Circulaire afbakening tussen politie- en Justitiekosten 2004 e.v.

Bij circulaire van 1 januari 2000, kenmerk 806730/899 is de versie van 1 april 1996, kenmerk 547753/896 van deze circulaire vervangen. Deze circulaire vervangt de eerder genoemde circulaire van januari 2000. Vervanging is in de eerste plaats nodig omdat er in de oude circulaire nog bedragen in guldens stonden terwijl de Euro al weer geruime tijd in gebruik is.

Vrij snel na het verschijnen van de vorige circulaire is een wijziging inwerking getreden van het Wetboek van Strafvordering i.v.m. bijzondere opsporingsbevoegdheden (Stb. 2000, 32). Bij die wijzigingen zijn de bepalingen m.b.t. het inwinnen van informatie via en over (tele)communicatie gewijzigd en onder nieuwe nummers in de Wet opgenomen (125g en 125f Sv. zijn terug te vinden in respectievelijk 126m en 126n Sv.).

De tarieven voor de telecomproviders, zoals die opgenomen waren in de bijlage B van de vorige circulaire, zijn niet in deze circulaire opgenomen, omdat de tarieven voor 2004 nog niet waren vastgesteld bij het opstellen van de circulaire. Zodra ze bekend zijn zullen de tarieven door het Parket-Generaal binnen het Openbaar Ministerie bekend gemaakt worden. Voor vragen over die tarieven kunt u zich wenden tot het Parket-Generaal (070 - 3399600).

De tarieven voor de met de tap verband houdende tolk- en vertaalwerkzaamheden vindt u terug onder III. 2.

Aan de aandacht is ontsnapt de inwerkingtreding (december 1995) van de Reisregeling Buitenland Politie (Stcrt. 1995, nr. 248, pagina 26). De daarin opgenomen definitie van dienstreis3 maakt het overbodig om voor reiskosten van politieambtenaren voor dienstreizen naar het buitenland nog langer een uitzondering in de vergoeding van de kosten voor die reizen te maken. De vergoeding van deze reiskosten maakt nu deel uit van de normale rechtspositie van de politie. De desbetreffende passages uit de vorige circulaire zijn niet meer opgenomen in deze circulaire. Daarmee komt een einde aan de vergoeding van deze kosten door Justitie.

Per 1 oktober 2003 zijn in werking zijn getreden een vernieuwd Besluit tarieven in strafzaken (Stb 2003, 330) en een daarbij behorende Ministeriële regeling tarieven in strafzaken 2003 (Stcrt. 2003, 177). Met die inwerkingtreding is weer een volgende stap gezet in de harmonisatie van de tolkentarieven. Bij de tolkentarieven zijn er twee wijzigingen aangebracht die in het kader van deze circulaire van belang zijn. De 70% regeling voor niet-beroepsmatig optredende tolken is vervallen. Ook is vervallen de korting op de vergoeding voor tolken die langer dan twee dagen aaneen hun diensten verlenen voor één opdrachtgever. Nieuw is dat in het Besluit een tarief is opgenomen voor de tolk in de gebarentaal.

Op het gebied van het binnentreden van de woning tegen de wil van de bewoner is jurisprudentie ontwikkeld. De Hoge Raad heeft zich hierover uitgesproken (HR 30 maart 2001, LJN nummer: AB0801 Zaaknr: C00/083HR). De tekst van de circulaire is daarmee in overeenstemming gebracht.

Over de (gemeentelijke) lijkschouw en de kosten daarvan blijkt in de praktijk veel onduidelijk te zijn. Onder IV, met als titel 'Nog wat afbakeningsperikelen' is daar in deze circulaire aandacht aan besteed (zie punt IV. 6).

De in de vorige circulaire opgenomen passages over de ontnemingwetgeving zijn vervallen. In plaats daarvan wordt verwezen naar het Handboek Beslag en ontneming en de door het Openbaar Ministerie uitgegeven ontnemingsrichtlijnen. Daarmee is ook de bijlage D van de oude circulaire vervallen.

De teksten in de circulaire m.b.t. vervoer, bewaring, vernietiging en taxatie van inbeslaggenomen voorwerpen bleken niet (meer) in overeenstemming te zijn met het Besluit Inbeslaggenomen Voorwerpen. In strijd met het Besluit meldde de circulaire dat kosten voor bewaring en vernietiging onder voorwaarden door Justitie zouden worden gedragen. De teksten van de circulaire, de bijlage A en het Besluit zijn met elkaar in overeenstemming gebracht. Onder voorwaarden komen alleen bepaalde transport- en taxatiekosten nog voor rekening van Justitie.

Het vervallen van de bijlagen B en D was aanleiding tot een herbezinning op de teksten van bijlagen A en C. Uitkomst daarvan is dat de tekst van bijlage A (met diverse onderwerpen) is geïntegreerd in de circulaire zelf, onder IV, met als titel 'Nog wat afbakeningsperikelen'. Bijlage C met adressen en declaratieformulieren voor het verblijf in politiecellen is samengevoegd met de teksten over dit onderwerp en opgenomen in Bijlage 1.

Het beheer van deze circulaire is inmiddels overgegaan van de voormalige Directie Rechtspleging naar de Directie Handhaving, van het Directoraat-Generaal Rechtshandhaving. Uw contactpersoon is dezelfde gebleven. Voor eventuele vragen kunt u met hem contact opnemen.

Artikel 126m Sv., voorzover hier relevant, luidt:

• 1 In geval van verdenking van een misdrijf als omschreven in artikel 67, eerste lid, dat gezien zijn aard of de samenhang met andere door de verdachte begane misdrijven een ernstige inbreuk op de rechtsorde oplevert, kan de officier van Justitie, indien het onderzoek dit dringend vordert, bevelen dat een opsporingsambtenaar telecommunicatie opneemt met een technisch hulpmiddel.

• 2 Onder telecommunicatie wordt in dit artikel verstaan niet voor het publiek bestemde communicatie via een openbaar telecommunicatienetwerk, dan wel met gebruikmaking van openbare telecommunicatiediensten.

Artikel 126n Sv., voorzover hier relevant, luidt:

• 1 In geval van ontdekking op heterdaad, verdenking van een misdrijf als omschreven in artikel 67, eerste lid, of het misdrijf, bedoeld in artikel 138a van het Wetboek van Strafrecht kan de officier van Justitie in het belang van het onderzoek een vordering doen inlichtingen te verstrekken terzake van alle verkeer dat over een openbaar telecommunicatienetwerk, dan wel met gebruikmaking van openbare telecommunicatiediensten, heeft plaatsgevonden en ten aanzien waarvan het vermoeden bestaat, dat de verdachte eraan heeft deelgenomen.

Artikel 13.6 van de Telecommunicatiewet bepaalt:

• 1. De investerings-, exploitatie- en onderhoudskosten voor de technische voorzieningen die door aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en openbare telecommunicatiediensten zijn of worden gemaakt teneinde te kunnen voldoen aan de artikelen 13.1, 13.4, en 13.5 komen te hunnen laste.

• 2. Aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en openbare telecommunicatiediensten hebben aanspraak op vergoeding uit 's Rijks kas van de door hen gemaakte administratiekosten en personeelskosten rechtstreeks voortvloeiend uit het voldoen aan een bijzondere last dan wel een toestemming op grond van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 als bedoeld in artikel 13.2, eerste en tweede lid, onderscheidenlijk het verstrekken van informatie als bedoeld in artikel 13.4.

• 3. Bij ministeriële regeling worden regels gesteld met betrekking tot de vaststelling en vergoeding van de kosten, bedoeld in het tweede lid.

Aan de orde komen:

III. 2.1 De vergoeding voor tap-gerelateerde tolk- en vertaalwerkzaamheden

III. 2.2 Vergoeding voor tijdverzuim

III. 2.3 Vergoeding voor reis- en verblijfkosten

III. 2.4 Toeslag voor uren buiten reguliere werktijd en omzetbelasting

III. 2.5 Wijze van declareren

De inbeslagneming van voorwerpen behoort tot de reguliere politietaak. De daaraan verbonden kosten zijn politiekosten.11 De uitzondering die hier is gemaakt geldt voor het transport van omvangrijke of bijzondere partijen (hoeveelheid en aard) inbeslaggenomen voorwerpen, waarvoor de inschakeling van een derde (b.v. een transportbedrijf) noodzakelijk is. Onder bijzondere partijen vallen die goederen die niet zondermeer door een ieder mogen worden vervoerd. Dit doet zich onder andere voor bij vuurwerk.

Het gaat dan om de kosten van het transport vanaf de plaats van inbeslagneming of het politiebureau (politieopslagplaats) naar de bewaarder (of de door de bewaarder aangewezen opslagplaats) of in sommige gevallen rechtsreeks naar de vernietiger. Op de kosten van de vernietiging is artikel 15, lid 4, van het Besluit inbeslaggenomen voorwerpen (BIV) van kracht, dat bepaalt:

De vernietiging geschiedt voor rekening en verantwoording van de bewaarder of de opsporingsambtenaar aan wie de machtiging is verleend. Met hetgeen na de vernietiging verkoopwaarde heeft, wordt gehandeld als met voorwerpen waarvoor machtiging tot vervreemding is verleend.

De passage 'of de opsporingsambtenaar aan wie de machtiging is verleend' lijkt op gespannen voet te staan met artikel 13, lid 3, van het Besluit BIV. Dat bepaalt:

Indien machtiging tot vernietiging of vervreemding is verleend aan de opsporingsambtenaar die het voorwerp onder zich heeft, stelt deze het voorwerp onverwijld ter beschikking van de daarvoor in artikel 1 aangewezen bewaarder. Indien dit de griffier is, stelt de opsporingsambtenaar het voorwerp ter beschikking van het Hoofd van Domeinen Roerende Zaken.

Er zullen echter situaties zijn waarin de opsporingsambtenaar inbeslaggenomen voorwerpen onder zich heeft en deze rechtstreeks naar de vernietiger brengt. In die gevallen geldt artikel 15, vierde lid van het Besluit BIV.

Als de politie een omvangrijk voorwerp (bijvoorbeeld een auto) zelf, met een eigen transportmiddel, naar de aangewezen bewaarder overbrengt, vergoedt Justitie de kosten van overbrenging op basis van de tarieven die derden daarvoor zouden hebben berekend.

De kosten van taxatie van een inbeslaggenomen voorwerp, waarvoor de officier van Justitie of het gerecht in eerste aanleg machtiging heeft verleend tot vernietiging, prijsgeven of bestemming tot een ander doel dan het onderzoek, komen ten laste van Justitie, voor zover de taxatie op grond van artikel 14, lid 2, van het Besluit inbeslaggenomen voorwerpen diende plaats te vinden en heeft plaatsgevonden door een persoon, die geacht kan worden op de hoogte te zijn van de marktprijzen van dergelijke voorwerpen.

De verlening van eerste hulp aan personen die bij een verkeersongeval of door andere oorzaken gewond zijn is geen opsporingsactiviteit maar een activiteit in het kader van de hulpverlening als bedoeld in artikel 2 van de Politiewet 1993. Om deze reden kunnen de kosten van eerste hulpverlening aan deze personen niet bij Justitie in rekening worden gebracht. Voor zover de betrokkene of zijn ziektekostenverzekering voor deze kosten geen verhaal biedt, blijven de kosten ten laste van de politie.

Ook deze kosten kunnen, aangezien zij geen kosten van opsporing van strafbare feiten zijn maar als kosten van hulpverlening zijn aan te merken, niet ten laste van Justitie worden gebracht. Als de geïntoxiceerde noch diens ziektekostenverzekering verhaal bieden, blijven de kosten ten laste van de politie.

Deze kosten, gemaakt ten dienste van de completering van een proces-verbaal terzake van een strafbaar feit waarbij letsel is toegebracht, dienen door de politie te worden gedragen.

Als echter een justitiële autoriteit rechtstreeks aan een behandelende geneeskundige om afgifte van een hier bedoelde verklaring vraagt (bijvoorbeeld omdat die geneeskundige ten tijde van het afsluiten van het proces-verbaal - blijkens zijn toen aan de politie afgegeven verklaring - nog geen uitsluitsel kon geven over de aard en de ernst van het letsel van het slachtoffer, diens kansen op geheel of gedeeltelijk herstel en de duur daarvan), komen de kosten voor rekening van Justitie. Deze kosten worden vergoed op grond van artikel 2 lid 1, onder c, van het Besluit tarieven in strafzaken 2003.

Deze kosten komen, aangezien zij in het kader van een opsporingsonderzoek worden gemaakt, ten laste van de politie.

Bij herstel van schade ten gevolge van doorzoekingen, het binnentreden van een woning tegen de wil van de bewoner of arrestatie van verdachten of veroordeelden zijn er doorgaans twee categorieën van verzoekers van schadevergoeding: (ex-) verdachten en derden. Van belang is of het gaat om de rechtmatige toepassing van dwangmiddelen of onrechtmatige toepassing van dwangmiddelen.

Bij de rechtmatige toepassing van dwangmiddelen blijft de normale schade die hierdoor wordt veroorzaakt in beginsel ten laste van degene die de schade lijdt. Echter, jegens derden is het OM aansprakelijk voor die schade ten gevolge van het rechtmatig toepassen van dwangmiddelen die niet valt onder het maatschappelijk- of bedrijfsrisico van de onschuldige derde (HR 30 maart 2001, LJN-nummer: AB0801 Zaaknr: C00/083HR).

Voor schade ten gevolge van onzorgvuldig of buitenproportioneel handelen bij de rechtmatige toepassing van dwangmiddelen (bijvoorbeeld het forceren van een voordeur terwijl de achterdeur open is) is de politieregio aansprakelijk. Onder onzorgvuldig handelen dient onder omstandigheden ook te worden begrepen het onbeheerd en zonder deugdelijk hang- en sluitwerk achterlaten door de opsporingsambtenaar van een betreden plaats. De kosten van het eerste noodzakelijke herstel van de schade komen, gelet op de van de politie vereiste zorgvuldigheid bij de uitvoering, in eerste instantie voor rekening van de politie. De politie kan trachten deze kosten te verhalen op de verdachte.

Bij de onrechtmatige toepassing van dwangmiddelen is de overheid aansprakelijk voor schade die daardoor ontstaat.

In de verdeling tussen politie en Justitie is het OM aansprakelijk voor schade van onrechtmatig optreden indien het optreden is gebaseerd op een onrechtmatig bevel van de officier tot toepassing van het dwangmiddel. Dit is bijvoorbeeld het geval als het bevel niet voldoet aan strafvorderlijke normen en er bijvoorbeeld, naar achteraf moet worden vastgesteld, geen sprake is van een verdenking.

De politie is, evenals in het geval van rechtmatige toepassing van dwangmiddelen, aansprakelijk voor schade die ontstaat ten gevolge van onzorgvuldig of buitenproportioneel handelen bij de uitvoering van het (onrechtmatige) bevel. Daarnaast is de politie aansprakelijk voor schade die ontstaat ten gevolge van onrechtmatig handelen van de politie zónder dat daaraan een bevel van de officier van Justitie ten grondslag ligt. Bij dit laatste kan het gaan om het geval een opsporingsambtenaar een woning betreedt zonder dat door de officier een machtiging daartoe is gegeven. De schade ten gevolge van een dergelijk onrechtmatig binnentreden komt ten laste van de politieregio.

In gevallen waarin de politie of het OM in een (gerechtelijke) procedure worden betrokken ter vergoeding van schade waarvoor zij niet aansprakelijk zijn, zal het verzoek om schadevergoeding worden doorgezonden aan de ander. In het geval zowel het OM als de politie aansprakelijk zijn voor een deel van de schade (bijvoorbeeld bij een machtiging binnentreden op een verkeerd adres waarbij buitensporig veel schade is veroorzaakt door de politie) dient overleg plaats te vinden. In het geval van een veroordelend civiel vonnis, bestaat voor de tot betaling veroordeelde politieregio/Staat de mogelijkheid tot het nemen van regres op de draagplichtige rechtspersoon.

In de praktijk heerst veel onduidelijkheid over de vraag wie de kosten van (gemeentelijke) lijkschouw draagt. Ter toelichting moge het volgende dienen.

Aan de orde komen:

IV. 6.1 Natuurlijke dood

IV. 6.2 Twijfel aan de natuurlijke dood

IV. 6.3 Vermoeden van niet natuurlijke dood

IV. 6.4 Lijkvinding

IV. 6.5 Levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding