Regeling leerresultaten PO

De basisschool verantwoordt zich over de leerresultaten met door haar gebruikte betrouwbare en valide toetsen. Toetsen zijn betrouwbaar als zij steeds hetzelfde resultaat opleveren als hetzelfde gemeten wordt. Toetsen zijn valide als ze die kennis en vaardigheid meten waarvoor de toets is bedoeld. Een basisschool kan uit het beschikbare toetsinstrumentarium een principieel eigen keuze maken. De volgende toetsen voldoen aan de criteria zoals vastgesteld in artikel 34.1 van het Besluit bekostiging WPO:

• • Eindtoets (Basis of Niveau) van Cito (zie verder bijlage B onder 1.);

• • Schooleindonderzoek van de vier landelijke Protestants Christelijke Schoolbegeleidingsdiensten (zie verder bijlage B onder 2.);

• • Drempelonderzoek 678 van 678 Onderwijs Advisering (zie verder bijlage B onder 3);

• • Entreetoets van het Cito (tot en met schooljaar 2010–2011, zie verder bijlage B onder 4);

• • Landelijk genormeerde methodeonafhankelijke toetsen voor groep 8, te weten:

  • – Toetsen Rekenen en wiskunde en Begrijpend lezen uit het leerling- en onderwijsvolgsysteem (LOVS) van het Cito (zie verder bijlage B, onder 5.1);

  • – DLE-toetsen Rekenen en wiskunde en Begrijpend lezen van Boom test uitgevers (zie verder bijlage B, onder 5.2);

  • – Begrijpend lezen toets van 678 Onderwijs Advisering (zie verder bijlage B, onder 5.3).

Voor elke toets waarmee een basisschool zich verantwoordt over de leerresultaten, bestaan eigen normen. Deze normen houden rekening met de leerlingpopulatie op de basisschool (percentage gewogen leerlingen, schoolgroep). De norm geeft per toets aan wanneer de gemiddelde schoolscore op de toets, oftewel de leerresultaten van de school, voldoende is.

Schoolgroepen

Bij de beoordeling van een aantal toetsen onderscheidt de inspectie schoolgroepen. Als de schoolgroep niet op de te analyseren formulieren vermeld wordt, bepaalt de inspectie deze aan de hand van het percentage gewogen leerlingen op de hele school op de meest recente van teldatum 1 oktober. De inspectie raadpleegt eventueel de DUO-gegevens om de schoolgroep te bepalen. Vóór 2010 gaat het om de leerlinggewichten in de betreffende groep. Het percentage gewogen leerlingen wordt rekenkundig afgerond op een geheel getal. Afronding naar beneden vindt plaats indien de eerste decimaal kleiner is dan 5, en naar boven indien deze decimaal ten minste 5 bedraagt: 14,5% wordt dan schoolgroep 15 en 14,4% wordt dan schoolgroep 14.

Op het overzicht van de schoolresultaten staan de gemiddelden van twee indexen: de schoolvorderingen (SV) en de intelligentie (IQ). Wanneer de SV-index lager is dan de IQ-index is dat een indicatie voor een minder goed presterende school. Indien de SV-index hoger is dan de IQ-index is dat een indicatie voor een beter presterende school. Op het overzichtsformulier van de school staat ook een meerjarenoverzicht waar deze verschilscores zijn omgezet naar zogenaamde z-scores. In deze z-scores zijn de resultaten van alle deelnemende scholen betrokken. De z-score geeft het aantal standaarddeviaties aan dat de schoolscore verschilt van de gemiddelde schoolscore van de deelnemende scholen.

De z-scores staan op het formulier als ’afwijkingsscore t.o.v. gemiddelde SV-IQ’ vermeld. Op deze scores baseert de inspectie haar oordeel over de school.

Scholen gebruiken het Drempelonderzoek 678 op drie manieren:

• 1. Alle leerlingen doen mee aan het Drempelonderzoek 678. In dit geval wordt de onderstaande procedure ’Drempelonderzoek 678 bij alle leerlingen’ gevolgd.

• 2. De school neemt de Eindtoets Basisonderwijs van Cito af bij een deel van de leerlingen en bij enkele leerlingen het Drempelonderzoek 678. Ook komt het voor dat de school eerst alle leerlingen het Drempelonderzoek 678 laat doen en daarna alleen de betere leerlingen de Eindtoets Basisonderwijs van Cito laat maken. In deze gevallen worden de scores van het Drempelonderzoek 678 omgezet naar Cito-scores en wordt de hieronder beschreven werkwijze ’Drempelonderzoek 678 en Eindtoets Basisonderwijs’ gevolgd.

• 3. De school neemt geen Eindtoets Basisonderwijs af en enkele leerlingen doen het Drempelonderzoek 678. In dit geval is het niet mogelijk gebruik te maken van de gegevens uit het Drempelonderzoek 678. Indien ook geen Entreetoetsen zijn afgenomen, baseert de inspectie het oordeel over de leerresultaten op gegevens uit het leerlingvolgsysteem.

Ad 1. Procedure Drempelonderzoek 678 bij alle leerlingen

Vanaf schooljaar 2009–2010 vermeldt het formulier ’totaaloverzicht’ van het Drempelonderzoek 678 de gemiddelde Cito-score van alle deelnemende leerlingen. Deze score wordt gehanteerd bij het bepalen van het oordeel over de eindopbrengsten. De inspectie gebruikt hierbij met ingang van schooljaar 2011–2012 de onder- en bovengrenzen in Tabel 1. In de schooljaren 2010–2011 en 2009–2010 is Tabel 5 van toepassing. De schoolgroep wordt bepaald op basis van het percentage gewogen leerlingen op de gehele school (DUO-gegevens). Het is in dit geval niet mogelijk de normen voor de gecorrigeerde score (LG-score) te gebruiken.

Vóór schooljaar 2009–2010 worden de normen uit de onderstaande tabel gebruikt om het schoolgemiddelde van de DGM60 te vergelijken met de ondergrens voor de betreffende schoolgroep.

¹ De normen in deze tabel zijn toepasbaar op alle schooljaren vóór schooljaar 2009–2010, waarin het Drempelonderzoek is afgenomen.

Het gemiddelde van de DGM60 staat met ingang van het schooljaar 2008–2009 op de groepsoverzichten van het Drempelonderzoek 678 aangegeven. Voor voorgaande jaren moet dit handmatig berekend worden uit de individuele leerlingenscores.

Ad 2. Procedure Eindtoets Basisonderwijs én Drempelonderzoek 678

Als een deel van de leerlingen de Eindtoets Basisonderwijs van Cito heeft gemaakt en een deel van de leerlingen het Drempelonderzoek 678, wordt de onderstaande werkwijze toegepast. Het komt voor dat sommige leerlingen beide toetsen maken. In dat geval baseert de inspectie haar oordeel op de scores op de Eindtoets Basisonderwijs.

Met ingang van schooljaar 2009–2010 wordt de Cito-score per leerling zoals vermeld op het ’totaaloverzicht’ van het Drempelonderzoek 678 gebruikt. De inspectie berekent de gemiddelde Cito standaardscore van de hele groep door het gewogen gemiddelde van de scores uit beide bronnen te nemen. Bij de beoordeling worden met ingang van schooljaar 2011–2012 de onder- en bovengrenzen in Tabel 1 gebruikt. In de schooljaren 2010–2011 en 2009–2010 is Tabel 5 van toepassing. De schoolgroep wordt bepaald op basis van het percentage gewogen leerlingen op de gehele school (DUO-gegevens). Het is in dit geval niet mogelijk de normen voor de gecorrigeerde score (LG-score) te gebruiken.

Vóór schooljaar 2009–2010 worden de individuele Drempelonderzoekscores van de leerlingen die niet aan de Eindtoets Basisonderwijs hebben deelgenomen, omgezet volgens de onderstaande conversietabel naar een Cito-score. Daarna wordt de werkwijze zoals beschreven voor de periode vanaf schooljaar 2009–2010 toegepast (zie hierboven).

¹ De normen in deze tabel zijn toepasbaar op alle schooljaren vóór schooljaar 2009-2010 waarin het Drempelonderzoek is afgenomen.

Voorbeeld:

Stel dat vijftien leerlingen de Eindtoets Basisonderwijs van Cito hebben gedaan en vijf leerlingen alleen aan het Drempelonderzoek 678 hebben deelgenomen. Met behulp van de tabel kan de Drempelscore worden omgezet naar een Cito-score. Dat betekent, bijvoorbeeld, dat een individuele leerling met een Drempelscore van 26 een Cito-score krijgt van 504, een leerling met een Drempelscore van 35 een Cito-score van 515, een Drempelscore van 60 wordt 546, etc.

Het nieuwe schoolgemiddelde voor twintig leerlingen wordt vervolgens berekend door 15 x de gemiddelde standaardscore van de Eindtoets Basisonderwijs te berekenen, daar de (uit conversie verkregen) Cito-scores van de vijf ’drempelleerlingen’ bij op te tellen en deze som te delen door twintig. De school behoort in 2007 bijvoorbeeld tot schoolgroep 3. De zojuist berekende uitkomst moet worden vergeleken met de ondergrens van 531,9 die we in Tabel 5 vinden.

De normen in Tabel 7 zijn bepaald aan de hand van de gemiddelde scores die door scholen behorend tot de verschillende schoolgroepen zijn behaald. De normen in Tabel 8 zijn daarentegen bepaald op basis van scores van individuele leerlingen. De beide tabellen zijn daardoor niet rechtstreeks met elkaar te vergelijken.

De inspectie betrekt de Cito Entreetoets met ingang van het schooljaar 2011–2012 niet meer bij de beoordeling van de eindresultaten. Indien de beoordeling van de leerresultaten niet gebaseerd kan worden op gegevens van de Eindtoets Basisonderwijs, het Schooleindonderzoek of het Drempelonderzoek 678, betrekt de inspectie de gegevens van de Cito Entreetoets van groep 7 tot en met schooljaar 2010–2011 nog wel bij de beoordeling.

Scholen kunnen zich vanaf het schooljaar 2011–2012 met een andere toets over hun eindresultaten verantwoorden. Voor scholen die zich tot dan toe met de Entreetoets hebben verantwoord, zijn de leerlingen van het cohort waarop de inspectie de beoordeling baseert in 2011–2012 (groep 8) dezelfde als in 2010–2011 (groep 7). Om dit punt te ondervangen beoordeelt de inspectie de meest recente resultaten van deze groep leerlingen en de resultaten van groep 7 in het schooljaar 2010–2011 laat de inspectie buiten beschouwing. De inspectie beoordeelt de eindresultaten in die gevallen dus op basis van:

• 1. 2008–2009 entreetoets groep 7,

• 2. 2009–2010 entreetoets groep 7 en

• 3. 2011–2012 eindresultaten groep 8.

Met ingang van het schooljaar 2009–2010 zijn de schoolrapporten bij de Cito Entreetoets gewijzigd. Het Schoolrapport correctie LG bevat het gecorrigeerd aantal goed, de schoolscore die gecorrigeerd is voor het percentage gewogen leerlingen op de school. Het Schoolrapport zonder correctie bevat het ongecorrigeerde aantal goed.

De normen in tabel 9a zijn van toepassing op de schooljaren 2009–2010 en 2010–2011; de normen in tabel 9b en 9c zijn van toepassing op eerdere schooljaren.

Voor leerresultaten aan de hand van de Entreetoets van groep 7 uit de periode vóór schooljaar 2009–2010 gaat de inspectie bij de beoordeling uit van het gemiddelde percentage goed.

De normen in de tabel worden toegepast op resultaten verkregen over het schooljaar 2008–2009. De resultaten van vóór 2008–2009 worden beoordeeld met de normen in tabel 9c.

Indien er geen resultaten van bovengenoemde toetsen beschikbaar zijn, worden de resultaten aan het eind van de basisschool beoordeeld aan de hand van methodeonafhankelijke en landelijk genormeerde toetsen voor Rekenen en wiskunde en Begrijpend lezen in de leerjaren 8 van de drie laatste schooljaren (cohorten).

Voor een positief oordeel over de resultaten aan het einde van de schoolperiode geldt dat ten minste één van de drie jaren voor Rekenen en wiskunde én Begrijpend lezen positief moet scoren om tot een voldoende te komen.

In de volgende paragrafen staan de procedures beschreven voor de beoordeling van de toetsen uit de leerlingvolgsystemen van Cito en de oude DLE-toetsen van Boom test uitgevers (geldig tot en met schooljaar 2009–2010). Daarnaast zijn de normen voor de begrijpend lezen toets van 678 Onderwijs Advisering opgenomen.

In deze bijlage staat beschreven hoe en wanneer een correctie (zijnde een herberekening) van de leerresultaten plaatsvindt voor bepaalde groepskenmerken of individuele kenmerken van leerlingen en voor enkele specifieke omstandigheden.

Leerlingen met een indicatie voor het voortgezet speciaal onderwijs (vso) of praktijkonderwijs (pro) houdt de inspectie buiten de beoordeling van de eindresultaten. Dit doet zij ook als deze leerlingen de indicatie hebben, maar hier in de praktijk niet daadwerkelijk naar uitstromen. Als leerlingen met een pro- of vso-indicatie wel hebben deelgenomen aan de toets, herberekent de inspectie het schoolgemiddelde, waarbij de resultaten van deze leerlingen buiten beschouwing worden gelaten.

De inspectie verstaat hierbij onder het hebben van een indicatie het volgende:

• • sbo-indicatie: De leerling heeft een beschikking van de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) van het samenwerkingsverband voor het sbo.

• • lgf, so-indicatie: De Commissie voor de Indicatiestelling (CvI) van het Regionaal expertisecentrum heeft geoordeeld dat de leerling in aanmerking komt voor leerlinggebonden financiering.

De inspectie sluit de resultaten van deze leerlingen uit van de beoordeling als:

• • de leerling een eigen leerlijn voor taal (één of meer van de vakgebieden technisch lezen, spelling, begrijpend lezen) én voor rekenen heeft, en

• • de school voor deze leerling einddoelen (een ontwikkelingsperspectief) heeft bepaald die voldoende onderbouwd en realistisch zijn, en

• • van deze einddoelen tussendoelen zijn afgeleid, en

• • de school kan aantonen op basis van ten minste twee evaluaties dat de leerling zich op beide vakgebieden naar verwachting ontwikkelt (dus volgens de gestelde doelen).

Het gaat hier dus om uitzonderingsgevallen.

Bij de beoordeling van de eindresultaten mogen de resultaten van leerlingen die sinds kort in Nederland verblijven én het Nederlands onvoldoende beheersen in sommige gevallen buiten beschouwing worden gelaten. De richtlijn is dat de leerlingen aan het begin van het schooljaar korter dan vier jaar in Nederland verblijven én om die reden het Nederlands minder goed beheersen.

De resultaten van leerlingen die al langer in Nederland verblijven en het Nederlands nog steeds onvoldoende beheersen, worden wel bij de beoordeling van de toetsen betrokken. Dit geldt ook voor de resultaten van leerlingen die korter in Nederland verblijven, maar het Nederlands wel goed beheersen.

De inspectie kan de resultaten van leerlingen die in groep 7 of 8 zijn ingestroomd buiten beschouwing laten bij de beoordeling van de eindresultaten. Als de inspectie dit doet, corrigeert zij voor alle leerlingen die dit betreft en niet alleen voor de zwakst scorende leerlingen.

De inspectie baseert haar oordeel over de eindresultaten in principe op de leerresultaten van alle leerlingen in groep 8. Het is mogelijk dat er geen resultaten beschikbaar zijn voor leerlingen, die de inspectie echter niet buiten beschouwing wenst te laten. Dit betreft bijvoorbeeld leerlingen die naar het lwoo uitstromen en niet hebben deelgenomen aan de eindtoets.

In dit geval kent de inspectie een fictieve score toe (bij Cito Eindtoets: 517; bij Drempelonderzoek 678: 517 vanaf het schooljaar 2009–2010 of 37 vóór het schooljaar 2009–2010) aan de leerlingen die niet hebben deelgenomen aan de toets. Als de leerresultaten op basis van leerlingvolgsysteemtoetsen worden beoordeeld, dan wordt deze leerling als D/E scorende leerling beschouwd bij het Cito leerlingvolgsysteem en de begrijpend lezen toets van 678 Onderwijs Advisering.

Het komt voor dat op scholen die zich met het Schooleindonderzoek verantwoorden of die daarvoor voorheen de Entreetoets van groep 7 hebben gebruikt, leerlingen de toets niet of gedeeltelijk hebben gemaakt. Het is niet mogelijk in dit geval een fictieve score toe te kennen aan deze leerlingen. In dat geval beoordeelt de inspectie de leerresultaten niet, tenzij de resultaten ook zonder dat deze leerlingen aan de toets hebben deelgenomen, van onvoldoende niveau zijn. In dat geval beoordeelt de inspectie de leerresultaten als onvoldoende.

Als een school zich over haar eindresultaten verantwoordt met het leerlingvolgsysteem, komt het voor dat sommige leerlingen niet deelnemen aan de toets die de rest van de groep maakt. Andere leerlingen maken een toets op een lager niveau (ander leerjaar of afnamemoment). Het komt ook voor dat leerlingen in het geheel geen toets maken.

Als leerlingen een Cito toets op een ander niveau hebben gemaakt, voegt de inspectie de score van deze leerlingen toe aan het groepsgemiddelde. Als leerlingen niet zijn getoetst, beschouwt de inspectie hen als leerlingen die onder de norm presteren. Bij het gebruik van Cito toetsen zijn dit leerlingen met D- en E-scores; dan gelden de volgende grenzen:

• • < 15% gewogen leerlingen: maximaal 25 procent leerlingen met D/E-score;

• • ≥ 15% gewogen leerlingen: maximaal 30 procent leerlingen met D/E-score.

In deze bijlage staat beschreven hoe de inspectie scholen beoordeelt waarbij de meting van leerresultaten onmogelijk is of waarbij de gegevens over de leerresultaten incompleet zijn.

Scholen die nieuw zijn beginnen vaak met een klein aantal leerlingen, dat veelal in de onderbouw verblijft. De eerste jaren dat de school bestaat, zullen in de midden- en bovenbouw vooral leerlingen de school bezoeken die eerst op andere scholen hebben gezeten. De resultaten van deze leerlingen kunnen dan ook niet direct toegeschreven worden aan de nieuwe school.

Desondanks beoordeelt de inspectie de eindresultaten van deze scholen in eerste instantie volgens de reguliere werkwijze. Als blijkt dat de eindresultaten onvoldoende zijn, gaat de inspectie nader analyseren waardoor dit wordt veroorzaakt en wordt dezelfde werkwijze gevolgd als voor leerlingen die recent op school zijn ingestroomd.

Scholen die zich niet over hun eindresultaten kunnen verantwoorden omdat zij bijvoorbeeld niet beschikken over de leerresultaten van drie cohorten leerlingen of omdat deze gegevens incompleet zijn, krijgen het oordeel: niet te beoordelen. Deze scholen krijgen iedere twee jaar een kwaliteitsonderzoek.

Kopklassen hebben tot doel de leerlingen (veelal leerlingen met een taalachterstand) die hieraan deelnemen een betere uitgangspositie te geven voor het vervolgonderwijs. In de meeste gevallen gaat het om landelijke projecten of door de overheid erkende experimenten.

De inspectie baseert zich bij de beoordeling van de eindresultaten van deze scholen op de meest recente resultaten van de totale groep leerlingen die aan de eindtoets heeft meegedaan.

NB. Het komt voor dat sommige leerlingen alleen de kopklas volgen en dus recent zijn ingestroomd. Deze leerlingen worden bij de beoordeling buiten beschouwing gelaten.

Toetsresultaten zijn alleen betrouwbaar en valide als de toetsen zijn afgenomen volgens de voorschriften, zoals die in de toetshandleiding zijn beschreven. De inspectie veronderstelt dat scholen deze voorschriften kennen en naleven. Indien scholen hiervan afwijken, kan dit betekenen dat de inspectie de leerresultaten niet kan beoordelen.

Enkele voorbeelden van het afwijken van de voorschriften zijn:

• • aanbieden van hulpmaterialen (bijvoorbeeld posters in de klas of een rekenmachine), die niet zijn toegestaan bij het maken van de toets;

• • voorlezen van (delen van) toetsen;

• • klassikaal (samen) maken van toetsen;

• • het door de leraar zodanig beantwoorden van vragen van leerlingen dat er sprake is van hulp bij de toetsafname;

• • afwijken van de voorgeschreven tijdsduur voor de toets;

• • afwijken van het voorgeschreven afnamemoment.

Twee overwegingen spelen bij de beoordeling van de resultaten een cruciale rol:

• • Is op grond van eerder behaalde resultaten te verwachten dat de toetsresultaten aan het eind van de basisschool anders waren geweest als de afnamevoorschriften wel correct waren gevolgd? Zou dit een onvoldoende inspectieoordeel tot resultaat kunnen hebben gehad?

• • Is er mogelijk doelbewust door de betrokkenen afgeweken van de afnamevoorschriften om betere resultaten te verkrijgen?

Als één of beide overwegingen van toepassing zijn of hier serieuze twijfels over bestaan, kan de inspectie besluiten de resultaten niet te beoordelen.

De school verantwoordt zich over de leerresultaten met door haar gebruikte betrouwbare en valide toetsen. Ze kan uit het beschikbare toetsinstrumentarium een principieel eigen keuze maken. De inspectie hanteert de volgende volgorde bij het gebruik maken van beschikbare toetsresultaten:

• 1. Eén van de eindtoetsen:

  • (1) Eindtoets (Basis of Niveau) van Cito;

  • (2) Schooleindonderzoek van de vier landelijke Protestants Christelijke Schoolbegeleidingsdiensten;

  • (3) Drempelonderzoek 678 van 678 Onderwijs Advisering;

• 2. Entreetoets van het Cito (tot en met schooljaar 2010–2011);

• 3. Landelijk genormeerde methodeonafhankelijke toetsen uit groep 8.

Bij voorkeur baseert de inspectie haar oordeel op de toets waarvoor van twee of meer jaren gegevens beschikbaar zijn.

De inspectie beoordeelt de eindresultaten op basis van de resultaten van de leerlingen in groep 8 van de afgelopen 3 jaar (cohorten). Als de resultaten slechts één keer voldoende zijn, en het aantal in de beoordeling betrokken leerlingen is minder dan 10, dan betrekt de inspectie de resultaten van groep 7 bij de beoordeling. Als de resultaten van groep 7 onvoldoende zijn, dan betrekt de inspectie de leerresultaten van een vierde jaargroep 8 bij de beoordeling.

In omstandigheden waarin deze regeling niet voorziet, geeft de hoofdinspecteur po/ec een gemotiveerd oordeel over de leerresultaten.

Het oordeel op jaarbasis voor de verschillende (eind)toetsen wordt bepaald conform de werkwijze zoals beschreven in de bijlagen B, C en D van deze regeling. Vervolgens gelden de volgende richtlijnen:

• 1. Ongeacht het aantal leerlingen waaruit de cohorten bestaan, is het oordeel voldoende, als ten minste twee van de laatste drie schooljaren voldoende zijn.

• 2. Ongeacht het aantal leerlingen waaruit de cohorten bestaan, is het oordeel onvoldoende, als de laatste drie schooljaren onvoldoende zijn.

• 3. Als slechts één van de afgelopen drie jaren voldoende is en het aantal leerlingen waarop dat oordeel is gebaseerd, is 10 of meer, dan is het oordeel voldoende.

• 4. Als slechts één van de afgelopen drie jaren voldoende is en het aantal leerlingen waarop dat oordeel is gebaseerd, is minder dan 10, dan worden de resultaten van groep 7 bij de beoordeling betrokken. Als de resultaten van groep 7, ongeacht het leerlingenaantal, voldoende zijn, is het oordeel over de eindresultaten ‘voldoende’. Is het oordeel over de resultaten van groep 7 onvoldoende, dan worden de resultaten van een vierde groep 8 bij de beoordeling betrokken. Als de resultaten van die vierde groep 8, ongeacht het leerlingenaantal, voldoende zijn, is het oordeel over de eindresultaten ‘voldoende’. Is het oordeel over de resultaten van de vierde groep 8 onvoldoende, dan zijn de eindresultaten ‘onvoldoende’.)2

• 5. Scholen die zich niet over hun eindresultaten kunnen verantwoorden omdat zij bijvoorbeeld niet beschikken over de leerresultaten van drie cohorten leerlingen of omdat deze gegevens incompleet zijn, krijgen het oordeel: ‘niet te beoordelen’. Indien dit het geval is beoordeelt de inspectie de kwaliteitszorg. Deze scholen krijgen iedere twee jaar een kwaliteitsonderzoek.