Milieukosten

Onder omstandigheden kan een ondernemer op grond van artikel 9 van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 (hierna: de Wet) dan wel artikel 13 van de Wet toekomstige uitgaven welke verband houden met in of vóór het boekjaar opgetreden milieuverontreiniging, reeds nu ten laste van de winst brengen, doordat hij hetzij een verplichting of voorziening in de balans opneemt hetzij een kostenegalisatiereserve vormt.

In het besluit van 12 september 1991, nr. DB91/2300 heeft mijn ambtsvoorganger voor de heffing van inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting uitgangspunten over de fiscale behandeling van (toekomstige) milieukosten geformuleerd, waarbij de Interimwet Bodemsanering (Stb. 1982, 763) en de Wet bodembescherming (Stb. 1986, 374) een rol speelden. Op 10 mei 1994 is de Wet bodembescherming ingrijpend gewijzigd (Stb. 1994, 374); een aantal voor de fiscaliteit van belang zijnde wijzigingen is op 1 januari 1995 in werking getreden. Deze wijzigingen hebben ertoe geleid dat voor boekjaren die eindigen op of na 1 januari 1995 de uitgangspunten zoals die zijn vermeld in het besluit van 12 september 1991 (gedeeltelijk) moeten worden verlaten en dat er nieuwe uitgangspunten moeten worden vastgesteld. Dit besluit voorziet daarin. Hierbij heb ik tevens aangegeven welke uitgangspunten gelden bij het bepalen van de omvang van de passiefpost ex artikel 9 van de Wet of reserve ex artikel 13 van de Wet.

Met betrekking tot de wijze waarop bij de fiscale winstbepaling rekening kan worden gehouden met hierboven aangeduide milieukosten, waaronder bodemsaneringskosten, gelden de volgende uitgangspunten:

• 1. Indien op de balansdatum sprake is van een uit een rechtsverhouding terstond voortvloeiende juridisch afdwingbare verplichting, moet deze verplichting op grond van artikel 9 van de Wet in dat jaar in de balans tot uitdrukking worden gebracht. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als een ondernemer bij gerechtelijk vonnis is veroordeeld tot vergoeding van de kosten van bodemsanering; dan is er immers sprake van een schuld.

• 2. Indien op de balansdatum sprake is van een uit een rechtsverhouding voortvloeiende behoorlijke kans op toekomstige verplichtingen, kan met inachtneming van artikel 9 van de Wet een voorziening worden gevormd. Daarvan is bijvoorbeeld in beginsel sprake als er zich een geval voordoet van ernstige verontreiniging krachtens artikel 36 van de Wet bodembescherming die tevens als urgent in de zin van artikel 37 van die wet is aan te merken, van verontreiniging of aantasting als bedoeld in artikel 13 van die wet of als een procedure is aangespannen waarin de ondernemer aansprakelijk is gesteld voor de kosten van bodemsanering. Voorts kan daarvan sprake zijn bij een zogenoemd onderzoeksgeval, waarbij gedeputeerde staten een bevel tot nader onderzoek kunnen geven.

  In hoeverre de belastingplichtige daadwerkelijk een passiefpost kan vormen is afhankelijk van het antwoord op de vraag of aannemelijk is dat er een behoorlijke kans aanwezig is dat uit de rechtsverhouding voor hem verplichtingen voortvloeien. De hoogte van de voorziening dient jaarlijks zo nauwkeurig mogelijk te worden geschat.

• 3. Indien een ondernemer een serieus plan tot bodemsanering heeft opgesteld, is in beginsel voldaan aan het vereiste van het stellige voornemen zodat met inachtneming van artikel 13 van de Wet een reserve tot gelijkmatige verdeling van kosten en lasten kan worden gevormd.

Met betrekking tot het tweede uitgangspunt deel ik het volgende mede.

In de Wet bodembescherming zijn regels gegeven met betrekking tot de bodemsanering. Deze wet is primair gericht op sanering door de veroorzaker/gebruiker, waarbij het overigens niet is uitgesloten dat de eigenaar wordt aangesproken onafhankelijk van de vraag of hij de veroorzaker is van de vervuiling. Indien er sprake is van een geval van ernstige verontreiniging zal er op enig moment gesaneerd dienen te worden. Voorts dient sanering plaats te vinden in alle gevallen van verontreiniging, ongeacht de mate, die is ontstaan nà 1 januari 1987. Bij de uitvoering van deze regels spelen gedeputeerde staten van de provincie en het college van burgemeester en wethouders van de vier grote steden (het bevoegd gezag) een centrale rol. De rol van het bevoegd gezag bestaat onder andere uit het begeleiden van en toezicht houden op de uitvoering van saneringen. Het bevoegd gezag dient op grond van artikel 29 van de Wet bodembescherming een beschikking af te geven naar aanleiding van een nader onderzoek of van een melding als is bedoeld in artikel 28, eerste lid van deze wet, waarin het vaststelt of er sprake is van een geval van ernstige verontreiniging, en stelt op grond van artikel 37, eerste lid, van die wet tevens vast of er van urgentie sprake is om het geval te saneren. Verder behoeft een plan tot sanering van de bodem de goedkeuring van het bevoegd gezag ex artikel 39, tweede lid. Voorts biedt de Wet bodembescherming op grond van artikel 43 het bevoegd gezag de mogelijkheid tot het opleggen van saneringsbevelen ingeval er sprake is van een ernstige bodemverontreiniging.

Deze centrale rol van de Overheid leidt tot de conclusie dat het nauwelijks zal voorkomen dat een voorziening kan worden opgenomen zonder dat de betrokkenheid van de Overheid is aangetoond. Deze betrokkenheid kan onder meer blijken uit een melding zoals bedoeld in de artikelen 27 en 28 van de Wet bodembescherming. Voorts kunnen een afgegeven beschikking, een saneringsbevel of een goedgekeurd saneringsplan als hiervoor bedoeld voor betrokkenen belangrijke bewijsmiddelen zijn die het opvoeren van een passiefpost ex artikel 9 van de Wet (kunnen) rechtvaardigen; dat geldt ook voor de aansprakelijkheidsstelling voor de door de Overheid gemaakte saneringskosten.

Met betrekking tot het derde uitgangspunt deel ik het volgende mede.

Als een betrokkene met toepassing van artikel 13 van de Wet een reserve inzake milieukosten wil vormen, zal hij aannemelijk moeten maken dat er sprake is van een stellig voornemen tot sanering. Dit stellig voornemen zal moeten blijken uit gedragingen van de ondernemer. Zo kan bijvoorbeeld bijdragen tot de conclusie dat er sprake is van een stellig voornemen het feit dat een ondernemer, eventueel in overleg met de provincie, een plan heeft opgesteld dan wel heeft doen opstellen waaruit aannemelijk wordt dat de sanering binnen een vastgestelde periode zal worden uitgevoerd. Dit laatste kan bijvoorbeeld het geval zijn indien in de gepubliceerde commerciële stukken melding wordt gemaakt van een plan om tot sanering over te gaan.

Ten aanzien van de ondernemer die wist of redelijkerwijs had kunnen weten dat hij vervuilde grond heeft gekocht tegen een prijs die lager is dan de prijs van vergelijkbare grond in onvervuilde staat, eist goed koopmansgebruik dat de kosten van sanering worden geactiveerd. Van de vorming van een kostenegalisatiereserve kan dan vanzelfsprekend geen sprake zijn.

Dit besluit is van toepassing bij de heffing van de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting over boekjaren die eindigen op of na 1 januari 1995. Voor boekjaren die eindigen vóór die datum is het besluit van 12 september 1991, nr. DB91/2300 van toepassing.

Dit besluit dient ter vervanging van het besluit van 22 mei 1995, nr. DB95/1952M.