaagse kwesties vereisen. In eenvoudige bewoordingen kan hij aspecten van de eigen achtergrond, de onmiddellijke omgeving en kwesties op het gebied van diverse behoeften beschrijven.

Het inburgeringsexamen wordt centraal afgenomen en bestaat uit de volgende zes onderdelen:

• – De totale afnametijd van het examen, inclusief 15 minuten instructietijd per examen, bedraagt 320 minuten. De kandidaat mag alle onderdelen op één dag afleggen; hij kan er ook voor kiezen de verschillende onderdelen over meerdere dagen te verspreiden.

De verschillende examenonderdelen worden als volgt afgenomen:

• – Het examenonderdeel Spreken wordt met de computer afgenomen. De kandidaat moet vragen beantwoorden en zinnen aanvullen met behulp van een koptelefoon. De kandidaat moet in een microfoon antwoorden geven.

• – Het examenonderdeel Lezen wordt met de computer afgenomen. Aan de hand van meerkeuzevragen wordt de leesvaardigheid getoetst. De examenkandidaat leest teksten op het beeldscherm en krijgt daarover vragen. Hij kiest het juiste antwoord door dit met de computermuis aan te klikken.

• – Het examenonderdeel Luisteren wordt met de computer afgenomen. Aan de hand van meerkeuzevragen wordt de luistervaardigheid getoetst. De examenkandidaat hoort via een koptelefoon gesproken tekstfragmenten en krijgt daarover vragen. De mogelijke antwoorden worden ook getoond op het beeldscherm. Hij kiest het juiste antwoord door dit met de computermuis aan te klikken.

• – Het examenonderdeel Schrijven wordt op papier afgenomen. Middels het aanvullen van zinnen, het invullen van formulieren en het maken van korte schrijfopdrachten wordt de schrijfvaardigheid getest. De examenkandidaat krijgt bij aanvang van het examenonderdeel een ‘boekje’ met daarin de vragen / opdrachten. De antwoorden dient de kandidaat in het zelfde ‘boekje’ te schrijven.

• – Het examenonderdeel kennis van de Nederlandse maatschappij wordt met een computer afgenomen. De kennis van de Nederlandse maatschappij op verschillende domeinen als werk en inkomen, gezondheidszorg, onderwijs, geschiedenis en staatsinrichting, normen en waarden, wordt aan de hand van meerkeuzevragen getoetst. De examenkandidaat leest de vragen op het beeldscherm en hoort ze tevens via een hoofdtelefoon. Hij kiest het juiste antwoord door dit met de computermuis aan te klikken.

• – Het examenonderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt bestaat uit een eindgesprek met een examinator over 8 resultaatkaarten (voorbeelden: beroepenoriëntatie en werk vinden). Het opstellen van de resultaatkaarten is een proces, waarin de inburgeraar beslissingen neemt rond het werk / beroep dat hij wil gaan uitoefenen en tevens concrete stappen zet, die zijn kans met dit werk / beroep op de arbeidsmarkt vergroten.

Afname van de examens

Het examen wordt afgelegd bij DUO op één van de examenlocaties in Amsterdam, Rotterdam, Rijswijk, Eindhoven, en Zwolle.

Bijzondere examenomstandigheden

Een kandidaat die door een belemmering of handicap niet in staat is om het inburgeringsexamen op de gebruikelijke wijze af te leggen, kan door DUO in de gelegenheid worden gesteld om het examen op een aan zijn belemmering of handicap aangepaste manier af te leggen. De mogelijke bijzondere omstandigheden waarin DUO kan voorzien, worden genoemd en beschreven in hoofdstuk 2.

• – Stoornis: een vermindering of afwijking van een somatisch, psychische of anatomische structuur of functie.

• – Beperking: een vermindering of afwezigheid van een vaardigheid om bepaalde activiteiten te verrichten op eenzelfde wijze vergeleken met gezonde mensen.

• – Belemmering: een verlies, in kwalitatieve of kwantitatieve zin, van het vermogen van een persoon om activiteiten te verrichten of gedrag te vertonen, overeenkomstig zijn leeftijd, geslacht en de fysieke en sociaal-culturele omgeving.

Dit medisch protocol bevat ten behoeve van de medisch adviseur aanwijzingen, richtlijnen en feiten om door middel van anamnese en lichamelijk onderzoek tot een goed oordeel en een onderbouwd advies te komen in het kader van een aanvraag voor ontheffing van het inburgeringsexamen.

De medisch adviseur kan al dan niet tot de overtuiging komen dat betrokkene op grond van medische stoornissen en daaruit voortvloeiende beperkingen niet in staat is het gehele inburgeringsexamen, binnen vijf jaar, ondanks de bijzondere examenomstandigheden (succesvol) te behalen.

Bij deze beoordeling wordt ook het voorbereidingstraject tot het afleggen van het inburgeringsexamen betrokken. Wanneer betrokkene niet zonder lichte aanpassingen in dit voorbereidingstraject het inburgeringsexamen kan behalen, zal hij moeten worden ontheven. Zijn de aanpassingen in het voorbereidingstraject gering, dan is dat geen reden voor een ontheffing.

Er wordt vanuit gegaan dat voor het kunnen afleggen van het voorbereidingstraject dezelfde vaardigheden van belang zijn als bij het kunnen behalen van het inburgeringsexamen. Mochten lichte aanpassingen nodig zijn voor het afleggen van het voorbereidingstraject dan zal de medisch adviseur dit in het advies aangeven.

Naast het protocol gelden uiteraard de gedragsregels van artsen zoals die door de KNMG zijn vastgesteld en tevens de in de medische adviespraktijk gangbare inzichten (indicerende en adviserende artsen, verzekeringsartsen). Zo zal het onderzoek door de medisch adviseur op een voor betrokkene zo min mogelijk belastende wijze plaatsvinden. Lichamelijk onderzoek zal achterwege kunnen blijven indien de medisch adviseur op grond van de anamnese voldoende overtuiging voor zijn oordeel heeft verkregen. Bovendien zal reeds beschikbare informatie van de behandelsector in de overwegingen worden betrokken en kan indien nodig en met gerichte toestemming van betrokkene nadere informatie bij de behandelaar worden ingewonnen. De medisch adviseur zal (verdere) medicalisering zoveel mogelijk vermijden.

Bij evidente gronden voor ontheffing kan sprake zijn van een verkorte procedure. De medisch adviseur stelt een medisch advies op aan de hand van bekendheid bij DUO, eerdere sociaal-medische adviezen en/of medische documentatie waaruit blijkt dat iemand niet in staat is het inburgeringsexamen te behalen. In het geval betrokkene bijvoorbeeld doof en/of blind is of het syndroom van Down heeft, kan sprake zijn van een evidente ontheffing. Bij evidente gronden voor ontheffing is het niet nodig dat betrokkene persoonlijk door de medisch adviseur wordt gezien.

Er zijn meerdere beperkingen die tot gevolg kunnen hebben dat betrokkene het voorbereidingstraject op het afleggen van het inburgeringsexamen niet kan doen of het inburgeringsexamen niet kan halen.

Er zijn vele verschillende stoornissen waaruit beperkingen kunnen voortkomen die invloed kunnen hebben op de stem en/of de spraak, de visus, het gehoor, de motoriek en/of het cognitief functioneren.

De aard en de ernst van de stoornissen en beperkingen dienen altijd geobjectiveerd te worden door de medisch adviseur. In het advies zal worden gemotiveerd in hoeverre deze stoornissen en beperkingen leiden tot belemmeringen en kan een advies voor ontheffing voor deelname aan het inburgeringsexamen worden gegeven.

Hieronder zijn vragen opgenomen die gebruikt kunnen worden bij de gerichte anamnese. Deze vragen zijn niet uitputtend. Per geval zullen de specifieke vragen verschillen. De medisch adviseur zal tot de overtuiging moeten komen dat betrokkene wel, niet of met aanpassingen in staat is zich voor te bereiden op het afleggen van het examen en het examen zelf met goed gevolg af te leggen.

Inleiding

Waarom een aanvraag voor ontheffing op dit moment?

Specifiek

Ter bepaling van de subjectieve belemmering:

• – Wat is volgens betrokkene de oorzaak van de belemmering?

• – Hoe redt betrokkene zich in het dagelijks leven?

• – Welke problemen/ belemmeringen ondervindt betrokkene door stoornis of beperking?

Ter objectivering van de beperkingen:

• – Sinds wanneer heeft betrokkene de stoornis of beperking?

• – Wat is de medische voorgeschiedenis?

• – Wat is het medicijngebruik?

• – Is de stoornis/ beperking van blijvende aard?

• – Wanneer en door welke arts is de oorzaak vastgesteld?

• – Is betrokkene onder behandeling voor de stoornis of beperking?

• – Welke hulpmiddelen zijn in gebruik (bril, loep, hoortoestel etc.)?

• – Welke opleiding heeft betrokkene gevolgd (wanneer, waar, diploma)?

• – Welke werkzaamheden zijn of worden verricht, voor /na de stoornis?

Gevolgen beperkingen

Welke beperkingen ondervindt betrokkene ten aanzien van:

• – Visus: inschatting mate gezichtsverlies

  Hierbij kan gebruik gemaakt worden van een voorbeeld van het beeldscherm dat betrokkene zal moeten kunnen aflezen.

• – Gehoor: inschatting mate gehoorverlies

  Maakt betrokkene gebruik van een hoortoestel? Beoordeling verstaanbaarheid gewone spraak tijdens spreekuur.

• – Spraak: beschrijving waaruit spraakproblemen bestaan;

  Is het mogelijk om een gesprek te voeren waarin beide personen in staat zijn elkaar te begrijpen.

• – Motoriek voor computerbediening en schrijfvaardigheid: beschrijving problemen motoriek;

  Is het mogelijk om een muis en toetsenbord te bedienen, en pen en papier te gebruiken. Mocht betrokkene geen pen en papier kunnen gebruiken maar wel kunnen typen, dan kan de schrijfvaardigheid met behulp van de computer worden getoetst3.

• – Tekst/beeldbegrip: beschrijving problemen tekst/ beeldbegrip.

  Is het mogelijk om de tekst en beelden goed waar te nemen op een beeldscherm.

  Heeft betrokkene een dyslexieverklaring.

• – Verstandelijke handicap: beschrijving verstandelijke handicap.

  Is het mogelijk om met de verstandelijke handicap alle facetten van het inburgeringsexamen goed af te ronden. Is reeds verblijf in een instelling geïndiceerd, wordt speciaal onderwijs gevolgd, is een IQ test gedaan.

• – Psychiatrische stoornis: beschrijving stoornis

  Is het mogelijk om met de geestelijke stoornis alle onderdelen van het inburgeringsexamen succesvol af te ronden.

Beoordelingsnormen

Naast aandoeningen die blijvend van aard zijn, zijn er aandoeningen die tijdelijk zijn. Het is hierbij van belang om vast te stellen op welke termijn een dermate verbetering zal optreden waarna iemand wel in staat is het inburgeringsexamen te behalen. In sommige gevallen zullen behandeling en/of hulpmiddelen nodig zijn om een verbetering te bewerkstelligen. Hierbij wordt alleen uitgegaan van algemeen gebruikelijke behandelingen en/of hulpmiddelen. Er mag niet van betrokkene verwacht worden dat hij buitensporige inspanningen zal verrichten ten aanzien van de (medische) behandeling.

Er komen situaties voor waarbij het zeer onduidelijk is hoe de prognose zal zijn, als een ziekte binnen korte termijn aanzienlijk kan verbeteren of verslechteren. De medisch adviseur kan in zo’n geval met toestemming van betrokkene besluiten het medisch advies eenmalig voor maximaal drie maanden aan te houden. Het aanhouden van het advies – in feite het opschorten van de conclusie van het advies – is alleen mogelijk indien de medisch adviseur dit redelijkerwijs noodzakelijk acht en kan motiveren.

Prognose van de beperkingen

Het gaat bij de medische advisering niet primair om het stellen van een diagnose met de daarbij behorende prognose. Aan de hand van aandoeningen, stoornissen en beperkingen stelt de medisch adviseur een advies op ten aanzien van het wel of niet kunnen voorbereiden op het inburgeringsexamen (met lichte aanpassingen), het behalen van het examen, dan wel het examen afleggen met gebruikmaking van bijzondere examenomstandigheden. Het gaat hierbij, zoals eerder gesteld, om de overtuiging van de medisch adviseur.

De volgende bijzondere examenomstandigheden zijn mogelijk:

• a. Aangepaste locatie

  Het examen wordt in een andere locatie dan de standaard examenlocatie afgenomen (te denken valt aan vestiging Visio, ziekenhuis, ander ‘soort’ gebouw). Van belang is te onderkennen dat de specifieke technische mogelijkheden ter plaatse moeten voldoen aan de eisen van de digitale examens.

  Daarnaast is het mogelijk dat het examen in een andere examenzaal dan de standaardexamenzaal (examen in apart lokaal) wordt afgenomen. Deze voorziening is standaard aanwezig in de toetslocaties van de DUO.

• b. Verlenging examentijd

  De examenkandidaat mag, indien mogelijk, langer over het examen doen. Dit kan bij de examenonderdelen Kennis van de Nederlandse maatschappij, Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt, Lezen, Luisteren, Spreken en Schrijven. c. Onderbroken examenafname

  De kandidaat mag rustmomenten tijdens de examenonderdelen nemen. Dit kan bij de examenonderdelen Kennis van de Nederlandse maatschappij, Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt, Lezen, Luisteren, Spreken en Schrijven

• c. Aangepaste inroostering

  De kandidaat wordt bijvoorbeeld aan het begin van de dag of juist aan het eind van de dag ingeroosterd, de kandidaat krijgt meer tijd tussen de examensessies door, de kandidaat wordt apart gehouden van andere kandidaten. Dit is bij alle examens mogelijk. De aangepaste inroostering kan tot gevolg hebben dat de kandidaat niet alle examens op een of twee dagen kan afleggen.

• d. Examenhulp

  Een medewerker van DUO dan wel een door DUO aangewezen begeleider die de kandidaat helpt bij het examen. Voorbeelden hiervan zijn hulp bij inloggen, muisklikken, koptelefoon opzetten als mede persoonlijke begeleiding. Dit is bij alle examens mogelijk.

• e. Grootbeeld

  De kandidaat kan het examen maken achter een groter beeldscherm dan standaard is voorzien. Dit geldt alleen voor de examenonderdelen Kennis van de Nederlandse maatschappij, Lezen, Luisteren en Spreken. Het standaard beeldscherm is 15 of 17 inch.

• f. Grootschrift

  Het examenonderdeel Schrijven, kan in de papieren versie worden vergroot.

• g. Loepfunctie

  Bij de examenonderdelen Kennis van de Nederlandse Maatschappij, Lezen, Luisteren en Spreken kan met behulp van een loep via een standaard Windows functionaliteit een gedeelte van een scherm worden uitvergroot. Bij deze aanpassing kan gebruik worden gemaakt van 2 monitoren.

• h. Typen in plaats van schrijven

  Bij het examenonderdeel Schrijven kan de kandidaat het examen afleggen met behulp van (een regulier) toetsenbord en monitor. Dit in plaats van de gebruikelijke wijze van afnemen middels pen op papier.

• i. Voorleesfunctie

  In dit geval krijgt de kandidaat de geschreven teksten op het beeldscherm voorgelezen middels een koptelefoon. Dit geldt alleen voor de examenonderdelen Kennis van de Nederlandse Maatschappij, Lezen en Luisteren.

Een en ander is vervat in het volgende overzicht:

• Betrokkene Degene die het inburgeringsexamen moet afleggen in het kader van de Wet inburgering, de Vreemdelingenwet 2000 of de Rijkswet op het Nederlanderschap.

• Inburgeringsexamen Examen waarmee aan het minimum inburgeringsvereiste kan worden voldaan. In het examen worden zowel de Nederlandse taalvaardigheid (spreken, lezen, luisteren, schrijven) op taalniveau A2 van het Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen getoetst, als kennis van de Nederlandse samenleving. Het examen wordt afgenomen door DUO.

• IND Immigratie- en Naturalisatiedienst.

• DUO Dienst Uitvoering Onderwijs

• KNS Examenonderdeel Kennis van de Nederlandse Samenleving.

• KNM Kennis van de Nederlandse Maatschappij

• ONA Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt

• Lezen Examenonderdeel lezen

• Luisteren Examenonderdeel luisteren

• Schrijven Examenonderdeel schrijven

• Spreken Examenonderdeel spreken

• Taalniveau Het inburgeringsexamen wordt voor het onderdeel Nederlands als Tweede taal op taalniveau A2 van het Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen afgenomen. Op dit niveau wordt er vanuit gegaan dat iemand zich sociaal redt.

• WI Wet Inburgering

De beschrijving van de cruciale handelingen, de bijbehorende cruciale kennis, evenals de indicatoren voor succesvol handelen kunnen in eerste instantie de indruk wekken te refereren aan complexe situaties. Bij het ontwikkelen van de eindtermen en het examen KNM hebben we dit ondervangen door het niveau van het examen te koppelen aan bestaande beschrijvingen van cognitief niveau en taalniveau.

Om de kandidaten en onderwijsaanbieders meer houvast te bieden bij de voorbereiding op het examenonderdeel KNM, geven we hieronder een toelichting op het niveau van de eindtermen en de daaraan gekoppelde toetsopgaven.

Cognitief niveau

Voor een indicatie van het cognitieve niveau dat aan de eindtermen is gekoppeld, hebben we ons gebaseerd op de Doelen Sleutelvaardigheden4. In dit beschrijvingskader wordt gewerkt met vier niveaus. De eindtermen KNM en de toetsopgaven in het examen KNM zijn gekoppeld aan de beschrijving van Niveau 1.

Uitgaande van niveau 1 als uitgangspunt voor het cognitieve niveau van de eindtermen KNM en de daaraan gerelateerde toetsopgaven hebben we de kenmerken van niveau 1 voor de eindtermen en examenopgaven KNM op de volgende manier nader uitgewerkt:

• • Bekende of dagelijkse situaties

  De situaties die voor het examen KNM geselecteerd zijn, zijn situaties die inburgeraars in het dagelijks leven tegen (kunnen) komen. In het examen wordt vertrouwdheid met de situaties zo goed mogelijk geborgd door veel gebruik te maken van beeldmateriaal. Zo is met weinig taal de herkenbaarheid van situaties zo groot mogelijk gemaakt.

• • Niet complexe of simpele alledaagse taken

  De opgaven die de kandidaten voorgelegd krijgen zijn teruggebracht tot niet-complexe examenopgaven. De examenopgaven zijn gekoppeld aan een casus. Dit is een inleidende context die het mogelijk maakt meerdere taken onafhankelijk van elkaar te meten zonder de complexiteit te verhogen en toch te zorgen voor een maximale samenhang. De examenopgaven doen een beroep op eenduidig gedrag of handelen in een alledaagse, herkenbare context.

• • Beperkt handelingsrepertoire

  Een beperkt handelingsrepertoire verwijst naar gedrag dat wordt gestuurd door routines of standaardprocedures. In het examen Kennis van de Nederlandse maatschappij vragen we van de kandidaat dat hij per casus en per opgave kan inschatten welk handelen het meest gepast en het meest adequaat is. Het gaat om eenvoudig, reproduceerbaar gedrag, waarvoor men in principe in het onderwijs of elders geleerd of geoefend heeft.

Taalniveau

De opgaven in het examen KNM zijn geconstrueerd op niveau A2 van het Raamwerk NT 5. Dit is het niveau dat voor de mondelinge vaardigheden als uitgangspunt is gekozen voor de taaltoetsing in het inburgeringsexamen. De opgaven in het examen KNM worden allemaal mondeling aangeboden zodat beheersing van A2 voor luistervaardigheid uitgangspunt is voor het examen KNM. In het onderstaande overzicht staat aangegeven wat er talig verwacht kan worden van een taalgebruiker op niveau A2.

Om de toegankelijkheid van de examenopgaven te vergroten, worden de opdrachten ondersteund door beeldmateriaal. Veelal worden opgaven geïntroduceerd met een kort filmpje waarin de context van de opgave snel en efficiënt kan worden geschetst. De vragen en antwoorden worden ook voor het overgrote deel voorzien van film- of fotomateriaal.

De opgaven zijn door niveau en uitvoering voor iedere inburgeraar toegankelijk mits hij zich op de inhoud van het examen KNS heeft voorbereid en het taalniveau A2 voor luister- en/of leesvaardigheid beheerst. Omdat de eindtermen voor iedereen toegankelijk en beschikbaar zijn, kan iedere inburgeraar en zijn scholingsaanbieder zich goed op het examen voorbereiden.

De inburgeraar is in staat stappen te zetten om werk te zoeken, te behouden en in eigen onderhoud te voorzien.

Cruciale handelingen

• 1.1 snel en efficiënt (nieuw) werk zoeken

• 1.2 actief deel uit maken van een arbeidsorganisatie

• 1.3 omgaan met (verborgen) discriminatie op de arbeidsmarkt

• 1.4 voorbereidingen treffen om een eigen bedrijf te starten

De inburgeraar is in staat om om te gaan met de Nederlandse omgangsvormen, waarden en normen

Cruciale handelingen

• 2.1 duiden en hanteren van verschillende omgangsvormen in Nederland

• 2.2 omgaan met ongewone of botsende gewoonten, waarden en normen

• 2.3 deelnemen aan sociale netwerken

• 2.4 aangaan en onderhouden van alledaagse sociale contacten

De inburgeraar is in staat passende huisvesting te vinden en nutsvoorzieningen te regelen. Hij draagt zorg voor de veiligheid in de woning. En draagt zorg voor milieu en schone leefomgeving.

Cruciale handelingen

• 3.1 passende huisvesting regelen

• 3.2 regelen van en omgaan met nutsvoorzieningen en communicatiemiddelen in de eigen woning

• 3.3 omgaan met gebruiken met betrekking tot de aankleding en onderhoud van de woonomgeving

Inburgeraars zijn in staat om volgens de regels van het Nederlandse zorgstelsel gebruik te maken van de gezondheidszorg.

Cruciale handelingen

• 4.1 bewuste keuzes doen ten aanzien van de eigen gezondheid en levensstijl

• 4.2 gebruik maken van eerstelijns gezondheidszorg (huisarts)

• 4.3 gebruik maken van tweedelijns gezondheidszorg

• 4.4 gebruik maken van de apotheek

• 4.5 gebruik maken van de tandarts

• 4.6 handelen bij medische spoedgevallen

• 4.7 gebruik maken van gespecialiseerde zorg rondom zwangerschap, bevalling en het jonge kind

• 4.8 een zorgverzekering afsluiten en gebruiken

• 4.9 gebruik maken van en/of regelen van zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten

De inburgeraar is in staat om, door de geschiedenis en geografie van Nederland te kennen, betrokken te zijn bij Nederland en de Nederlandse samenleving.

Cruciale handelingen

• 5.1 zich verdiepen in de geschiedenis van Nederland

• 5.2 omgaan met voor Nederland gevoelige relaties en gebeurtenissen

• 5.3 geografische kennis van Nederland gebruiken in het dagelijkse leven

• 5.4 kent de denkbeelden die in Nederland geaccepteerd zijn (sinds de jaren ‘70)

De inburgeraar is op de hoogte van de dienstverlening van de lokale overheid, de belastingdienst, de politie en instanties voor sociale en juridische dienstverlening. Hij is in staat in voorkomende gevallen informatie of hulp te vragen bij Bureau voor Juridische Hulpverlening en/of maatschappelijk werk.

Cruciale handelingen

• 6.1 gebruik maken van de dienstverlening van de gemeente aan de burger

• 6.2 omgaan met belastingaangifte, -teruggave en aanvragen van toeslagen (zorg-, kinderopvang-, woontoeslag)

• 6.3 omgaan met dienstverlening en aanwijzingen van de politie

• 6.4 gebruik maken van juridische hulp (sociale raadslieden) en sociale dienstverlening

• 6.5 verantwoord omgaan met verzekeringen

De inburgeraar is in staat om, door de staatsinrichting van Nederland te kennen, betrokken te zijn bij Nederland en de Nederlandse samenleving.

Cruciale handelingen

• 7.1 in het dagelijks handelen invulling geven aan de Nederlandse grondwet

• 7.2 zich verdiepen in de verantwoordelijkheden van de Nederlandse bestuurslagen

• 7.3 omgaan met de scheiding tussen kerk (religie) en staat

• 7.4 hanteert wet- en regelgeving

De inburgeraar kent het Nederlandse onderwijssysteem en onderkent het belang van onderwijs in de Nederlandse kenniseconomie. Inburgeraars laten hun kinderen aan onderwijs deelnemen en kennen de rol die van ouders wordt verwacht.

Cruciale handelingen

• 8.1 maakt gebruik van het Nederlandse onderwijssysteem voor zichzelf of de eigen kinderen

• 8.2 draagt verantwoordelijkheid voor het gedrag van de eigen minderjarige kinderen

• 8.3 maakt gebruik van kinderopvang en speelzaal

• 8.4 omgaan met schoolkosten en tegemoetkomingen in schoolkosten en studiefinanciering

De inburgeraar is in staat stappen te zetten om werk te zoeken, te behouden en in eigen onderhoud te voorzien.

Cruciale handelingen

De inburgeraar is in staat om om te gaan met de Nederlandse omgangsvormen, waarden en normen

Cruciale handelingen

De inburgeraar is in staat passende huisvesting te vinden en nutsvoorzieningen te regelen. Hij draagt zorg voor de veiligheid in de woning. En draagt zorg voor milieu en schone leefomgeving.

Cruciale handelingen

Inburgeraars zijn in staat om volgens de regels van het Nederlandse zorgstelsel gebruik te maken van de gezondheidszorg.

Cruciale handelingen

De inburgeraar is in staat om, door de geschiedenis en geografie van Nederland te kennen, betrokken te zijn bij Nederland en de Nederlandse samenleving.

Cruciale handelingen

De inburgeraar is op de hoogte van de dienstverlening van de lokale overheid, de belastingdienst, de politie en instanties voor sociale en juridische dienstverlening. Hij is in staat in voorkomende gevallen informatie of hulp te vragen bij Bureau voor Juridische Hulpverlening en/of maatschappelijk werk.

Cruciale handelingen

De inburgeraar is in staat om, door de staatsinrichting van Nederland te kennen, betrokken te zijn bij Nederland en de Nederlandse samenleving.

Cruciale handelingen

De inburgeraar kent het Nederlandse onderwijssysteem en onderkent het belang van onderwijs in de Nederlandse kenniseconomie. Inburgeraars laten hun kinderen aan onderwijs deelnemen en kennen de rol die van ouders wordt verwacht.

Cruciale handelingen

Het onderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt is een uitbreiding van het inburgeringsexamen. Deze uitbreiding heeft als doel de inburgeraar in een vroegtijdig stadium – dat wil zeggen lopende het inburgeringsprogramma – te laten kennismaken met de Nederlandse arbeidsmarkt en stappen te laten zetten die leiden tot het zo snel mogelijk, maar ook duurzaam, verwerven van een plek op de arbeidsmarkt.

Met behulp van deskundigen op het gebied van arbeidsmarkttoeleiding en inburgeraars, zijn de succesfactoren geïnventariseerd die cruciaal zijn voor het succesvol en duurzaam betreden van de arbeidsmarkt. Op basis van deze succesfactoren zijn acht thema’s benoemd:

• 1. Beroepenoriëntatie

• 2. Je eigenschappen kennen

• 3. Realistisch beroepsbeeld

• 4. Beroepskansen

• 5. Beroepscompetenties verwerven

• 6. Netwerk opbouwen

• 7. Werk vinden

• 8. Werkcultuur

De inburgeraar onderzoekt binnen deze thema’s de mogelijkheden en eisen van de Nederlandse arbeidsmarkt en reflecteert op basis van de verworven informatie op de eigen mogelijkheden en kansen. Het doorlopen van de acht thema’s is een proces, waarin de inburgeraar beslissingen neemt rond het werk / beroep dat hij wil gaan uitoefenen en tevens zoveel mogelijk concrete stappen zet, die zijn kans met dit werk / beroep op de arbeidsmarkt vergroten.

Bij het onderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt zijn de volgende punten belangrijk:

• • Verplicht onderdeel

  Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt is een verplicht examenonderdeel in het inburgeringsprogramma. Voor elk van de acht thema’s zijn eindtermen geformuleerd. De eindtermen zijn omgezet in resultaatkaarten, die door de inburgeraar persoonlijk met individuele resultaten dienen te worden ingevuld. De ingevulde resultaatkaarten vormen tezamen het portfolio arbeidsmarkt van de inburgeraar.

• • Formele toetsing

  Dit portfolio wordt gebruikt voor een formele toetsing, waarbij geverifieerd wordt wat de inburgeraar weet en heeft ondernomen met betrekking tot het verwerven van een (duurzame) plek op de Nederlandse arbeidsmarkt.

• • Basale logica in volgorde

  De hierboven gegeven lijst met thema’s suggereert dat het onderdeel een vaste volgorde heeft. Voor veel inburgeraars zal deze volgorde van doorwerken ook passend zijn. Gestart wordt dan met het verkrijgen van inzicht in de Nederlandse arbeidsmarkt en vaststellen van het soort werk of beroep dat men zelf zou willen en kunnen uitoefenen. Verwacht kan worden dat nieuwkomers over het algemeen een beeld hebben van het beroep dat zij willen uitoefenen in Nederland.

  Daarna wordt het beoogde beroep nader uitgediept, door meer informatie te verzamelen over wat het beroep in Nederland inhoudt, welke kwalificaties vereist zijn, en hoe groot de kans op werk in dit beroep is. De volgorde van de thema’s heeft dan ook een basale logica.

• • Geen dwingende volgorde

  Er kunnen echter inburgeraars zijn, voor wie de gegeven volgorde minder logisch is. Bijvoorbeeld inburgeraars die al werk of ervaring op de Nederlandse arbeidsmarkt hebben. De inburgeraar kan daarom het onderdeellaten aanvangen bij het thema dat het beste aansluit op zijn huidige situatie; er wordt geen dwingende volgorde opgelegd. Wel dient iedere inburgeraar alle thema’s te behandelen.

• • Cyclisch proces

  Belangrijk is ook dat het mogelijk en zelfs waarschijnlijk is, dat inburgeraars een aantal thema’s opnieuw doorlopen. Immers kan gedurende het onderzoeken van de haalbaarheid van het voorkeursberoep blijken, dat het te hoog gegrepen is qua vereiste scholing en kwalificaties, of dat er geen vacatures voor het beroep te vinden zijn en de kans op werk niet groot is. In dat geval kan de inburgeraar teruggaan naar het thema Beroepenoriëntatie en een nieuw beroep kiezen, om vervolgens het nader onderzoek naar de diverse beroepsaspecten hiervoor te doen. In principe kan de inburgeraar deze exercitie zelf meermalen herhalen, net zo lang tot een realistisch en kansrijk beroep is gevonden. Het doorwerken van het onderdeelkan dus een cyclisch proces zijn.

• • Haalbaar en realistisch beroep

  Alleen wanneer een haalbaar en gewenst beroep is gevonden, kan het programma – dat wil zeggen alle acht thema’s – volledig worden doorlopen. Dit resulteert erin dat de inburgeraar een volledig portfolio heeft opgebouwd, waarmee hij zich optimaal op de arbeidsmarkt heeft voorbereid (en wellicht zelfs al werk heeft gevonden).

• • Volledigheid portfolio

  Voor het behalen van het onderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt wordt het volledig ingevulde portfolio ter toetsing en goedkeuring voorgelegd aan de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). De toetsingsprocedure valt buiten dit document en wordt niet nader beschreven.

Op basis van de succesfactoren zijn de eindtermen voor het onderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt geformuleerd. Daarbij is uitgegaan van de volgende uitgangspunten en overwegingen:

• • Motivatie en haalbaarheid

  Voor de focus bij het onderdeel oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt is gekozen om ervoor te zorgen dat de inburgeraar zelf initiatieven ontplooit en stappen neemt. Die initiatieven en stappen moeten ertoe leiden dat hij werk vindt, of – als dat niet direct haalbaar is – dat hij in elk geval duidelijk voor ogen heeft welke stappen hij gaat zetten om werk te vinden om in aanmerking te komen voor het gewenste beroep.

  Startpunt en referentiekader bij het nemen van stappen richting arbeidsmarkt is het gewenste beroep dat de inburgeraar voor ogen heeft. Dit komt voort uit het belang van de motivatie van de inburgeraar als cruciale factor bij het succesvol toetreden en duurzaam participeren op de arbeidsmarkt.

  Naast de motivatie van de inburgeraar voor een beroep is het criterium haalbaarheid bij het vaststellen van de eindtermen steeds het tweede ijkpunt geweest. Met dit ijkpunt is steeds gezocht naar een evenwicht tussen de mate van haalbaarheid vanuit de kant van de werkzoekende inburgeraar en de realistische vraag op de Nederlandse arbeidsmarkt. Uit de praktijk blijkt dat beide aspecten nogal eens op gespannen voet staan. Gestreefd is naar het ondervangen van dit spanningsveld in de eindtermen en bijbehorende resultaatkaarten.

• • Minimale einddoel

  De eindtermen verwoorden het (minimale) einddoel waar de inburgeraar in de module naartoe dient te werken en wat hij in elk geval moet laten zien, doen of weten. De eindtermen vormen aldus de toetsbare (eind)doelen van de module. Het staat de inburgeraar vrij een veel bredere exploratie van de arbeidsmarkt en alle aspecten die daarin aan de orde zijn, uit te voeren. Minder doen dan het in de eindtermen gegeven pakket van ‘resultaten’ is echter niet toegestaan.

• • Geen onderwijscurriculum

  Dit eindtermendocument is geen onderwijscurriculum. De stappen die de inburgeraar al of niet onder begeleiding zet om toe te werken naar het bereiken van de eindtermen, kunnen breder en oneindig veel gelaagder zijn dan de eindtermen zelf. Concreet gezegd: een inburgeraar gaat bijvoorbeeld bij het thema ‘Je eigenschappen kennen’ idealiter niet als eerste opdracht een rij Nederlandse termen voor eigenschappen en competenties uit het hoofd leren om aan de eindtermen te kunnen voldoen. Beter is dat hij binnen dit thema tal van oriënterende en verdiepende activiteiten ontplooit, die er uiteindelijk in resulteren dat hij kan voldoen aan de eindtermen die het thema heeft.

• • Handelingsgerichtheid

  De module is handelingsgericht. Daarom is voor het formuleren van de eindtermen zo veel mogelijk gekozen voor formulering in termen van handelingen en concrete, individuele actieplannen. Soms is er echter sprake van kennis. Daarom opteren wij niet voor het gebruiken van termen als ‘cruciale handelingen’ of cruciale kennis’, zoals gebruikelijk is bij de eindtermendocumenten van de inburgeringsonderdelen Taalvaardigheid en Kennis van de Nederlandse Maatschappij, maar voor ‘gewenste handelingen of kennis’.

  Elk handelings- of kennisdoel in dit eindtermendocument is ‘vertaald’ in termen van indicatoren die de inburgeraar vragen concreet zichtbaar te maken dat hij de betreffende handeling heeft verricht of zich de beoogde kennis heeft eigen gemaakt.

• • Niet voor inburgeraars

  Het eindtermendocument is niet bedoeld voor de inburgeraars, maar voor instanties en personen, die op enigerlei wijze de inburgeraar ondersteunen bij het toewerken naar de eindtermen, bijvoorbeeld door begeleiding of het aanbieden van materialen en/of onderwijsaanbod.

• • Wel voor inburgeraars

  Wel voor de inburgeraar bestemd zijn de resultaatkaarten, die een rechtstreekse ‘vertaling’ vormen van de gewenste handelingen, kennis en bijbehorende indicatoren die de eindtermen vragen. De inburgeraar zal per thema gehouden zijn aan het invullen van een resultaatkaart, waarmee concreet zichtbaar gemaakt wordt welke actie hij richting de arbeidsmarkt heeft ondernomen, dan wel van plan is te ondernemen. Deze resultaatkaarten zijn opgesteld op een laag taalniveau (tegen A2) en vormen samen – door de inburgeraar daar waar vereist aangevuld met bijlagen als een sollicitatiebrief – het op te leveren portfolio. Dit porfolio is de basis voor toetsing of de inburgeraar aan de eindtermen van de module voldoet.

Toelichting op de opbouw van de eindtermen

Hieronder illustreren we hoe de opbouw van de eindtermen per thema eruit ziet aan de hand van een van de thema’s.

In het volgende deel van het document zijn de eindtermen van de acht thema’s opgenomen. Titel en volgorde van de eindtermen komen overeen met die van de in paragraaf 1.1. gegeven thema’s van de module.

De inburgeraar is in staat een concrete beroepswens voor zichzelf te formuleren op basis van kennis van de sectoren en branches van de Nederlandse arbeidsmarkt.

De inburgeraar kan aantonen dat hij voldoet aan de eisen van het beroep.

• 1.1 Kiest een beroep dat hij wil uitoefenen en waarvan hij de haalbaarheid gaat onderzoeken.

  • • Noemt drie beroepen die hij wil uitoefenen.

  • • Geeft aan van welk beroep hij de haalbaarheid gaat onderzoeken.

• 1.2 Weet dat men op de Nederlandse arbeidsmarkt werk zoekt via sectoren/branches en benoemt relevante sectoren/branches voor zichzelf.

  • • Benoemt de sector(en) of branche(s) waarin zijn gewenste beroep thuishoort of kan worden uitgeoefend.

• 1.3 Indien er sprake is van een relevant diploma en/of relevante werkervaring voor het gewenste beroep: achterhaalt de waarde hiervan voor de Nederlandse arbeidsmarkt.

  • • Toont de waardering van zijn diploma/ toont zijn Indicatie Onderwijs Niveau (ION) of geeft aan waarom dit voor hem niet nodig is.

  hetzij:

  • • Toont zijn op basis van een EVC-procedure verkregen ervaringscertificaat of geeft aan waarom deze procedure voor hem niet nodig is.

De inburgeraar heeft kennis van de werknemerscompetenties die op de Nederlandse arbeidsmarkt gewaardeerd worden en is in staat bij sollicitaties en op de werkvloer zijn positieve eigenschappen te benoemen.

• 2.1 Kent vaak voorkomende termen in Nederland voor eigenschappen van werknemers.

  • • Noemt zeven eigenschappen van werknemers die in vacatures worden genoemd.

  • • Geeft per term aan of hij deze eigenschap bezit en kan dit toelichten aan de hand van voorbeelden.

  • • Geeft per term aan of deze eigenschap van belang is voor zijn gewenste beroep.

De inburgeraar heeft een realistisch beeld van de inhoud van zijn gewenste beroep en heeft in zijn keuze ook zijn persoonlijke mogelijkheden meegewogen.

• 3.1 Weet wat het beroep in Nederland inhoudt en welke eisen ervoor gelden.

  • • Benoemt taken die bij de uitoefening van het gewenste beroep in Nederland horen.

  • • Geeft aan onder welke omstandigheden het beroep wordt uitgeoefend (inkomen, werken in teamverband of individueel, werktijden, reistijden, uniform en dergelijke).

  • • Geeft aan welke aanvullende eisen er aan het gewenste beroep in Nederland worden gesteld naast vakkwalificatie en taalvaardigheid (bijvoorbeeld rijbewijs, talenkennis of specifieke persoonlijke competenties).

• 3.2 Bepaalt of het gewenste beroep past bij zijn persoonlijke omstandigheden.

  • • Stelt op basis van het realistische beroepsbeeld vast of hij nog steeds belangstelling heeft voor het gewenste beroep.

  • • Bepaalt aan de hand van het realistische beroepsbeeld of het gewenste beroep haalbaar is gezien de eigen persoonlijke omstandigheden (thuissituatie, gezondheid, leeftijd, motivatie voor (bij)scholing en dergelijke) en zo nee: of hij zijn persoonlijke omstandigheden kan aanpassen aan de uitoefening van het gewenste beroep.

De inburgeraar is in staat informatie te vinden over de vraag op de arbeidsmarkt naar het gewenste beroep en deze in zijn keuze mee te wegen.

• 4.1 Brengt de vraag naar het gewenste beroep op de arbeidsmarkt in kaart.

  • • Toont via actuele vacatures of andere bronnen (klantmanager, vakgenoot, uitzendbureau) aan dat er vraag is naar het gewenste beroep op de arbeidsmarkt.

  • • Bepaalt of hij vasthoudt aan het gewenste beroep en geeft daarvoor argumenten.

De inburgeraar is in staat zijn beroepscompetenties, zowel qua kennis als qua taal en communicatie, te verwerven en onderhouden, om (blijvend) te voldoen aan de eisen die de arbeidsmarkt of de opleiding aan zijn gewenste beroep stelt.

• 5.1 De inburgeraar achterhaalt waar hij zijn (beroeps)kennis kan bijspijkeren of, indien nodig, een (beroeps)opleiding kan volgen.

  • • Noemt een of meer passende opleidingsinstituten waar hij de benodigde kennis kan verwerven en/of onderhouden voor het gewenste beroep.

  • • Noemt een of meer cursussen of opleidingen die de benodigde kennis bieden.

  • • Noemt welke vormen van opleidingen mogelijk zijn (bbl/bol, dag/avond, fulltime/parttime e.d.) en bepaalt welke vorm voor hem geschikt is, gezien zijn persoonlijke omstandigheden.

  • • Geeft aan welke toelatingseisen aan de opleiding gesteld worden en of hij daaraan voldoet (eventueel na diplomawaardering).

  • • Geeft aan welke kosten verbonden zijn aan deze vorm van de opleiding.

  • • Geeft aan of er voor hem financieringsmogelijkheden voor deze kosten zijn en zo ja, welke.

• 5.2 Is op de hoogte van de eisen die aan de taal- en communicatievaardigheden gesteld worden in het gewenste beroep.

  • • Benoemt het taalniveau van een bij zijn beroep passende beroepsopleiding.

  • • Licht toe welke specifieke communicatieve situaties veel voorkomen en belangrijk zijn op de werkvloer van zijn gewenste beroep (bijvoorbeeld overleggen, klantcontact, e-mailen, telefoneren).

• 5.3 Ontwikkelt zijn taal- en communicatievaardigheden voor de werkvloer en eventueel een beroepsopleiding.

  • • Geeft aan welke (taal)trajecten er zijn om de taalvaardigheid voor de opleiding en werkvloer van zijn gewenste beroep te verhogen (bijvoorbeeld Staatsexamens NT2).

  • • Licht toe hoe hij aan de ontwikkeling van deze taal- en communicatievaardigheden werkt of geeft aan hoe, waar en wanneer hij dat gaat doen.

De Inburgeraar is in staat een netwerk op te bouwen/uit te breiden, waardoor hij de kans vergroot via dit netwerk zelfstandig werk te vinden.

• 6.1 Bouwt een netwerk op en breidt het uit.

  • • Beschrijft zijn eigen netwerk en benoemt met welk type contacten het versterkt kan worden.

  • • Beschrijft of en hoe de contacten in zijn netwerk hem kunnen helpen.

  • • Benoemt hoe hij zijn netwerk gaat uitbreiden en wanneer hij dat gaat doen.

De inburgeraar kan op een bij zijn gewenste beroep passende wijze zoeken naar werk, een werkervaringsplaats, stage of vrijwilligerswerk. Hij weet hoe hij voor het vinden van werk(ervaring) moet solliciteren op de Nederlandse arbeidsmarkt en zich moet presenteren.

In het proces van zoeken naar werk is hij in staat actief te participeren op een werkplek of door vrijwilligerswerk en hierdoor contacten te leggen en een begin te maken met toetreden tot de arbeidsmarkt.

• 7.1 Kan voor zijn gewenste beroep geschikte vacatures vinden.

  • • Noemt minimaal drie vindplaatsen voor vacatures die bij het gewenste beroep passen.

  • • Laat minimaal twee vacatures voor het gewenste beroep zien en licht toe waarom deze voor hem al of niet geschikt zijn.

  • • Geeft aan of hij werk in zijn gewenste beroep gaat zoeken via open sollicitaties en hoe hij dat gaat doen.

• 7.2 Oriënteert zich op de mogelijkheden om een werkervaringsplaats, stageplaats of vrijwilligerswerk te vinden op een Nederlandse werkvloer.

  • • Legt uit waarom een werkervaringsplaats, stageplaats of vrijwilligerswerk voor hem van belang kan zijn.

  • • Benoemt mogelijkheden die hij heeft om werkervaring op te doen, stage te lopen of vrijwilligerswerk te doen.

• 7.3 Weet wat sollicitatieformulieren en sollicitatiebrieven zijn en kan deze invullen/schrijven.

  • • Licht toe wat de functie is van sollicitatieformulieren en -brieven.

  • • Geeft aan of het voor zijn gewenste beroep gebruikelijk is om te solliciteren via sollicitatieformulieren of via sollicitatiebrieven.

  • • Laat minimaal twee verschillende sollicitatieformulieren zien die zijn ingevuld met de eigen gegevens en laat één sollicitatiebrief zien die hij met betrekking tot zichzelf heeft opgesteld en die kan dienen als basis voor andere sollicitatiebrieven.

  • • Laat zijn basis-cv zien.

  • • Geeft aan waar hulp kan worden gevonden bij het schrijven van sollicitatiebrieven.

• 7.4 Bereidt zich voor op het voeren van sollicitatiegesprekken.

  • • Benoemt vier punten die van belang zijn voor een goede indruk bij een sollicitatiegesprek voor zijn gewenste beroep (bijvoorbeeld met betrekking tot uiterlijke verzorging, presentatie van zichzelf in termen van sterke eigenschappen, houding).

  • • Geeft aan of hij in een sollicitatiegesprek op deze punten een goede indruk kan maken en benoemt hoe hij aan de zwakke(re) punten aandacht gaat besteden.

• 7.5 Doet ervaring op een Nederlandse werkvloer op.

  • • Toont aan dat hij regulier werk, een werkervaringplek, stageplaats of vrijwilligerswerk heeft op een Nederlandse werkvloer.

  hetzij:

  • • Geeft aan hoe en wanneer hij een werkervaringplek, een stageplaats of vrijwilligerswerk op een Nederlandse werkvloer kan zoeken.

De Inburgeraar kan zich op passende wijze gedragen op de Nederlandse werkvloer.

• 8.1 Benoemt de verschillen tussen de cultuur op de werkvloer in Nederland en in het herkomstland.

  Geeft drie voorbeelden van verschillen in cultuur op de werkvloer van het gewenste beroep in Nederland en die van het herkomstland (bijvoorbeeld ten aanzien van zelfstandigheid, initiatief, op tijd komen, ten aanzien van omgang met collega’s, scheiding tussen werk en privé, bedrijfsfeestjes).